Το 2020 θα μείνει στη συλλογική μνήμη του ξενοδοχειακού κόσμου της χώρας ως η χρονιά των μεγάλων απωλειών αλλά και η χρονιά μιας πολύ σπουδαίας νίκης. Ξεκινώντας από το θετικό σκέλος, ο ρόλος του ξενοδοχείου εφέτος ήταν να συμβάλει ενεργά στη σοβαρή εικόνα της χώρας. Με τα γρήγορα αντανακλαστικά που επιδείξαμε στη δημιουργία και την εφαρμογή των υγειονομικών πρωτοκόλλων, υπερκαλύψαμε αυτόν τον στόχο και ο κλάδος συνεισέφερε τα μέγιστα στην υγειονομική αξιοπιστία της χώρας σε όλη τη διάρκεια της σεζόν. Δημιουργήσαμε έτσι μια σημαντική παρακαταθήκη για το μέλλον, ένα ισχυρό απόθεμα εμπιστοσύνης που μπορούμε και πρέπει να κεφαλαιοποιήσουμε στις επόμενες σεζόν.
Ταυτόχρονα, οι ξενοδόχοι παίξαμε και έναν ουσιαστικό κοινωνικό ρόλο μέσα σε αυτή την κρίση. Το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο έκανε δωρεά 1 εκατ. ευρώ στο δημόσιο σύστημα υγείας, πρόσφερε φιλοξενία σε κακοποιημένες γυναίκες όπως και σε καρκινοπαθείς και στους συγγενείς τους κατά τη διάρκεια της καραντίνας.
Από εκεί και πέρα, δεν έχει νόημα να μιλάμε εφέτος για οικονομικά αποτελέσματα των ξενοδοχείων καθώς βρεθήκαμε στο σημείο μηδέν. Με σχεδόν τα μισά ξενοδοχεία να παραμένουν κλειστά, ενώ και σε αυτά που κατάφεραν να ανοίξουν οι πληρότητες κινήθηκαν χαμηλά και σε επίπεδα μη βιώσιμης λειτουργίας για την πλειονότητα εξ αυτών. Συνεπώς τα εφετινά αποτελέσματα που αναμένουμε να οριστικοποιηθούν με την ολοκλήρωση της σχετικής έρευνας του ΙΤΕΠ δεν θα έχουν καμία απολύτως σχέση με τα 8 και πλέον δισ. ξενοδοχειακού τζίρου που καταγραφόταν τις προηγούμενες χρονιές και συνιστούσαν μια ισχυρή αναπτυξιακή ένεση για την πραγματική οικονομία στο σύνολό της, λαμβάνοντας υπόψη και τους πολλαπλασιαστές.
Μπήκαμε λοιπόν σε ένα εξάμηνο εξαιρετικά δύσκολο και ήδη διανύσαμε τον Νοέμβριο με μηδενικά αποτελέσματα για τα ξενοδοχεία συνεχούς λειτουργίας. Κι εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα μεγάλο παράδοξο. Τα ξενοδοχεία αναγνωρίζεται μεν ότι δεν αποτελούν εστία υπερμετάδοσης και δεν έκλεισαν με κρατική εντολή, στην πραγματικότητα όμως μένουν ανοιχτά χωρίς αντικείμενο λειτουργίας. Και ακριβώς επειδή δεν έχουν κλείσει με κρατική εντολή, δεν έχουν πρόσβαση σε όλα τα μέτρα στήριξης. Κατά παράδοξο τρόπο λοιπόν είναι σαν να «τιμωρούνται» επειδή επέδειξαν στάση απόλυτης υπευθυνότητας!
Επιπλέον, είναι βέβαιο πως και οι πρώτοι μήνες του 2021, χωρίς συνέδρια, εκθέσεις, εκδηλώσεις, city break, επαγγελματικά ταξίδια κ.λπ., δεν θα αλλάξουν την εικόνα. Οπότε είναι σαφές πως η βοήθεια προς τα ξενοδοχεία – όπως άλλωστε συνέβη μέχρι και τώρα – θα πρέπει να αναπροσαρμόζεται και να εμπλουτίζεται. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι εξαιρετικά ενθαρρυντική η υιοθέτηση από την ελληνική κυβέρνηση της ευρωπαϊκής απόφασης για αύξηση του ορίου της κρατικής βοήθειας στα 3 εκατ. ευρώ, καθώς πάρα πολλά ξενοδοχεία της χώρας είχαν ήδη καλύψει τις 800.000 ευρώ που ήταν το προηγούμενο όριο.
