Εδώ και αρκετό καιρό οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας δείχνουν δύσκολες. Και κάθε φορά που αυτό συμβαίνει, κάποιοι εδώ πανηγυρίζουν, θεωρώντας ότι η χώρα μας επωφελείται.
Οι σχέσεις ΗΠΑ – Τουρκίας είναι στρατηγικές στη «μακρά διάρκεια». Και όποιος το παραβλέπει, παρακάμπτει την οφειλόμενη πραγματολογική προσέγγιση και ενδίδει σε επιθυμίες.
Η τουρκική κυβέρνηση, με μακρά παράδοση στη συναλλαγή, έχει ανάγκη να εμφανίζεται σε μια εθνικιστική κοινωνία με ισόφωνο τρόπο. Και να δείχνει αδιαπραγμάτευτη στην προάσπιση των συμφερόντων της. Υπό τη σταθερή επιβίωση του οθωμανικού αυτοκρατορικού συνδρόμου, επιδιώκει να καρπούται τα οποιαδήποτε ωφελήματα από μια τέτοια στάση. Οι ΗΠΑ, έχοντας εξίσου γεωστρατηγικά συμφέροντα – όχι μόνο στο τρίγωνο του Κουρδιστάν -, προσβλέπουν στον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής, συντηρώντας έναν εύθραυστο συσχετισμό δυνάμεων με τη Ρωσία. Ετσι ώστε καμία από τις δύο υπερδυνάμεις να μην επικρατεί απολύτως. Και επιπλέον – ως δημοκρατική χώρα – ενδιαφέρεται να συντηρεί μια εικόνα διεθνώς ευπρεπέστερη, προκειμένου οι «σύμμαχοι Κούρδοι» να μη φαίνεται ότι εγκαταλείπονται εντελώς.
Σε αυτή την κατάσταση πραγμάτων – ιδιαιτέρως ρευστή – η χώρα μας δεν έχει παρά μία, μη διαπραγματεύσιμη επιλογή: να είναι σταθερώς ισχυρή. Και μάλιστα σε πολλαπλά πεδία. Οικονομικά για να μην εκβιάζεται, κοινωνικά για να αισθάνεται εσωτερικά ενωμένη και στρατιωτικά για να ξέρουν κάποιοι ότι, όσο ισχυροί και αν είναι, οποιαδήποτε σύγκρουση θα είναι καταστροφική για όλους. Για όλους.
Δύσκολα μια κρατική εξουσία αποφασίζει τον πόλεμο όταν την επομένη θα υπάρχουν, μοιρασμένα, απίστευτα ερείπια. Και από εδώ και από εκεί.
Αυτή λοιπόν η ολική ισχυροποίηση της χώρας μας, οικονομική, κοινωνική και στρατιωτική, είναι εκείνη που της παρέχει τη δυνατότητα να υπάρχει.
Το πώς λοιπόν θα εξελίσσονται οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις είναι κάτι που πρέπει βεβαίως κανείς να το παρακολουθεί. Και να το αξιοποιεί. Αλλά και ταυτόχρονα – κυρίως αυτό – να το συνυπολογίζει στην πραγματική του διάσταση.
*Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι επίτιμος καθηγητής πανεπιστημίων, τακτικό μέλος της Academie Europeenne Interdisciplinaire des Sciences.
