Τα πρόσωπα και οι ιδέες

Την περασμένη Κυριακή έγραψα σε τούτη τη στήλη ένα κείμενο για τη δυσκολία να είσαι φιλελεύθερος στην Ελλάδα. Κατέγραψα το γενικό πλαίσιο και την προσωπική μου περιπέτεια τόσο στη θεωρία όσο και στην πολιτική πράξη.

Το κείμενο είχε 600 λέξεις –από αυτές ούτε το 10% δεν αφορούσε τον Σταύρο Θεοδωράκη. Κι όμως, αυτή η αναφορά κάλυψε όλο το θέμα.

Στη σημερινή «αγορά του δήμου» που λέγεται Facebook, το 100% των σχολίων επικεντρώθηκε στον Σταύρο Θεοδωράκη και στον Θάνο Τζήμερο της παράταξης «Δημιουργία Ξανά!» που ξεφύτρωσε ως αντίπαλον δέος.

Ξαφνικά δεν συζητούσαμε για την ανυπαρξία φιλελεύθερης σκέψης και πολιτικής στην Ελλάδα, για την ιστορία και την προϊστορία τους –συζητούσαμε για πρόσωπα και για ιδιωτικές σχέσεις. Γιατί (άραγε) ενώ εγώ πρώτος είχα «διαφημίσει» (ουσιαστικά: αναφέρει) τον Τζήμερο, μετά τον εγκατέλειψα, πώς, ενώ ο Θεοδωράκης «με άδειασε» (για το Αγιον Φως) και με οδήγησε σε παραίτηση, εγώ εξακολουθώ να τον «διαφημίζω», κ.λπ. κ.λπ.

(Παρένθεση: ο όρος «διαφήμιση» συνεπάγεται την πληρωμή για την προβολή. Το να επαινώ κάποιον χωρίς να με πληρώνει για αυτό δεν είναι διαφήμιση. Αλλιώς κάθε ευνοϊκό σχόλιο, κάθε θετική κριτική, θα ήταν διαφημιστική καταχώριση! Αυτά για να μιλάμε σωστά ελληνικά και να μην προσβάλλουμε –έστω και αθέλητα –τους άλλους.)

Η συζήτηση γύρω από το άρθρο εξελίχθηκε σε σκέτο κουτσομπολιό.

Αν έπρεπε να υπάρχει μία και μόνη απόδειξη γιατί δεν μπορούμε να έχουμε σωστή πολιτική στην Ελλάδα, θα αρκούσε αυτή η εκτροπή.

Από τη στιγμή που δεν μας ενδιαφέρουν οι θεσμοί, οι ιδέες, τα προγράμματα –αλλά μόνο τα πρόσωπα -, δεν θα γίνει ποτέ δυνατόν να αποκτήσουμε μια κοινωνία πολιτών με σταθερούς και στέρεους θεσμούς.

Ο Ελληνας στις πολιτικές του επιλογές σπάνια σκέπτεται: αντιδρά αυθόρμητα, με το συναίσθημα. Ο Τάδε είναι συμπαθητικός, ο Δείνα δυναμικός, ο άλλος ψυχρός και απόμακρος. Τώρα το τι λένε αυτοί, τι προτείνουν, τι πρεσβεύουν, είναι δευτερεύον θέμα. Ποιος ψηφοφόρος έχει μελετήσει διεξοδικά το πρόγραμμα ενός κόμματος; Η εκλογική του προτίμηση βασίζεται σε πρωτογενείς εντυπώσεις. Και φυσικά, στα προσωπικά του συμφέροντα (αχ, ο αθάνατος πελατειασμός!).

(Θα μου πείτε: Πέρα από τη θεωρητική του αδιαφορία, έχει και έναν σημαντικό λόγο που δεν το διαβάζει. Ποιο ελληνικό κομματικό πρόγραμμα εφαρμόστηκε ποτέ; Τι είμαστε εδώ –η Γαλλία με τον Μακρόν, που αποδείχθηκε ότι εννοούσε όσα είπε;)

Μου θυμίζουν οι συμπολίτες μας τους ανθρώπους που αγοράζουν ένα πολύπλοκο τεχνολογικό προϊόν αλλά αρνούνται να διαβάσουν τις οδηγίες χρήσεως. (Χέρι στην καρδιά: πόσοι έχουν μελετήσει τον τόμο που συνοδεύει ένα καινούργιο αυτοκίνητο;) Και μετά βλαστημάνε όταν πατάνε το λάθος κουμπί ή γυρίζουν τον τυχαίο διακόπτη.

Ε, λοιπόν, το κράτος είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο προϊόν. Και η κατανόηση των βασικών του λειτουργιών είναι εξίσου σημαντική με τη γνώση του χειρισμού ενός νέου αυτοκινήτου.

Αυτά θα έπρεπε να αποτελούσαν βασικό μάθημα ήδη από το σχολείο. (Ναι, ξέρω ότι υπάρχει. «Αγωγή του Πολίτη». Αλλά διδάσκεται στην Εκτη Δημοτικού –σε παιδιά μάλλον ανώριμα για να το κατανοήσουν από εκπαιδευτικούς που δεν το έχουν διδαχθεί. Πόσοι το θυμούνται; Βλέπετε, δεν είναι εξεταστέα ύλη στις εισαγωγικές και δεν διδάσκεται στα φροντιστήρια.) Αν σας ρωτήσει κάποιος ξαφνικά γιατί είναι βασική η τήρηση των δικαιωμάτων της μειοψηφίας, πόσο εύκολα μπορείτε να του απαντήσετε;

Χλευάζουμε τους Βόρειους Ευρωπαίους ότι είναι τυπολάτρες και σχολαστικοί –όμως εκεί το κράτος και η κοινωνία λειτουργούν ρολόι.

Ενώ στην Ελλάδα το μόνο πράγμα που λειτουργεί είναι το «Survivor»…