Εξ’ απ’ την αθωότητα
είχες απάντηση για όλα
Δ.Τ. Αναλις, «Ο Οιδίποδας
στο σταυροδρόμι»
Αυτή η (πραγματική ή τεχνητή) «σύγκρουση γενεών» έχει πάρει παρ-άλογες διαστάσεις στη χώρα μας. Ζήσαμε δύο εκδοχές της με τις κηδείες του Μίκη Θεοδωράκη και του trapper. Εκδοχές και ερμηνείες που μας διχάσανε και πάλι.
Είναι γνωστό πως κάθε γενιά ζει, βιώνει και διαχειρίζεται τα γεγονότα της εποχής της με τον δικό της τρόπο. Αλλωστε οι συγκυρίες ποτέ δεν είναι ίδιες για να έχουμε ταυτότητα (copypaste) αντιδράσεων. Για σκεφθείτε πώς αντιλαμβανόμασταν τον κόσμο πριν πέσουν τα τείχη το 1989 ή πώς επικοινωνούσαμε με τους άλλους πριν εφευρεθεί το Internet.
Νέες συνθήκες, νέες αντιλήψεις, νέες ισορροπίες, νέες πρακτικές.
Αλλη η γενιά του Μεσοπολέμου, άλλη η γενιά του πολέμου/Εμφυλίου, άλλη η γενιά της Μεταπολίτευσης, ίσως και άλλη η γενιά της κρίσης.
Μολονότι κάθε γενιά έχει να (επι)δείξει «άνθη κακού» (και «καλού»), αν θέλουμε να την κρίνουμε ως χρονοπολιτική ολότητα, δεν πρέπει να την (κατα)δικάζουμε τόσο εύκολα. Πρέπει να την καταλάβουμε.
Προφανώς υπάρχουν καλοί και κακοί νέοι άνθρωποι, όπως υπάρχουν καλοί και κακοί ενήλικοι. Αλλο όμως αυτό και άλλο η αυθαίρετη εκτίμηση ότι η νέα γενιά δεν σέβεται τίποτα στη χώρα. Ούτε την Ιστορία ούτε τους θεσμούς.
Επειδή ο – για εμένα – καλός Ελληνας είναι για άλλους κακός Ελληνας και vice versa, νομίζω ότι είναι σοφότερο να μη χρησιμοποιούμε διχαστικούς όρους για τους νέους και να υιοθετούμε εκφράσεις του τύπου: «Αυτός μ’ αρέσει γιατί μου μοιάζει… Τον πάω γιατί ταιριάζουμε…» κ.ο.κ.
Το «όμοιος ομοίω..» είναι ειλικρινέστερο από το «όποιος δεν είναι μαζί μου θεωρείται εχθρός μου».
Η Ελλάδα της κρίσης δεν αντέχει άλλες διαιρέσεις και αφαιρέσεις. Καιρός για προσθέσεις και πολλαπλασιασμούς. Αυτή είναι η πρώτη προϋπόθεση για ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή κι όχι η «πελατειακή» διεκδίκηση της νεολαίας από τα κόμματα.
Κατά τη γνώμη μου, αυτό που κυρίως μετράει στους νέους είναι να υπάρχει η δεδηλωμένη της ψυχής ή της συνείδησης ως ηθική συνέπεια με τον εαυτό του, ως υπαρξιακή επιλογή που δεν στοχεύει στο να τραυματίσει κανέναν άλλο (σύντροφο, φίλο, φορέα) ή στο να αυτο-ναρκισσεύεται, αλλά και που δεν θέλει να αφήσει να κοπεί το νήμα των ονείρων του.
Ανάμεσα στα άλλα οι νέοι στην εποχή της κρίσης πρέπει να βρουν και να αναδείξουν τους πολιτικούς ηγέτες της χώρας από τη δική τους γενιά.
Ανθρώπους που τους καταλαβαίνουν, που βιώνουν την ίδια κατάσταση, που δεν κουβαλάνε τραυματικές εμπειρίες (οι οποίες συχνά θολώνουν την κρίση και την απόφαση), που τελικά μιλάνε την «ίδια γλώσσα» και μοιράζονται τα ίδια όνειρα.
Οσο για τις παλαιότερες γενιές, είτε συνέβαλαν είτε όχι στην κρίση, δεν έχει νόημα να ανακυκλώνονται με ψευδώνυμα και ψευδεπίγραφα μορφώματα.
Αν – όπως ισχυριζόμαστε – πονάμε για τα παιδιά μας, πρέπει να τους δώσουμε χώρο ανάσας και χώρο ευθύνης. Μόνο αποχωρώντας θα γεφυρώσουμε το χθες με το αύριο.
Το έχω ξαναγράψει. Η γενιά των 60+ ζει σε ιδεολογική σύγχυση, γι’ αυτό κινείται με βάση στερεότυπα και όχι σύμφωνα με τη λογική ή ακόμα και την ηθική.
Χάος στη σκέψη, διπλό χάος στην πράξη.
Ιδού ορισμένα ερωτήματα:
1. Αυτοί που κηρύττουν τον πόλεμο πάντων κατά απάντων (erga omnes) ποιος νομίζουν ότι θα ‘ναι ο τελικός νικητής; Και πώς φαντάζονται ότι θα δικαιολογηθούν στα τόσα αθώα θύματα εάν έχουν λαθέψει στους υπολογισμούς τους [απο-δεχόμενοι τη θυματοποίηση των νέων ως παράπλευρων απωλειών];
2. Γιατί ορισμένοι θέλουν να πείσουν τους 30άρηδες ότι υπάρχουν εξαρχής αθώοι πολιτικοί (επειδή ανήκουν σε κάποιο κόμμα και ανεξάρτητα από ό,τι έχουν κάνει ή εξακολουθούν να κάνουν στην επαγγελματική ή ιδιωτική τους ζωή) και εξαρχής ένοχοι πολιτικοί (επειδή ανήκουν σε ένα αντίθετο κόμμα και ανεξάρτητα από το πώς ζουν ως οικογενειάρχες και επιστήμονες); Αυτή η μονομέρεια πόσο απέχει από τον τυφλό φανατισμό και πόσο διαφέρει από ένα μάθημα ανεκτικότητας που οφείλουμε να διδάξουμε στους νέους;
3. Οταν κάποιος πολιτικός φορέας ζητεί «αίμα» εδώ και τώρα στη λογική της ταυτοπάθειας (jus talionis) ή του νόμου του Λιντς και ζητεί από τη Δικαιοσύνη να βγάλει το μαντίλι από τα μάτια της και να (κρυφο)κοιτάζει αυτόν που κατηγορείται, πιστεύει ότι έτσι προωθεί στη νέα γενιά την έννοια του σεβασμού στους θεσμούς;
Θέλουμε, δεν θέλουμε, έχουμε όλοι μολυνθεί από τα τραύματα του Εμφυλίου και της δικτατορίας αλλά και από τα ιδεολογήματα της Μεταπολίτευσης.
Πρέπει εδώ και τώρα να φύγει από το προσκήνιο η γενιά μας και να παραδώσουμε την ηγεσία της Ελλάδας στους 30άρηδες. Αρκετά τους φορτώσαμε τα δικά μας ανομήματα.
ΥΓ.: Αν μας χρειάζονται, θα είμαστε πλάι τους για να τους λέμε τη γνώμη μας. Ως εκεί. Ολα τα άλλα «μυρίζουν» αρχομανία, αλαζονεία και γεροντοκρατία.
*Ο κ. Γιάννης Πανούσης είναι πρώην υπουργός.
