Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο αυστριακής καταγωγής αμερικανός ψυχολόγος Walter Mischel διενήργησε μια σειρά πειραμάτων που όχι μόνο είναι σήμερα κλασικά, αλλά επιβεβαιώθηκαν πάρα πολλές φορές από άλλους ερευνητές. Εργαζόμενος με μια ομάδα παιδιών προσχολικής ηλικίας, ο Mischel τοποθέτησε μπροστά από κάθε παιδί ένα λαχταριστό κουλουράκι και πριν βγει από το δωμάτιο τους έδωσε τις εξής επιλογές: τα παιδιά που θα περίμεναν την επιστροφή του για να φάνε το κουλουράκι τους θα κέρδιζαν άλλο ένα. Αντιθέτως, εκείνα που θα έτρωγαν το κουλούρι τους αμέσως δεν θα είχαν άλλο.
Το πείραμα του Mischel δεν τέλειωσε με την καταμέτρηση των παιδιών και την εξαγωγή των ποσοστών των υπομονετικών σε σχέση με εκείνα που βιάζονταν να απολαύσουν το φαγητό τους. Η ομάδα του παρακολούθησε τα παιδιά για χρόνια και κατέληξε στο εξής πολύ ενδιαφέρον συμπέρασμα: Τα παιδιά που μπόρεσαν να καθυστερήσουν την απόλαυση (ονομάστηκαν high-delay children) στη συνέχεια είχαν καλύτερες σχολικές επιδόσεις, ενώ ως ενήλικοι είχαν καλύτερες επαγγελματικές σταδιοδρομίες, κέρδιζαν περισσότερα χρήματα και είχαν λιγότερες εξαρτήσεις (αλκοόλ, ναρκωτικά…) σε σχέση με τα παιδιά που βιάστηκαν να απολαύσουν το κουλουράκι τους. Το γενικό συμπέρασμα ήταν πως η ικανότητά μας να ελέγχουμε τις παρορμήσεις μας αποτελεί παράγοντα επιτυχίας στη ζωή.
Δεν γνωρίζω αν αυτό το συμπέρασμα που αφορά άτομα έχει ισχύ και σε συλλογικό επίπεδο. Το πείραμα του Mischel μού ήρθε ωστόσο στον νου τις προάλλες, όταν, ρίχνοντας μια ματιά σε μεγάλο ψαράδικο, διαπίστωσα ότι δεν τηρείται ο βασικός κανόνας που λέει ότι τα ψάρια πρέπει να αλιεύονται αφού αποκτήσουν ένα συγκεκριμένο για το κάθε είδος μέγεθος. Και πρόκειται για κανόνα που πρωτίστως υπαγορεύει η κοινή λογική. Πάρτε για παράδειγμα τους μπακαλιάρους: σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ιχθυολόγων, ένα μπακαλιαράκι 10 εκατοστών δεν έχει προλάβει να γεννήσει και ζυγίζει μόλις 5,4 γραμμάρια. Ενας μπακαλιάρος 80 εκατοστών έχει δώσει πολλούς απογόνους και ζυγίζει 3.600 γραμμάρια. Είναι, δηλαδή, ίσου βάρους με 670 μικρά μπακαλιαράκια. Αν αντί να τα καταναλώσουμε αμέσως αφήναμε όλα αυτά τα μπακαλιαράκια να γίνουν 80 εκατοστά, θα παίρναμε σχεδόν δυόμισι τόνους τροφής! Και το σημαντικότερο, τα 670 μπακαλιαράκια θα είχαν προλάβει να αφήσουν περί τους 440.000 απογόνους.
Είναι αλήθεια ότι στη χώρα μας, που βρέχεται τόσο πολύ από θάλασσα, τα ψάρια είναι λιγοστά και ως εκ τούτου ακριβά για τη μέση οικογένεια. Και βεβαίως, δεν μπορούμε να αλλάξουμε το γεγονός ότι η Μεσόγειος ως κλειστή θάλασσα είναι γενικά φτωχότερη σε σχέση με τους ανοιχτούς ωκεανούς. Μπορούμε όμως με τη συμπεριφορά μας να μη συμβάλλουμε στην περαιτέρω φτωχοποίησή της που θα είναι μεγάλη ζημιά και για εμάς. Στην πραγματικότητα, το ερώτημα είναι απλό: θέλουμε ένα ψαράκι (κουλουράκι) τώρα με κίνδυνο κάποια από αυτά να τα ψάχνουμε σύντομα με το κιάλι και να τα πληρώνουμε χρυσά ή πολλά ψάρια, προσιτά σε όλους και στο διηνεκές;
Ας δώσει ο καθένας την απάντησή του και ας ενημερώσει για αυτήν τον ψαρά του ή τον εστιάτορα που προτείνει γόνο.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
