Η 47η επέτειος της ίδρυσης της ΝΔ προσφέρει την ευκαιρία αναστοχασμού του πολιτικού προσανατολισμού της στη σημερινή συγκυρία.
Ο Κων. Καραμανλής, με την ιδρυτική διακήρυξη της 4ης Οκτωβρίου 1974 και το συνέδριο της Χαλκιδικής το 1979, οριοθέτησε το ιδεολογικό εύρος της ΝΔ: «Από τη Δεξιά μέχρι τις παρυφές της Αριστεράς». Ο εμπλουτισμός του στελεχιακού δυναμικού της με κορυφαίες προσωπικότητες του κεντρώου χώρου, όπως ο Κων. Μητσοτάκης και ο Αθ. Κανελλόπουλος, προσέδωσε στη ΝΔ την πολιτική ταυτότητα της Κεντροδεξιάς, με έμφαση στο Κέντρο.
Μολονότι η ΝΔ εκφράζει κατά βάση τα συντηρητικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, ο Κων. Καραμανλής την ανέδειξε στον σημαντικότερο μεταρρυθμιστικό φορέα της Μεταπολίτευσης. Οι τομές που διαμόρφωσαν την Γ’ Ελληνική Δημοκρατία και μεταμόρφωσαν την Ελλάδα από βαλκανική σε ευρωπαϊκή χώρα φέρουν την προσωπική του σφραγίδα. Μεταρρυθμίσεις όπως η κατάργηση του βασιλικού θεσμού, η καθιέρωση της δημοτικής, η νομιμοποίηση του ΚΚΕ προσδίδουν μεγαλύτερη αξία στην ηγετική του μορφή, γιατί τις αποτόλμησε μολονότι προσέκρουαν στις πεποιθήσεις σημαντικού τμήματος της λαϊκής του βάσης.
Το γεγονός ότι παρά τις ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό που σημειώθηκαν τα χρόνια της κρίσης σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο η ΝΔ εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στην ελληνική πολιτική σκηνή οφείλεται στο ιδεολογικό εύρος και στο μεταρρυθμιστικό DNA που της προσέδωσε ο ιδρυτής της. Είναι τα δύο δομικά στοιχεία που της επιτρέπουν να ανανεώνεται και να προσαρμόζεται στις μεταβαλλόμενες συνθήκες παραμένοντας επί μισό αιώνα κόμμα εξουσίας. Κάτι που δεν ισχύει για το ΠαΣοΚ του Α. Παπανδρέου, κόμμα προσωποπαγές.
Ευθύνες και υποχρεώσεις
Η ιστορική διαδρομή της ΝΔ δημιουργεί ευθύνες και υποχρεώσεις. Την ευθύνη πρόταξης του εθνικού συμφέροντος έναντι του κομματικού. Την υποχρέωση σεβασμού των ιδρυτικών αρχών και των πολιτικών υποθηκών του ιδρυτή της. Την τόλμη των μεταρρυθμιστών προκειμένου να αντιμετωπίζονται νέα προβλήματα και νέες πραγματικότητες. Κυρίως απαιτεί την αποστείρωση της πολιτικής της δράσης από τον ιό του λαϊκισμού και τον φόβο του πολιτικού κόστους. Η πορεία της ΝΔ δεν υπήρξε πάντοτε ευθυγραμμισμένη με αυτές τις πολιτικές επιταγές.
Τα δομικά στοιχεία της ΝΔ αποτυπώνονται στη διακυβέρνηση της χώρας από τον Κυρ. Μητσοτάκη. Διεύρυνση προς τις κεντρώες εκσυγχρονιστικές δυνάμεις, πολιτική βούληση για τομές της μεταρρύθμισης. Ως σύγχρονος πολιτικός, προσέθεσε το τεχνοκρατικό κυβερνητικό management, το επιτελικό κράτος. Μια τεχνοκρατική υποδομή που επιτρέπει τον έλεγχο και την παρακολούθηση του κυβερνητικού έργου. Ενα σύγχρονο εργαλείο που αντικατέστησε το πρωινό τηλεφώνημα του Κων. Καραμανλή και το «μπλοκάκι» του Κώστα Σημίτη.
