Τα εμβόλια αποτελούν το πλέον ισχυρό όπλο για την καταπολέμηση της πανδημίας και την προστασία της δημόσιας υγείας. Εν όψει των αναδυόμενων μεταλλαγμένων στελεχών και της απειλής ενός τέταρτου κύματος, είναι αναγκαίο να αυξηθεί ο ρυθμός των εμβολιασμών και σύντομα να επιτευχθεί το περιπόθητο προστατευτικό «τείχος ανοσίας». Ενα από τα κρίσιμα ζητήματα που απασχολεί τις υγειονομικές αρχές και την κυβέρνηση είναι το εάν πρέπει να δοθούν κίνητρα και να παραχωρηθούν «προνόμια» ή «διευκολύνσεις» στους εμβολιασθέντες ώστε να αυξηθεί ο αριθμός των εμβολιασμών. Επιπλέον, έχει ανοίξει η συζήτηση για υποχρεωτικούς εμβολιασμούς σε εργαζομένους σε νευραλγικούς τομείς όπως είναι, για παράδειγμα, οι υγειονομικοί, οι εκπαιδευτικοί, τα σώματα ασφαλείας κ.ο.κ.
Στο επίκεντρο των συζητήσεων για υποχρεωτικό εμβολιασμό βρίσκονται οι υγειονομικοί. Η ομάδα αυτή των εργαζομένων βρίσκεται στην πρώτη γραμμή και έχει υψηλό κίνδυνο να εκτεθεί στον ιό και να νοσήσει. Πράγματι, σύμφωνα με στοιχεία του Amnesty International, κατά το πρώτο έτος της πανδημίας νόσησαν μερικές εκατοντάδες χιλιάδες υγειονομικών και τουλάχιστον 17.000 έχασαν τη ζωή τους. Σημειωτέον, οι νοσούντες υγειονομικοί μπορεί να μεταδώσουν τον ιό σε νοσηλευόμενους ασθενείς με τραγικές συνέπειες στην υγεία τους. Επιπλέον, η νόσηση των υγειονομικών δημιουργεί τεράστια προβλήματα στο σύστημα Υγείας και στη διαχείριση της πανδημίας καθότι θα πρέπει να απουσιάσουν από την εργασία τους, οι ίδιοι και όσοι είχαν στενή επαφή μαζί τους, για 10-14 ημέρες. Βάσει των προαναφερθέντων στοιχείων, τίθεται το κρίσιμο ερώτημα εάν ο εμβολιασμός των υγειονομικών πρέπει να είναι υποχρεωτικός.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας, το 76% των υγειονομικών της χώρας μας (84,8% των γιατρών και 67,5% των νοσηλευτών) έχουν εμβολιαστεί. Σε κάποια νοσοκομεία η εμβολιαστική κάλυψη μετά από ενημέρωση και συζήτηση με τον καθέναν ξεχωριστά ξεπέρασε το 90% και σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό πλησίασε το 100%. Τα δεδομένα αυτά καταδεικνύουν ότι η εμβολιαστική κάλυψη των υγειονομικών μπορεί να βελτιωθεί περαιτέρω με σωστή ενημέρωση και χωρίς την επιβολή υποχρεωτικού εμβολιασμού. Αντίθετα, ο υποχρεωτικός εμβολιασμός πιθανόν να φέρει σε αντιπαράθεση ομάδες εργαζομένων και να λειτουργήσει αρνητικά καθότι παρεμβαίνει στα ατομικά δικαιώματα και θίγει θέματα ατομικής ελευθερίας και αυτονομίας. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι εγκρίσεις που έχουν δοθεί στα εμβόλια μέχρι σήμερα, τόσο από τον ΕΜΑ όσο και από τον FDA, δεν είναι οριστικές και υπό αυτό το καθεστώς των εγκρίσεων ο υποχρεωτικός εμβολιασμός ίσως προσκρούει και σε νομικά εμπόδια.
Η ενημέρωση βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα, η συζήτηση και η πειθώ υπερτερούν της υποχρεωτικότητας και μπορούν να κατανικήσουν τον φόβο και τον δισταγμό που εκφράζεται από ένα μέρος εργαζομένων.
Ο κ. Γεώργιος Λ. Δαΐκος είναι ομότιμος καθηγητής Παθολογίας και Λοιμώξεων ΕΚΠΑ.
Ο κ. Νικόλαος Λ. Κατσιλάμπρος είναι ομότιμος καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ.
