Η αναμενόμενη έναρξη των διερευνητικών επαφών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προφανώς δεν συνιστά κάτι καινούργιο. Από το 2002, όταν ξεκίνησε αυτή η διαδικασία σε μια προσπάθεια της κυβέρνησης Σημίτη να αποκλιμακώσει την ένταση στο Αιγαίο και παράλληλα να κρατάει «ζεστούς» τους Τούρκους με την προοπτική της εισόδου της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση, έχουν περάσει 18 χρόνια και έχουν ολοκληρωθεί περί τους 60 κύκλους διερευνητικών επαφών.
Κανένας όμως δεν οδήγησε σε κάτι περισσότερο από έναν διάλογο που έμοιαζε – γι’ αυτό και απέτυχε – με διάλογο κωφών. Το έχω αναφέρει και άλλες φορές και θα το επαναλάβω και σήμερα: αυτή η υπόθεση είναι ετεροβαρής. Ανάπηρη. Πάσχει. Και πάσχει σοβαρά.
Τι είδους διάλογος μπορεί να γίνει χωρίς η παρουσία τρίτου εγγυητή, ή και διαιτητή ίσως, να εξασφαλίζει ότι αυτός (ο διάλογος) δεν θα ευτελιστεί στο ο ένας να απαιτεί συνεχώς (η Τουρκία) και ο άλλος (η Ελλάδα) να αρνείται ακόμη και τα προφανή. Ενας τέτοιος διάλογος φοβούμαι πως έχει προδιαγεγραμμένη πορεία και η αποτυχία του πριν καν ξεκινήσει εκτιμώ ότι πρέπει να θεωρείται δεδομένη.
Με τις δύο πλευρές να χρησιμοποιούν τα πιο «κούφια» ουσιαστικά που υπάρχουν για την περίπτωση, την «ειλικρίνεια» και την «κατανόηση», ο μεγάλος κίνδυνος που διαγράφεται είναι να προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου και να επιδοθούν σε μια παράλληλη καταγραφή θεμάτων που θα μπορούσαν να συζητηθούν κατά τον διάλογο, αλλά και οι δύο γνωρίζουν ότι δεν θα συζητηθούν ποτέ.
Ας πούμε, η Τουρκία θέτει μονίμως, είτε διά της πλαγίας είτε ευθέως, θέμα αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Αιγαίου, ότι αυτό αποτελεί παραβίαση της Συνθήκης της Λωζάννης… μπλα… μπλα… μπλα… μπλα.
Μπορεί ποτέ να δεχθεί η Ελλάδα να συζητήσει κάτι που αποτελεί μέρος του τουρκικού αναθεωρητισμού; Κάτι που τον επιβεβαιώνει και ισχυροποιεί τα επιχειρήματά του; Φυσικά θα αρνηθεί ότι υφίσταται κάτι τέτοιο. Στα νησιά δεν υπάρχει Ελληνικός Στρατός, υπάρχουν μόνο εθνοφυλακές. Θα θέσει η Τουρκία θέμα εθνοφυλακής και απόσυρσής της από τα νησιά; Η απάντηση είναι έτοιμη και έρχεται από το παρελθόν: Σε μια αντίστοιχη απαίτηση των Τούρκων ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε απαντήσει ότι «όσο υπάρχει στα τουρκικά παράλια η στρατιά του Αιγαίου και 200 αποβατικά σκάφη έτοιμα να επιδράμουν, ξεχάστε το!».
Μπορεί ποτέ να δεχθεί η Ελλάδα ότι στη Θράκη υπάρχει εθνική μειονότητα και όχι θρησκευτική; Ποτέ! Οταν κατ’ αντιστοιχία οι τουρκικές ηγεσίες επί σειρά δεκαετιών πέτυχαν να εξαλείψουν σχεδόν κάθε ίχνος της ελληνικής κοινότητας της Τουρκίας και ειδικά του μεγαλύτερου τμήματός της στην Κωνσταντινούπολη…
Εν κατακλείδι, δεν είμαι αισιόδοξος. Μπορεί ο διάλογος που θα ξεκινήσει τις επόμενες εβδομάδες να αποτελέσει μια ανάσα για τις πολεμικές μηχανές των δύο χωρών, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα αφεθούν να παγώσουν κιόλας…