Το μήνυμα της διαγραφής του βουλευτή Μπογδάνου ήταν σαφές. Καμία ανοχή σε αντιλήψεις του παρελθόντος που αντιστρατεύονται την πολιτική ταυτότητα της σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατικής παράταξης. Προέκυψαν δύο ερωτήματα από την αποφασιστική αντίδραση του Κυρ. Μητσοτάκη:
1. Απειλείται η ενότητα της ΝΔ από την έμφαση στο πολιτικο-εκσυγχρονιστικό Κέντρο;
2. Υπάρχει κενό στα δεξιά της ΝΔ που μπορεί να προκαλέσει επανεμφάνιση ακροδεξιών ή εθνικο-πατριωτικών κομμάτων, όπως ο ΛΑΟΣ του Γ. Καρατζαφέρη ή η ΠΟΛΑΝ του Αντ. Σαμαρά;
Είκοσι οκτώ μήνες από την ανάληψη της ευθύνης διακυβέρνησης της χώρας, η πολιτική κυριαρχία της ΝΔ και του Κυρ. Μητσοτάκη προσωπικά είναι πρωτοφανής στα μεταπολιτευτικά χρονικά. Η διαφορά με την αξ. αντιπολίτευση και με τον Αλ. Τσίπρα, παρά την όποια κυβερνητική φθορά, έχει διευρυνθεί σε διψήφια ποσοστά. Η κυβερνητική πολιτική σε όλους τους τομείς επιδοκιμάζεται, περισσότερο ή λιγότερο, από μια πλειοψηφία πολιτών που διαπερνά οριζόντια το πολιτικό σύστημα. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες δεν υπάρχουν περιθώρια αμφισβήτησης της ενότητας της ΝΔ. Ούτε υπάρχουν πολιτικά μεγέθη, εντός ή εκτός της ΝΔ, ικανά να αμφισβητήσουν την ηγεσία του Κυρ. Μητσοτάκη. Δεν υπάρχουν σήμερα οι προϋποθέσεις για να επαναληφθεί υπονόμευση της φιλελεύθερης-μεταρρυθμιστικής πολιτικής, όχι τόσο από τη θεσμική αντιπολίτευση όσο από την εσωκομματική, όπως συνέβη επί Κων. Μητσοτάκη που μετά θάνατον αναγνωρίστηκε ότι εάν είχε εφαρμοστεί, η Ελλάδα δεν θα χρεοκοπούσε.
Κυβέρνηση διαχείρισης κρίσεων
Οι ηγέτες αναγνωρίζονται όταν καλούνται να αντιμετωπίσουν κρίσεις. Τότε αξιολογούνται η ικανότητα, η αποφασιστικότητα, η αποτελεσματικότητα, τα πολιτικά ανακλαστικά.
Οι διαδοχικές κρίσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η κυβέρνηση Μητσοτάκη, στους 28 μήνες που ασκεί την εξουσία, την έχουν μεταβάλει σε κυβέρνηση διαχείρισης κρίσεων. Εβρος, νεοοθωμανικός αναθεωρητισμός, πανδημία COVID-19, σεισμοί, φαινόμενα κλιματικής αλλαγής (πυρκαγιές, «Μήδεια», «Ιανός», «Μπάλος»), ενεργειακή κρίση. Η κυβέρνηση ανταποκρίνεται με σοβαρότητα, ρεαλισμό και τη μέγιστη δυνατή αποτελεσματικότητα. Η διεθνής θέση της Ελλάδας έχει αναβαθμιστεί. Οι συμμαχίες με Γαλλία, ΗΠΑ, Ισραήλ, Αίγυπτο, αραβικές χώρες έχουν οδηγήσει τον Ερντογάν σε διεθνή απομόνωση. Αποκαταστάθηκε η εξοπλιστική ισορροπία μαζί με το αίσθημα ασφάλειας των πολιτών. Το κράτος ψηφιοποιείται. Το 112 σώζει ζωές. Η οικονομία, παρά την αιμορραγία από την αντιμετώπιση της πανδημίας και τους εξοπλισμούς, αναπτύσσεται. Η Ελλάδα δανείζεται με μηδενικά επιτόκια. Οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ (2021-2027) επιτρέπουν στην κυβέρνηση να σχεδιάσει την Ελλάδα του 21ου αιώνα, «Ελλάδα 2.0», πάνω σε τέσσερις πυλώνες: πράσινος, ψηφιακός, οικονομικός και θεσμικός μετασχηματισμός.
Νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία
Η χρεοκοπία της χώρας και η πολυεπίπεδη οδυνηρή κρίση που ακολούθησε άνοιξαν τον δρόμο στον ανορθολογισμό και στον λαϊκισμό. Σε πολιτικό επίπεδο οι παθογένειες αυτές εκφράστηκαν από το υβριδικό πολιτικό μόρφωμα συγκυβέρνησης Αριστεράς και Ακροδεξιάς ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ που κυβέρνησε για τεσσεράμισι χρόνια. Στο δημοψήφισμα του 2015 ο ανορθολογισμός εκφράστηκε με ένα 61,5%. Αν ο Αλ. Τσίπρας προσέφερε μια θετική υπηρεσία είναι η απομυθοποίηση της Αριστεράς. Κονιορτοποιήθηκε το «ηθικό πλεονέκτημα». Αποκαλύφθηκε ο ψευδεπίγραφος «προοδευτισμός». Γελοιοποιήθηκε ο αντι-αμερικανισμός. Ενα πειρατικό τσούρμο έκανε ρεσάλτο στο εθνικό κράτος με στόχο τη νομή της εξουσίας. Η δημοσιονομική καθήλωση του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλ. Τσίπρα αποτυπώνεται σε γελοιογραφία της γαλλικής εφημερίδας «Monde». Ο πρώην πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς απευθύνεται στον Φρανσουά Ολάντ λέγοντας: «Πρόεδρε, είμαι βέβαιος ότι οι Γάλλοι δεν μας έχουν ξεχάσει». Για να του απαντήσει ο πρώην πρόεδρος: «Είναι ακριβώς αυτό που φοβάμαι».
Διαμορφώθηκε μια νέα κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία. Μεσαία τάξη και δυναμικές κοινωνικές ομάδες μέσα από μια διαδικασία πολιτικο-ιδεολογικής ωρίμασης αποφορτίστηκαν από ανορθολογικές και ιδεολογικές φαντασιώσεις και απελευθερώθηκαν από διαχωριστικές γραμμές και κομματικές εντάξεις του παρελθόντος. Στο πρόσωπο του Κυρ. Μητσοτάκη βρήκαν έναν σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτικό με τολμηρό μεταρρυθμιστικό λόγο, χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις. Και όχι ένα βαλκάνιο λαϊκιστή. Πλεονέκτημά του είναι η φιλελεύθερη ιδεολογικοπολιτική του ταυτότητα, ο πραγματισμός, ο επαγγελματισμός και η τεχνοκρατική αντίληψη άσκησης πολιτικής. Η νέα διαχωριστική γραμμή που διαπερνά οριζόντια την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα δεν είναι μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Είναι μεταξύ μιας φιλελεύθερης, ορθολογικής και φιλοπροοδευτικής πλειοψηφίας και μιας ανελεύθερης, αντιδημοκρατικής, ανορθολογικής και οπισθοδρομικής μειοψηφίας, που εκφράζεται κυρίως από μια αναχρονιστική Αριστερά. Μια Αριστερά που αδυνατεί να προσαρμοστεί στις νέες πραγματικότητες, που ταυτίζει την ελευθερία με την ασυδοσία, την τάξη με την ανομία, την πρόοδο με την οπισθοδρόμηση, την ισότητα με την ισοπέδωση.
