Τι ωραίες εκπλήξεις φέρνουν τα βιβλία! Για τρίτη φορά διαβάζω το «Κουτσό» του Αργεντινού Χούλιο Κορτάσαρ. Την πρώτη στα αγγλικά, πριν από σαράντα χρόνια, τη δεύτερη στα ελληνικά, σε μια φιλότιμη αλλά όχι επαρκή μετάφραση (δεν έφταιγε ο μεταφραστής αλλά το βιβλίο –πανδύσκολο!), και τώρα ξανά σε μια υπέροχη απόδοση-αναδημιουργία, από τον Αχιλλέα Κυριακίδη.
O δραματουργός Friedrich Schiller στην επιστολογραφική διατριβή του «Περί της αισθητικής διαμόρφωσης του ανθρώπου» είχε υποστηρίξει πως το παιχνίδι, η ελεύθερη δραστηριότητα χωρίς ωφελιμιστικό σκοπό, είναι η κατ’ εξοχήν ανθρώπινη στιγμή. «Ο άνθρωπος παίζει μόνο όταν εκφράζει το πλήρες νόημα της έννοιας άνθρωπος και τότε μόνο είναι πλήρης άνθρωπος όταν παίζει». Ηρθε ενάμιση αιώνα μετά ο Huizinga με το γνωστό βιβλίο του «Homo Ludens» (Ο παίζων άνθρωπος) να θεμελιώσει μια θεωρία σύμφωνα με την οποία όλο το πνευματικό εποικοδόμημα του ανθρώπου (τέχνη, επιστήμη, πολιτική, δίκαιο) είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης δημιουργικής παιγνιώδους του διάθεσης, που κάποια στιγμή αυτοοργανώνεται και αυτοθεσμίζεται.
Τι είναι το κουτσό; Ενα παιδικό παιχνίδι. Στο ομώνυμο βιβλίο γίνεται η μεγαλοφυής απόδειξη πώς ο homo ludens που λέγαμε μεταμορφώνεται παίζοντας σε homo faber –δημιουργό. Πηδώντας από τετράγωνο σε τετράγωνο, από θέμα σε θέμα, από σκηνή σε σκηνή. Δύσκολο βιβλίο, αν το πάρεις πολύ στα σοβαρά. Αν το διαβάσεις πηδώντας με τον συγγραφέα, θα ξεκλειδώσεις τα μυστικά βάθη της ανθρώπινης ύπαρξης, θα περάσεις μέσα από τον πόνο, τον έρωτα, τη μοναξιά, το άγχος, την ομορφιά, παίζοντας το θεσπέσιο παιχνίδι της ζωής. Ο σοφός μεταφραστής και σχολιαστής θα σε βοηθήσει κρατώντας σε από το χέρι, όπως ο Βιργίλιος τον Δάντη, σε αυτή τη νέα «Θεία Κωμωδία» της δικής μας εποχής.
Μια και ο λόγος για βιβλία, άλλη έκπληξη, ένα μικρό αριστούργημα. Η «Πάπισσα Ιωάννα» του Ροΐδη, μεταμορφωμένη σε graphic novel από τον χρωστήρα του Δημήτρη Χαντζόπουλου. Με κορεσμένα γήινα χρώματα σαν τις μεσαιωνικές ταπετσαρίες του Bayeux, ξετυλίγει όλο τον σουρεαλιστικό μύθο του Ροΐδη, δίνοντας στη σάτιρα μια δολοφονική σοβαρότητα. (Ελπίζω να… αφοριστεί ξανά.)
Κι ένα πρόσφατο ενδιαφέρον βιβλίο επάνω σε χιλιοειπωμένο θέμα: την ελληνική ιδιαιτερότητα (ή… πώς φτάσαμε ως εδώ;). Μάκης Καραγιάννης: «»Μικρό και αλαζονικό έθνος» –Δοκιμές ελληνικής αυτογνωσίας». Περιδιαβάζοντας Ανατολή και Δύση, θέτει πρωτότυπα ερωτήματα.
Μαράζι τα βιβλία! Κάθε μέρα αβγατίζουν. Ερχονται με το ταχυδρομείο, αγοράζω κι εγώ… Ζω τις περισσότερες ώρες μου σε ένα υπόγειο χτισμένο με τόμους. Τον πρώτο δικό μου τον αγόρασα (με οικονομίες από κουλουροτύρι) στα 13 μου χρόνια. Συνέχισα να μαζεύω ώσπου γέμισα σπίτια. Και να σκεφθεί κανείς ότι εδώ και είκοσι πέντε χρόνια για τις περισσότερες βιβλιογραφικές μου αναφορές και αναζητήσεις συμβουλεύομαι το Διαδίκτυο. (Να κι ένα καλό που έφερε: τώρα πια, τα βιβλία είναι μόνο για διάβασμα.)
Τελικά, ένα το πρόβλημα: ο χρόνος. Πότε να διαβάσω τα καινούργια που έρχονται και πότε να ξαναπιάσω εκείνα που διάβασα βιαστικά κι αχόρταγα στην εφηβεία μου. Τώρα βλέπω πόσο κερδίζουν στη δεύτερη ανάγνωση!
Μια ακόμα ζωή δεν θα μου έφτανε…
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
