Πέρασα τις δέκα ημέρες των διακοπών μου διαβάζοντας ένα βιβλίο 2.300 σελίδων που όλοι το ξέρετε αλλά ελάχιστοι το γνωρίζετε. Πρόκειται για την τελευταία, πιθανότατα μόνη πλήρη, μετάφραση και έκδοση του μυθιστορήματος του Αλεξάνδρου Δουμά (πατρός) ο «Κόμης Μοντεχρίστος» στα ελληνικά, σε δύο τόμους, με σημειώσεις, σχόλια και βιβλιογραφία, από τις εκδόσεις Gutenberg. Εξαίρετος μεταφραστής και σχολιαστής, ο άγνωστός μου Ωρίων Αρκομάνης (μου μυρίζει ψευδώνυμο).
Την ιστορία του Κόμη Μοντεχρίστου τη γνωρίζετε φαντάζομαι όλοι: από τις διάφορες κουτσουρεμένες εκδόσεις που κυκλοφόρησαν και κυκλοφορούν ακόμη, από τα «Κλασικά Εικονογραφημένα», από τις 45 κινηματογραφικές ταινίες (ρεκόρ!) που γυρίστηκαν με θέμα το μυθιστόρημα. Ωστόσο παραθέτω μια πρόχειρη περίληψη:
Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Εδμόνδος Νταντές, λαμπερός ύπαρχος στο εμπορικό πλοίο «Φαραώ», έχει πολλούς εχθρούς. Τον φθονούν για τη μετεωρική του άνοδο, για την πεντάμορφη αρραβωνιαστικιά του, την εύνοια του πλοιοκτήτη. Τον εμπλέκουν σε μια συνωμοσία και καταλήγει στα μπουντρούμια του κάστρου του Ιφ, όπου και μένει 14 χρόνια χωρίς να δικαστεί. Καταφέρνει μέσα από σήραγγες να επικοινωνήσει με τον συγκρατούμενό του Αβά Φαρία, ο οποίος, πέρα από πανεπιστήμων και παντογνώστης, εμφανίζεται και ως κάτοχος μιας αμύθητης περιουσίας – ενώ όλοι τον θεωρούν τρελό.
Ο Φαρίας πεθαίνει και ο Νταντές παίρνει τη θέση του μέσα στο σάβανο και με κίνδυνο της ζωής του κερδίζει την ελευθερία του.
Ο Νταντές εξαφανίζεται και τη θέση του παίρνει ο μυστηριώδης Κόμης Μοντεχρίστος. Είναι σοφός, με όλη τη γνώση που του μεταλαμπάδευσε ο Αβάς (μιλάει όλες τις γλώσσες, ως και «ρωμέικα»), και αδιανόητα πλούσιος. Και τώρα μπορεί να τιμωρήσει όλους αυτούς που τον αδίκησαν και να ευεργετήσει όσους τού στάθηκαν. Το επιτυγχάνει αριστουργηματικά, κάνοντάς τους να χρησιμοποιήσουν την κακία τους αναμεταξύ τους.
Είναι παντοδύναμος και αλάνθαστος. Είναι θεός; Κάτι καλύτερο, γιατί διορθώνει τις αδικίες που επέτρεψε ο Θεός.
Πολλά χρόνια αργότερα ο Νίτσε κήρυξε τον θάνατο του Θεού και το ξεπέρασμά του από τον «Υπεράνθρωπο». Ο Γκράμσι γράφει πως ο Κόμης Μοντεχρίστος υπήρξε το πρότυπο για τον «Υπεράνθρωπο» του Νίτσε. Και ο Ουμπέρτο Εκο, αφού υπογραμμίσει πόσο κακογραμμένο και φλύαρο είναι το κείμενο (ο Δουμάς πληρωνόταν με την αράδα!), αρχίζει και τελειώνει την ανάλυσή του γράφοντας: «Ο «Κόμης του Μοντεκρίστο» είναι σίγουρα ένα από τα πιο συναρπαστικά μυθιστορήματα που έχουν γραφτεί ποτέ». Φιλόσοφοι και δοκιμιογράφοι έχουν γράψει τόμους για το βαθύτερο νόημά του.
Ωστόσο, τελειώνοντας το κείμενο, με βασάνισε μία απορία. Τι συνέβη και το πρότυπο του καλού, δίκαιου και παντοδύναμου υπερήρωα έχει αντιστραφεί στην εποχή μας;
Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Μπιλ Γκέιτς. Μπορεί να μην πέρασε από κάτεργο, αλλά είναι σοφός (κάθε του άρθρο είναι εκπληκτικά σωστό) και έχει τη δύναμη του τεράστιου πλούτου την οποία ξοδεύει αφειδώς για να βοηθήσει την ανθρωπότητα. Το έργο που έχει κάνει στην Αφρική είναι μοναδικό – έχει εξαλείψει πληγές αιώνων. Κι όμως, ο μέσος πολίτης τον βλέπει με καχυποψία – και είναι πολλοί αυτοί που πιστεύουν στο «τσιπάκι» που θέλει τάχα να μας βάλει μαζί με το εμβόλιο για να μας ελέγχει. Για να μη μιλήσω για άλλους φιλάνθρωπους σαν τον Μπάφετ ή ακόμα χειρότερα τον Σόρος που τον συνδέουν με κάθε συνωμοσία του Κακού.
Αν εμφανιζόταν ξαφνικά ο Κόμης Μοντεχρίστος, ίσως θα τον ξαναρίχναμε στο μπουντρούμι…
