Οι εμπρηστές

Η τραγωδία της Ανατολικής Αττικής αποκάλυψε την απίστευτη αδυναμία διαχείρισης κρίσης, σε επίπεδο τόσο κυβερνητικής δράσης όσο και επικοινωνίας.

Οι επιδόσεις της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στο στοιχειώδες καθήκον της να προστατεύσει τη ζωή και την περιουσία των πολιτών υπήρξαν μηδενικές. Τίποτα δεν λειτούργησε σωστά: λάθος εκτιμήσεις, παντελής έλλειψη συντονισμού, αργά αντανακλαστικά. Η κυβέρνηση διαθέτει υπουργείο με τον βαρύγδουπο τίτλο «Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης». Τις κρίσιμες ώρες της καταστροφής η ενδοεπικοινωνία μεταξύ των αρμοδίων φορέων δεν λειτούργησε. Πρωθυπουργός, κυβερνητικοί και κρατικοί παράγοντες, σε σύσκεψη μέχρι τα μεσάνυχτα, δεν είχαν ενημερωθεί, όπως ισχυρίζονται, για τις δεκάδες θυμάτων και εκατοντάδες εγκλωβισμένων σε θάλασσα και στεριά. Ενα απερίγραπτο μπάχαλο οδήγησε σε μια ανείπωτη τραγωδία.

Η επικοινωνιακή διαχείριση της καταστροφής υπήρξε ακόμη χειρότερη. Η εξουσιαστική αντίληψη της πολιτικής που τους χαρακτηρίζει εκφράστηκε από την αδυναμία να συλλάβουν το μέγεθος της σημασίας απώλειας ανθρώπινων ζωών, ως αποτέλεσμα της αδυναμίας τους να τις προστατεύσουν. Με αλαζονεία και κυνισμό αποποιήθηκαν κάθε ευθύνη. «Δεν βρίσκουμε σοβαρά διαχειριστικά λάθη. Η κλιματική αλλαγή και η αυθαίρετη δόμηση φταίνε για την τραγωδία». Η κατακραυγή της κοινής γνώμης υποχρέωσε τον Πρωθυπουργό, τρεις μέρες αργότερα, να δηλώσει ότι αναλαμβάνει την πολιτική ευθύνη στο ακέραιο. Οταν συνειδητοποίησαν ότι ανάληψη πολιτικής ευθύνης χωρίς παραιτήσεις είναι ο ορισμός της «τσάμπα μαγκιάς» προχώρησαν, με καθυστέρηση 12 ημερών, στις καρατομήσεις των ανευθυνοϋπεύθυνων κυβερνητικών παραγόντων. Η πολιτική πυρκαγιά που προκάλεσε η τραγωδία ακουμπάει πλέον τον ίδιο τον Πρωθυπουργό.

Ακραία φυσικά φαινόμενα και φυσικές καταστροφές δοκιμάζουν την επάρκεια και αποτελεσματικότητα κάθε κρατικού μηχανισμού, ολοένα και σκληρότερα. Η εξέλιξη όμως της τεχνολογίας και της ταχύτητας ενημέρωσης επιτρέπει την πρόβλεψη και την πρόληψη, ώστε να αποτρέπεται το ανεπανόρθωτο, που είναι η απώλεια ανθρώπινων ζωών. Το ερώτημα είναι καταλυτικό: Γιατί εκκενώθηκαν έγκαιρα οι παιδικές κατασκηνώσεις του Δήμου Αθηναίων; Η απάντηση απλή: Γιατί υπήρχαν υπεύθυνος δήμαρχος, σχέδιο εκκένωσης και κατάλληλο προσωπικό.

Η εκατόμβη των νεκρών της Ανατολικής Αττικής αποκαλύπτει αυτό που όλοι πλέον γνωρίζουμε. Η Ελλάδα είναι αυτό που διεθνώς χαρακτηρίζεται «αποτυχημένο κράτος» (Failed State) και μας κατατάσσει στη χορεία των τριτοκοσμικών χωρών. Ενα κράτος χρεοκοπημένο οικονομικά, πολιτικά, αξιακά, ανίκανο να αντιμετωπίσει τις στοιχειώδεις ανάγκες της κοινωνίας. Από την προστασία της ζωής και της περιουσίας των πολιτών, μέχρι τη διαχείριση των σκουπιδιών.

