- Η περιπέτεια της πανδημίας του κορωνοϊού απέδειξε ξεκάθαρα δύο πράγματα: α) Στη διάρκειά της οι απόλυτες πολιτικές προσεγγίσεις ηττήθηκαν ή, στην καλύτερη περίπτωση, αποδείχθηκαν μη εφαρμόσιμες. Ακόμη και οι ίδιοι οι νεοφιλελεύθεροι, υποστηρικτές της πλήρους ιδιωτικοποίησης των κοινωνικών αγαθών, αναζητούσαν την προστασία του Εθνικού Συστήματος Υγείας, την ύπαρξη του οποίου θεωρούσαν νωρίτερα επιζήμια, διατρανώνοντας την πίστη τους στην αγορά που αυτορρυθμίζεται. Από την άλλη, οι αριστεροί και οι κρατιστές βλέπουν με τα μάτια τους ότι ένα υπερμέγεθες ή υποστελεχωμένο ή παραμελημένο ή δυσκίνητο δημόσιο σύστημα υγείας μπορεί να στομώσει και να είναι αναποτελεσματικό χωρίς τη στήριξη της ιδιωτικής υγείας.
β) Απέναντι στη λογική «δεν μας ενδιαφέρει τι χρώμα έχει η γάτα, αρκεί να πιάνει ποντίκια», που προσπάθησε να περάσει η κυβέρνηση, στάθηκε η ίδια η πραγματικότητα. Οι πολιτικές αποφάσεις έχουν συνέπειες στη ζωή μας. Και παράγουν αποτελέσματα στην υγεία και την τσέπη όλων μας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η «τηλεκατάρτιση των επιστημόνων» με τα περιώνυμα voucher, ο «διπλασιασμός» των νοσηλίων στις ΜΕΘ των ιδιωτικών νοσοκομείων (των οποίων ο αντίλογος δεν ακούστηκε). Και, ουχ ήττον, η απόφαση για την υποχρεωτική χρήση μάσκας.
Πολιτική ήταν η επιλογή της κυβέρνησης να μην ενισχύσει τους πληττόμενους από το κλείσιμο της αγοράς επιστήμονες απευθείας με το «επίδομα των 800 ευρώ» αλλά να τους «τηλεκαταρτίσει» με 600,00€, πληρώνοντας ταυτόχρονα σε περίπου διακόσια Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης 180.000.000€ περίπου (και χωρίς εδώ να κρίνουμε την ποιότητα της κατάρτισης).
Όπως πολιτική είναι η επιλογή να κάνει υποχρεωτική τη χρήση μάσκας, ενώ λίγες μέρες νωρίτερα είχε ανακοινώσει τα αντίθετα. Όπως πολιτική είναι η επιλογή να θεσπίσει πρόστιμο 150,00€ για τη μη χρήση της μάσκας, χωρίς ταυτόχρονα να ελέγξει το κόστος της για τον πολίτη.
Το αποτέλεσμα των επιλογών αυτών θα είναι σε βάρος της δημόσιας υγείας. Πιθανόν να συμβεί ό,τι και με τα ψεύτικα κράνη για τα δίκυκλα. Αν η μάσκα είναι ακριβή, πολλοί θα χρησιμοποιούν την ίδια μάσκα πολλές μέρες, μόνο για να αποφύγουν το πρόστιμο, με αποτέλεσμα να έχουν αυξημένες πιθανότητες να κολλήσουν τον ιό.
- Και στην περίπτωση της πανδημίας οι λύσεις είναι πολιτικές. Και βρίσκονται κάπου στη μέση. Η επιχειρηματικότητα πρέπει να συνυπάρχει με την κρατική παρέμβαση, η οποία να ρυθμίζει τους κανόνες της αγοράς. Κι αυτό είναι εξόχως πολιτική επιλογή. Προοδευτικά κεντρώα ή σοσιαλδημοκρατική, ανάλογα με την απόχρωση, αλλά πάντως πολιτική.
Για τις μάσκες η κυβέρνηση λοιπόν οφείλει να προβεί σε διατίμηση του είδους, ώστε να πωλούνται σε τιμές προσιτές για τους πολίτες, αν θέλει εκείνοι να αντεπεξέλθουν στην υποχρεωτικότητα της χρήσης της.
- Τις τελευταίες μέρες με χαρά πληροφορηθήκαμε το άνοιγμα του πρώτου πλήρως αυτοματοποιημένου εργοστασίου παραγωγής μασκών στην Ελλάδα, με δύο γραμμές παραγωγής Το δημόσιο στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων, επιταχύνοντας αποφασιστικά τη διαδικασία της εισαγωγής των μηχανημάτων και ήδη οι γραμμές παραγωγής στήθηκαν.
Οφείλει ωσαύτως η κυβέρνηση να υπερασπιστεί τη δημόσια υγεία και το δημόσιο συμφέρον, επιτάσσοντας τη μία από τις δύο γραμμές παραγωγής, η οποία να παράγει μάσκες για το ΕΣΥ και τους δημόσιους χώρους. Τις μάσκες αυτές το δημόσιο θα πρέπει να αγοράζει σε λογικές τιμές, π.χ. με κέρδος για την επιχείρηση όχι μεγαλύτερο του 20%. Παρόμοια πολιτική να ασκήσει σε όσους τομείς είναι αναγκαίο (ιδιωτική υγεία, φαρμακοβιομηχανίες κλπ.) ενόψει της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Ότι κανείς δεν έχει δικαίωμα να αποκομίζει υπερβολικά κέρδη από μία έκτακτη ανάγκη είναι θέμα αρχής. Και θεμελιώδης πολιτική επιλογή. Όπως και η θέση ότι πρέπει να συλλειτουργούν ο δημόσιος με τον ιδιωτικό τομέα, αμφότεροι με υψηλή ποιότητα υπηρεσιών, και με συμπράξεις όπου είναι αναγκαίο, αλλά κανένας τους σε βάρος του άλλου.
- Το ότι η σημερινή κυβέρνηση είναι καλύτερη από την προηγούμενη – ολέθρια – κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και το ότι υπήρξε αποτελεσματική στην προστασία της δημόσιας υγείας από την πανδημία δεν είναι αρκετό για τη χώρα και για όσα έρχονται. Από την κρίση του κορωνοϊού καταδεικνύεται ως επωφελέστερη για την κοινωνία, στην πραγματικότητα ως αναγκαιότητα από τα πράγματα, μία προοδευτική κεντρώα (σοσιαλδημοκρατική) πολιτική θεώρηση. Ο φορέας που θα την υπηρετήσει απέναντι σε αριστερό και δεξιό λαϊκισμό και τον νεοφιλελευθερισμό είναι ανάγκη να αναδειχθεί ή να γεννηθεί.
*Ο κ. Θωμάς Παπαλιάγκας είναι δικηγόρος, επικεφαλής της Δημοκρατικής Ευθύνης.
