Πριν από λίγες ημέρες, μια χώρα, μέσω του προέδρου της, προσέρχεται, στην κυριολεξία «προσέρχεται», με τον πιο επίσημο τρόπο για να ζητήσει δημόσια συγγνώμη για ό,τι κάποτε απίστευτο διεπράχθη.
Ο Εμανουέλ Μακρόν, στην ομιλία του στις 28 Μαΐου στο Kigali στη Ρουάντα, παραδέχθηκε όσα εκεί φρικτά συντελέστηκαν και τα οποία η μέχρι χθες κρατική θέση απέφευγε να θυμάται. Σε αυτή την ομιλία ευθέως και απροσχηματίστως ο πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας ζητούσε συγγνώμη για τη μεγάλη τραγωδία.
Σημασία όμως ακόμα πιο ιδιαίτερη έχει και το με ποιες λέξεις η αίτηση κατατέθηκε. Ζήτησε από εκείνους που δολοφονήθηκαν να σταθούν, ως νοερά αναστημένες υπάρξεις, όσο γίνεται μεγαλόψυχοι. Και να συγχωρέσουν. Με το ρήμα «solliciter» εκλιπάρησε. Εκφράζοντας έτσι τη συντριβή του. Με αυτόν τον τρόπο διεθνοποίησε μια ψυχική στάση παγκόσμιου δημόσιου συμφέροντος. Τόσο τη δική του όσο και εκείνη της χώρας του. Και διεύρυνε το πεδίο αναγνώρισης μιας ευθύνης.
Σε αυτή την έκκληση ο πρόεδρος της Ρουάντα αντιφώνησε με μια πολιτικά ισάξια απάντηση. «Ηταν», είπε, «ένας ισχυρός λόγος με μια ιδιαίτερη σημασία για ό,τι συμβαίνει σήμερα και ο οποίος θα αντηχήσει πέρα από τη Ρουάντα».
Είναι με αυτόν τον διάλογο, σε αυτή την ανταλλαγή, όπου η διεθνής νομιμότητα υπηρετείται κατά τον πλέον πανηγυρικό τρόπο. Και εδώ παράγεται το υπόδειγμα ώστε και άλλοι να προσχωρήσουν στην εκπλήρωση αυτού του χρέους. Ηδη έχουμε μια ανάλογη στάση όταν ο πρωθυπουργός του Καναδά Τριντό, πληροφορηθείς τη δολοφονία διακοσίων παιδιών, εδώ και όχι λίγα χρόνια, δηλώνει όχι μόνο δημόσια, αλλά συμπαρουσιαζόμενος και με όλες τις πολιτικές δυνάμεις του τόπου του, ότι «η ανακάλυψη των σορών αποκαλύπτει ένα επαίσχυντο κεφάλαιο της ιστορίας της χώρας».
Μήπως και κάποιοι άλλοι, ας το ελπίσουμε, που ευθύνονται για ανάλογες αγριότητες «προσέλθουν» και εκείνοι και την παγκόσμια συγγνώμη εκλιπαρήσουν. Ωστε ένα «ποτέ πια» να εισέλθει στην Ιστορία ως απόλυτη αξιακή απαγόρευση.
Και μια και μιλάμε για Ιστορία, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι και κάτι άλλο, με αυτές τις συγγνώμες, ίσως οριστικά να καταδικάστηκε: εκείνη η αντίληψη ιστοριογραφίας που στο όνομα ενός κρατικοκεντρικού δόγματος μπορεί να αποσιωπά ευθύνες, καθιστώντας έτσι την οποιαδήποτε άρνηση της αλήθειας απάτη ανεκτή.
Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, τακτικό μέλος της Academie Europeenne Interdisciplinaire des Sciences.
