Φεύγουν οι άρχοντες…

Η σεβάσμια δέσποινα έφυγε διακριτικά, ευγενικά και αθόρυβα όπως έζησε. Η σύντροφος του πλέον ευφυούς και έντιμου ανθρώπου που έχω γνωρίσει. «Ευγενία, σύζυγος Γιώργου Κουμάντου» γράφει το αγγελτήριο.

Ευφυέστατη και αυτή και άριστη νομικός έζησε στη γιγάντια, πληθωρική σκιά του. Ομως, όσοι τους ξέραμε, βλέπαμε τον Γιώργο συχνά να αναζητά τη σιωπηρή συγκατάθεσή της για κάθε κίνηση που έκανε. Ενα αρμονικό ζευγάρι. Οταν χάθηκε εκείνος, η Ευγενία τού αφοσιώθηκε ακόμα περισσότερο, διαχειριζόμενη την πλούσια πνευματική κληρονομιά που είχε αφήσει πίσω του.

Το κείμενο αυτό δεν είναι νεκρολογία. Είναι αναστοχασμός για το πόσο αρχίζουν να λιγοστεύουν οι άνθρωποι αυτού του επιπέδου.

Αν υπάρχει κάτι που λείπει σχεδόν ολοκληρωτικά από τη σημερινή ελληνική κοινωνία είναι η αρχοντιά. Που σίγουρα έχει σχέση με την καταγωγή, τη μόρφωση, την οικονομική άνεση –αλλά είναι κάτι πάνω και πέρα από όλα αυτά. Ξέρω πολλούς που συγκεντρώνουν και τις τρεις αυτές προϋποθέσεις –αλλά μόνον άρχοντες δεν θα τους πεις.

Η αρχοντιά συνδυάζει τη γενναιοδωρία (κάθε είδους), το ήθος, την ευγένεια και το καλό γούστο. Δεν συνυπάρχει συχνά με τον πλούτο –αντίθετα μάλιστα, οι περισσότεροι πλούσιοι που ξέρω είναι τυπικοί νεόπλουτοι: αγενείς και κακόγουστοι. Οσο για το ήθος, ας μη μιλήσω καλύτερα.

Εχω γνωρίσει φτωχούς και απαίδευτους ανθρώπους που αποπνέουν μια φυσική αρχοντιά, με ευγένεια και καλοσύνη. Πράγμα που σημαίνει πως το πιο βασικό συστατικό του άρχοντα είναι το ήθος. Μετά έρχονται όλα τα άλλα.

Σήμερα έχουμε φτάσει στο σημείο που η αρχοντιά όχι μόνο δεν θαυμάζεται αλλά ενοχλεί. Προκαλεί αντίδραση και φθόνο. Πιστεύω πως ο Μπουτάρης δεν προπηλακίστηκε τόσο για τις απόψεις του όσο για το στυλ του: το ανοιχτό, κοσμοπολίτικο και γενναιόδωρο.

«Ποιος νομίζει πως είναι;». Η πρώτη αντίδραση μπροστά σε έναν τέτοιον άνθρωπο. Οχι αποδοχή και θαυμασμός, αλλά ενόχληση και λοιδορία.

Ετσι, από τη στιγμή που η ηθική αρχοντιά δεν έχει αποδέκτες, είναι φυσικό να κρύβεται και να φθίνει. Οπως στον στρατό. Οι ευγενικοί και πολιτισμένοι τρώνε το bullying της αρκούδας και αναγκάζονται –αν μπορούν –να γίνουν σκληροί και χυδαίοι για να επιβιώσουν. Ο νεοσύλλεκτος «γυαλάκιας», ο σπουδαγμένος, ο ευπρεπής, είναι μόνιμο θύμα.

Τώρα που όλος ο κόσμος μας έχει γίνει ένα στρατόπεδο με αντιμαχόμενους στρατούς, πώς να υπάρξει και να επιβιώσει αρχοντιά;

Φεύγουν οι άρχοντες κι αφήνουν πίσω τους τραμπούκους. Μπαχαλάκηδες, χρυσαυγίτες, ρουβίκωνες και άλλα τέτοια απεχθή όντα. Αλίμονο στις νέες γενιές, που χρειάζονται υποδείγματα αρχοντιάς, ήθους και καλοσύνης.

(Αφιερωμένο στη μνήμη του Γιώργου και της Ευγενίας Κουμάντου.)