Η τραγωδία της Ανατολικής Αττικής αποτελεί σημείο καμπής. Αποκαλύπτει όχι μόνο την αποδιοργάνωση του κρατικού μηχανισμού και την καταστροφική ανεπάρκεια της σημερινής κυβέρνησης, αλλά και τον κοινό παρονομαστή τους: ένα πολιτικό-κομματικό σύστημα, που αδυνατεί να υπηρετήσει τις ανάγκες του παρόντος, γιατί λειτουργεί με όρους παρελθόντος. Ενα πολιτικό-κομματικό σύστημα προσανατολισμένο, όχι στην εξυπηρέτηση των αναγκών της χώρας και της κοινωνίας, αλλά των συμφερόντων της κομματικής νομενκλατούρας και της εκλογικής του πελατείας. Ολες οι μετρήσεις δείχνουν ότι στην κλίμακα αξιοπιστίας πλησιάζει το μηδέν. Δύο στους δέκα πολίτες το εμπιστεύονται.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν είναι ασφαλώς ο αποκλειστικός δημιουργός της παρακμιακής εικόνας της χώρας. Είναι όμως ο εκφραστής της τη δεδομένη πολιτική συγκυρία. Η χώρα είναι στο έλεος των παθογενειών που αναπτύχθηκαν στο θερμοκήπιο των κομματικών οργανισμών: κομματοκρατία, αναξιοκρατία, πελατειακές σχέσεις, διαπλοκή, διαφθορά. Εχουμε όλοι ευθύνες, νυν και πρώην πολιτικοί, είτε γιατί τις υπηρετήσαμε, είτε γιατί τις ανεχθήκαμε. Μέχρι το 2004 οι παθογένειες συνυπήρχαν με τα ιστορικά επιτεύγματα και κατακτήσεις της Μεταπολίτευσης, που υπερκάλυπταν τη φθορά που προξενούσαν. Η χρονιά αυτή αποτελεί ορόσημο, γιατί οι πρωταγωνιστές της Μεταπολίτευσης, Κ. Καραμανλής, Α. Παπανδρέου, Κ. Μητσοτάκης, Κ. Σημίτης, παρέδωσαν τη σκυτάλη στη νεότερη γενιά πολιτικών, που αναδείχθηκαν σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα. Εκτοτε οι κατακτήσεις θάμπωσαν, οι παθογένειες κυριάρχησαν. Κανένα επίτευγμα δεν έχει να επιδείξει η χώρα, σε κανέναν τομέα. Εγκλωβίστηκε από τις παθογένειες και διολίσθησε στη χρεοκοπία και την παρακμή. Είναι οι παθογένειες οι εμπρηστές, που απειλούν να κάψουν όχι μόνο το δάσος και τους οικισμούς, αλλά το μέλλον αυτής της χώρας.

Ολα τα πρόσωπα της τραγωδίας, στην κλίμακα του πολιτικού μας συστήματος, δήμαρχος, περιφερειάρχης, γ.γ. Πολιτικής Προστασίας, υπουργός, πρωθυπουργός, είναι προϊόντα του κομματικού και μιντιακού συστήματος. Οι αξίες που προάγουν την κοινωνία, ήθος, εντιμότητα, εργατικότητα, υποκαταστάθηκαν από τις κομματικές περγαμηνές. Σπουδές, πτυχία, διδακτορικά, για τους εκτός κομματικού συστήματος, αποτελούν διαβατήρια για την ανεργία ή τη μετανάστευση. Αντίθετα, τα κομματικά ένσημα, συμμετοχή σε απεργίες, διαδηλώσεις, καταλήψεις, εξασφαλίζουν το εισιτήριο για το Δημόσιο, τη Βουλή, την κυβέρνηση, ακόμη και την πρωθυπουργία.

Το μέγεθος της τραγωδίας αποκαλύπτει το χάσμα ανάμεσα στις ανάγκες της κοινωνίας και του πολιτικού-κομματικού συστήματος, που αδυνατεί να υπηρετήσει. Το μείζον πρόβλημα της χώρας είναι πολιτικό. Είναι η ανεπάρκεια και η ανευθυνότητα του πολιτικού της προσωπικού. Η δίψα για εξουσία και τη νομή της, σε συνδυασμό με τη διοικητική και διαχειριστική ανεπάρκεια, αποτελούν την κύρια αιτία, όχι μόνο για τις επαναλαμβανόμενες τραγωδίες και αποτυχίες, αλλά για τη βαθιά και πολυεπίπεδη κρίση, που ταλανίζει τη χώρα, και την αδυναμία υπέρβασής της.

Δεν αρκεί να «φύγει» ο ΣΥΡΙΖΑ. Η ανάταξη της χώρας, από το πολιτικό, οικονομικό και αξιακό κώμα, επιτάσσει πραγματική πολιτική αλλαγή. Πρέπει να επανεφεύρουμε την Πολιτική (με Π κεφαλαίο), ως φορέα αξιών, οραμάτων, ελπίδας και προοπτικής. Να επανεφεύρουμε τα κόμματα ως κυψέλες ενεργών πολιτών και όχι ως δίκτυα πελατών. Το βαθύτερο πρόβλημα είναι θεσμικό. Το πολιτικό-κομματικό σύστημα πρέπει να υποστεί δομικό μετασχηματισμό.

Κατάργηση της απλής αναλογικής και του σταυρού προτίμησης. Καθιέρωση μονοεδρικού εκλογικού συστήματος, κατά το γερμανικό ή γαλλικό μοντέλο, προσαρμοσμένο στην ελληνική πραγματικότητα. Ασυμβίβαστο βουλευτικού και υπουργικού αξιώματος. Εκλογές στο τέλος της τετραετίας. Είναι λυτρωτικές τομές για τη χώρα και την πολιτική. Αποτελούν προϋπόθεση για την απεξάρτηση της πολιτικής από οικονομικά, συντεχνιακά και μιντιακά συμφέροντα, χωρίς τη συνδρομή των οποίων, με το υφιστάμενο εκλογικό σύστημα, είναι αδύνατο να μπει κανείς στην πολιτική και να εκλεγεί.

Η αναγέννηση της χώρας και της πολιτικής προϋποθέτει προσέγγιση με προσωπική και κομματική ανιδιοτέλεια και απαιτεί αφύπνιση της ατομικής και συλλογικής μας ευθύνης.

Ο κ. Βασίλης Κοντογιαννόπουλος είναι πρώην υπουργός.