Ο υπουργός της Δικαιοσύνης μειώνει ακατανόητα τον χρόνο της δημόσιας διαβούλευσης. Ωστόσο στο σχέδιο του νέου Ποινικού Κώδικα υπάρχουν και θετικά, αλλά και εντελώς «προβληματικά σημεία», τα οποία είναι απαραίτητο να συζητηθούν με άνεση χρόνου.
Ποιο είναι το θετικό μέγεθος; «Ο εξορθολογισμός των ποινών». Τι σημαίνει αυτό; Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα ένας κατηγορούμενος μπορεί να μπει στη φυλακή μόνο αν του έχει επιβληθεί μια κακουργηματική ποινή, αφού όλες οι πλημμεληματικές ποινές – μέχρι πέντε χρόνια – μπορούν να μετατραπούν σε χρήμα!
Ωστόσο ο νομοθέτης έχοντας υπόψη του αυτό το δεδομένο μετατρέπει όλα σχεδόν τα εγκλήματα σε κακουργήματα! Ποιο είναι το τελικό δραματικό αποτέλεσμα; Ο υπερπληθυσμός των φυλακών (και οι άθλιες συνθήκες μέσα σε αυτές).
Αυτό έπρεπε να αλλάξει και ορθά το νέο Σχέδιο προτείνει κατ’αρχήν τον εξορθολογισμό των ποινών.
Ποιο είναι το αρνητικό μέγεθος; Η παραπάνω φιλοσοφία του εξορθολογισμού δεν «διαθέτει εξαιρέσεις» και οδηγεί σε μια γενικευμένη μείωση των ποινών (με εντελώς άδικα αποτελέσματα σε κάποιες περιπτώσεις).
Και παραγνωρίζοντας το εξής πράγμα: Δηλαδή ότι το Ποινικό Δίκαιο δεν είναι αφηρημένα μαθηματικά και ότι αν δεν υπάρχει αποδοχή του νέου συστήματος από την κοινωνία, τότε ίσως να οδηγηθούμε στο μέλλον σε πιο ανυπόφορες καταστάσεις (ανασφάλεια ή αυτοδικία, αφού με το νέο σχέδιο η Αστυνομία δεν θα μπορεί να παρεμβαίνει αυτεπάγγελτα ακόμα και σε μια κλοπή η οποία γίνεται σε ένα σπίτι)!
Και θα αναφέρω τρία ακόμα παραδείγματα τα οποία κινούνται σε «λάθος κατεύθυνση»:
1. Πυρκαγιές στο Μάτι – 100 νεκροί. Με το προτεινόμενο σχέδιο σε τέτοιες υποθέσεις με πολλούς θανάτους από αμελή συμπεριφορά κρατικών αξιωματούχων θα επιβάλλεται μια συνολική ποινή πέντε ετών, εκ των οποίων θα εκτίονται πραγματικά μόνο οι έξι μήνες (κατ’ ιδέα συρροή)! Για τα υπόλοιπα χρόνια θα μπορεί ο καταδικασθείς να ζητάει την παροχή κοινωφελούς εργασίας σε έναν δήμο! Είναι δίκαιο αυτό; Προφανώς όχι, σε σχέση με την απαξία της πράξης (100 θάνατοι).
2. Κατ’ επάγγελμα εγκληματική δραστηριότητα. Με το προτεινόμενο σχέδιο δεν έχει καμία επίπτωση εάν κάποιος έχει διαμορφώσει μια εγκληματική υποδομή και κάνει, λ.χ., κλοπές κατ’ επάγγελμα. Ολες αυτές οι εγκληματικές συμπεριφορές είναι απλά πλημμελήματα! Είναι δίκαιο αυτό; Προφανώς όχι, γιατί παραγνωρίζεται η απαξία της εγκληματικής υποδομής.
3. Αρχηγός εγκληματικής οργάνωσης (δίκη της Χρυσής Αυγής). Με το προτεινόμενο σχέδιο προτείνεται η μείωση της αυξημένης ποινής του «αρχηγού» μιας εγκληματικής οργάνωσης!
Είναι δίκαιο αυτό; Προφανώς όχι, γιατί, όπως λέει και αντίστοιχος νόμος του Καναδά, ο αρχηγός είναι ο ιθύνων νους («directing mind») μιας αντίστοιχης οργάνωσης και δεν ασκεί απλώς το management, αλλά ορίζει και την ταυτότητά της!
Τέλος, υπάρχει ένα έντονο πρόβλημα «εφαρμοσιμότητας», αφού η παροχή κοινωφελούς εργασίας είναι πλέον κύρια ποινή και κανένας δεν γνωρίζει εάν οι δήμοι, λ.χ., έχουν τις υποδομές για να υποδεχθούν πολλούς καταδικασμένους!
Ο κ. Γρηγόρης Καλφέλης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ.