Απειλή για τον Κυρ. Μητσοτάκη δεν συνιστά η σημερινή αντιπολίτευση, ταυτισμένη με τις παθογένειες που οδήγησαν τη χώρα στη χρεοκοπία και στην παρακμή. Αδυνατώντας να εκφέρει έναν σύγχρονο πολιτικό λόγο και να διατυπώσει εναλλακτικές προτάσεις, καταφεύγει στον στείρο αρνητισμό, στην εχθροπάθεια και στις προσωπικές επιθέσεις. Μια αντιπολίτευση σε δυσαρμονία με την πραγματικότητα και τις ανάγκες της κοινωνίας. Σε δυσαρμονία ακόμη και με την πλειοψηφία των οπαδών της. Χαρακτηριστικά, στις πρόσφατες δημοσκοπήσεις, την ιστορική συμφωνία με τη Γαλλία, με τη ρήτρα αμυντικής συνδρομής, επικροτεί το 48% των ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ. Η Κοινοβουλευτική του Ομάδα την καταψήφισε.
Οι πραγματικές απειλές
Απειλές για τον Κυρ. Μητσοτάκη συνιστούν:
– Η ανάσχεση της μεταρρυθμιστικής δυναμικής. Ο φόβος σύγκρουσης με τους θύλακες του αναχρονισμού. Δεν βρισκόμαστε ούτε στο 1990 ούτε στο 2015. Η κοινωνία έχει ωριμάσει. Το 61,5% του ανορθολογισμού του 2015 έχει ανατραπεί. Συναίνεση με τις δυνάμεις της παρακμής είναι ματαιοπονία. Συναίνεση με την κοινωνία είναι η ρεαλιστική στόχευση.
– Ο συμβιβασμός με τα παρακμιακά φαινόμενα της ανομίας, της ατιμωρησίας, της πανεπιστημιακής και πολιτικής βίας, της συνδικαλιστικής αυθαιρεσίας. «Νόμος είναι το δίκιο του διαδηλωτή, του καταληψία, του ακτιβιστή». Με θύμα πάντα την κοινωνία.
– Η υποστολή της σημαίας διεύρυνσης προς τις κεντρώες-εκσυγχρονιστικές δυνάμεις. Η συστράτευση Στ. Μπένου και Χρ. Στυλιανίδη αποδεικνύει τη διαθεσιμότητα ικανών και πετυχημένων προσωπικοτήτων να συνδράμουν το έργο του Κυρ. Μητσοτάκη.
– Η διάψευση των προσδοκιών της πολιτικής και κοινωνικής πλειοψηφίας που εμπιστεύθηκε τα χαρακτηριστικά της πολιτικής ταυτότητας του Πρωθυπουργού. Η δεξαμενή από την οποία οφείλει να αντλεί δύναμη και στήριξη είναι τα 6,5 εκατ. των εμβολιασμένων. Και όχι το 1,5 εκατ. των αρνητών της λογικής και της επιστήμης.
– Τέλος, απειλή για τον Κυρ. Μητσοτάκη είναι το παρηκμασμένο πολιτικό σύστημα. Εχει δημιουργηθεί χάσμα μεταξύ κομματικών μηχανισμών και κοινωνίας. Ολα τα παρακμιακά φαινόμενα που ταλανίζουν την κοινωνία επωάζονται στους κομματικούς μηχανισμούς, με αιχμή τον ομογενοποιημένο κρατικοδίαιτο κομματικό συνδικαλισμό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο πρόεδρος της ΟΛΜΕ, που αντιμάχεται λυσσαλέα την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και κατ’ επέκταση την αξιοκρατία, είναι κομματικό στέλεχος της ΝΔ. Η κοινωνία διψάει για περισσότερους Πιερρακάκηδες και περισσότερο «επιτελικό κράτος».
*Ο κ. Βασίλης Κοντογιαννόπουλος είναι πρώην υπουργός.