Ωστόσο, εδώ πρέπει να ανοίξει μια συζήτηση για το «μείγμα» της βοήθειας. Για πρώτη φορά στα 70 χρόνια του ελληνικού τουρισμού έχει ανάγκη στήριξης και βοήθειας ο ξενοδοχειακός κλάδος και παρά τη μεγάλη θετική συνεισφορά του, δεν αντιμετωπίζεται με τους ίδιους όρους άλλων περιπτώσεων καταστροφών και ζημιών από εξωγενείς παράγοντες. Η ζημιά των ξενοδοχείων δεν οφείλεται σε λανθασμένες επιχειρηματικές αποφάσεις, αλλά επιβλήθηκε αναγκαστικά υπό συνθήκες που προσιδιάζουν σε φυσικές καταστροφές. Αρα και το «μείγμα» της βοήθειας πρέπει να γέρνει προς την επιδότηση και όχι προς τα δάνεια, τα οποία θα πρέπει να αποπληρωθούν και με τόκο.
Το στοίχημα λοιπόν είναι να παραμείνει ζωντανός ο παραγωγικός ιστός του τουρισμού, ο ιστός που σήκωσε εθνικά βάρη στη δεκαετία της δημοσιονομικής κρίσης και που θα είναι εκ νέου αυτός που μπορεί να φέρει τις άμεσες αποδόσεις που θα έχει ανάγκη η εθνική οικονομία για την ανάκαμψή της μετά την πανδημία. Μόλις μπει ο κόσμος στα αεροπλάνα οι μηχανές του ελληνικού τουρισμού θα είναι σε θέση να δουλέψουν γρήγορα και στο μάξιμουμ. Τα ξενοδοχεία δεν είναι μέρος του προβλήματος, είναι μέρος της λύσης που έχει ανάγκη η οικονομία και η κοινωνία.
Το ζητούμενο είναι να αντέξουμε παρά την πίεση, μέχρι να πάρουμε «ριμπάουντ» για να φύγουμε μπροστά. Ο ιός θα νικηθεί από την ιατρική επιστήμη και ο πλανήτης θα απελευθερωθεί από μια πρωτόγνωρη κατάσταση που δοκιμάζει τις αξίες μας και τον ίδιο τον τρόπο ζωής μας. Εν τω μεταξύ, κάθε μέρα που περνάει σε καθεστώς καραντίνας και περιοριστικών μέτρων αναδεικνύει το ταξίδι ως βασική ανθρώπινη ανάγκη και όχι ως είδος πολυτελείας. Η καραντίνα και τα περιοριστικά μέτρα έδειξαν πόσο σημαντικό είναι να ταξιδεύουμε, να βλέπουμε φίλους, να κάνουμε διακοπές, να επισκεπτόμαστε συνεργάτες αλλά και αγαπημένους προορισμούς.
Αυτή η παγκόσμια τάση, σε συνδυασμό με την επέκταση του εμβολιασμού στον παγκόσμιο πληθυσμό, θα διαμορφώσει την τουριστική εικόνα του 2021. Είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί αυτή η ανάγκη του ταξιδιού, σε ισορροπία πάντα και με τα όποια υγειονομικά μέτρα εκείνης της χρονικής στιγμής, αλλά και με την οικονομική κατάσταση που θα επικρατεί καθώς η πανδημία πλήττει δραματικά όλες τις οικονομίες του κόσμου.
Διατηρώντας τη σοβαρότητα και την αξιοπιστία της χώρας και το 2021, πρέπει ταυτόχρονα να ξεκινήσουμε να χτίζουμε τα νέα χαρακτηριστικά του ελληνικού τουριστικού προϊόντος που θα μας πάνε στο μέλλον. Γνωρίζαμε έτσι κι αλλιώς προς τα πού πρέπει να στραφούμε, και η πανδημία λειτουργεί σαν επιταχυντής για να κινηθούμε με μεγαλύτερη ταχύτητα και αποφασιστικότητα. Από αυτή την άποψη έχει στρατηγική σημασία η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και συνολικά των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων, ώστε να δώσουμε γενναία ώθηση σε καινοτόμα τουριστικά προϊόντα, σε ψηφιακές λειτουργίες και σε καλές πρακτικές για τη βιωσιμότητα και την προσβασιμότητα των προορισμών.
Στις δύσκολες στιγμές, τη δύναμη την αντλούμε από μέσα μας, από αυτό που είμαστε. Οι ξενοδόχοι έχουμε στο «DNA» μας δύο θεμελιώδη χαρακτηριστικά: Τη μοναδική φιλοξενία και τη φιλότιμη προσφορά. Στηριγμένοι σε αυτά και παρά τις αντιξοότητες της συγκυρίας, τολμάμε να κοιτάζουμε μπροστά, με την αυτοπεποίθηση μιας παγκόσμιας τουριστικής δύναμης!
Ο κ. Αλέξανδρος Βασιλικός είναι πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος.
