1. Ακούμε ότι τα κόμματα που ασκούν εξουσία ή έχουν προοπτική εξουσίας ή συμμετοχής σ’ αυτήν αναζητούν ένα «νέο αφήγημα». Κι αυτό γιατί όλα τα κόμματα που κυβέρνησαν την περίοδο της κρίσης ξεκίνησαν την πορεία τους ως «αντιμνημονιακά» και ταυτίστηκαν έπειτα και μεταξύ τους ως «μνημονιακά». Τρεις πρωθυπουργοί έκαναν καριέρα εκλεγόμενοι ως «αντιμνημονιακοί» και μεταμορφώθηκαν μετά την εκλογή τους σε «μεταρρυθμι.
Η λογική της αναζήτησης «νέου αφηγήματος» αποτυπώνει πλήρως την παθογένεια των πολιτικών κομμάτων σήμερα.
Πρώτον διότι το «παλιό αφήγημα», που αυτά εκφέρουν, δεν συγκινεί πια ή απέτυχε.
Δεύτερον, διότι τα κόμματα δεν μπορεί να έχουν «αφήγημα» αλλά όραμα, μία τουλάχιστον κεντρική ιδέα. Το όραμα είναι και ο λόγος ύπαρξης κάθε κόμματος. Το όραμα προϋπάρχει και αποτυπώνει την κοινωνική ανάγκη, η οποία εκφράζεται μέσα από ένα κόμμα, το οποίο συνήθως ιδρύεται για να την υπηρετήσει.
Τρίτον, διότι η αναζήτησή του από ήδη υπάρχοντα κόμματα, τα οποία επί σειρά δεκαετιών έχουν ασκήσει λαϊκίστικες πολιτικές με τα γνωστά αποτελέσματα, σημαίνει απλώς ότι το «αφήγημα» παίζει δευτερεύοντα ρόλο. Ότι είναι κάτι σαν αναγκαίο κακό, σε σχέση με την ίδια την ύπαρξη του κόμματος και τη νομή της εξουσίας, οι οποίες θεωρούνται πρωτεύουσες και δεδομένες, και απλώς «ντύνονται» με κάποιο «αφήγημα», σαν σημαία ευκαιρίας. Γιατί είναι αναγκαίο με κάποιον τρόπο να συγκινήσουν τους ψηφοφόρους.
Τέταρτον, διότι η έννοια του «αφηγήματος» είναι περίπου συνώνυμη του παραμυθιού. Όμως, ένα «νέο αφήγημα» είναι αναγκαίο, για να πείσουν τους πολίτες ότι μεταξύ τους διαφέρουν σημαντικά, ιδίως στη «μνημονιακή» εποχή.
2. Πέραν όμως του «αφηγήματος», η χώρα λειτουργεί χωρίς, έστω βραχυπρόθεσμο, σχέδιο. Δεν έχει συνολική στρατηγική ασφάλειας στην περιοχή και πορεύεται με τη λογική «βλέποντας και κάνοντας», με ορατούς πλέον τους κινδύνους για την εθνική μας ασφάλεια. Δεν έχει σχέδιο για την ανάπτυξη ενός παραγωγικού μοντέλου και η παραγωγή έχει απισχνασθεί. Η υπέρογκη επιβάρυνση επαγγελματιών και επιχειρήσεων δεν τους επιτρέπει να επιβιώσουν, ενώ καθιστά ωσαύτως επισφαλή και την επιβίωση των ασφαλιστικών ταμείων. Αποτέλεσμα: ανεργία 27,5%, σύμφωνα με το ΙΝΕ-ΓΣΕΕ, και το 50,2% των θέσεων εργασίας με αποδοχές μικρότερες των 800 ευρώ μηνιαίως. Και οι μισές από αυτές τις θέσεις των 300-400 ευρώ. Συνέπεια αυτών είναι τα ακόμη μεγαλύτερα δομικά προβλήματα, όπως το δημογραφικό και η μαζική φυγή των νέων στο εξωτερικό.
3. Το όραμα, η κεντρική ιδέα για τη χώρα είναι απλή: θέλουμε μία χώρα ασφαλή, ένα κράτος που να λειτουργεί για τους πολίτες και όχι για τους υπαλλήλους του, που να δίνει δυνατότητα σε όλους τους πολίτες του να ζουν αξιοπρεπώς, που να δίνει ευκαιρίες στους νέους του να επιχειρήσουν, να εργαστούν και να δημιουργήσουν, να ζήσουν σ’ αυτήν τη χώρα ευτυχισμένοι με τις οικογένειες που θα δημιουργήσουν.
4. Κι αυτό, ακόμη κι αν ακούγεται μακρινό και δύσκολο, δεν είναι τόσο. Χρειάζεται αισιοδοξία και δουλειά. Την αισιοδοξία όμως τη δύσκολη, που πηγάζει από τη γνώση, την πίστη και την όρεξη για πολλή και ομαδική δουλειά.
Η Δημοκρατική Ευθύνη έχει προτείνει τομές σε επίπεδο πολιτειακής οργάνωσης (θέσπιση δεύτερου νομοθετικού σώματος – Γερουσίας, περιορισμένες θητείες, ασυμβίβαστα και περιορισμούς σε θέσεις βουλευτών και υπουργών, ευθύνη υπουργών, αλλαγή εκλογικού συστήματος, αύξηση αρμοδιοτήτων Προέδρου της Δημοκρατίας, πλήρη ανεξαρτησία δικαστικής εξουσίας, περιορισμό της δυνατότητας πρόωρων εκλογών κ.ά.) και σε επίπεδο δομών (εκπαίδευση κλπ.).
Έχει προτείνει, επίσης, ένα πολύ απλό αλλά ρηξικέλευθο και απολύτως διαφανές σύστημα δημοσίων συμβάσεων με το πολύ 10 αναθέτουσες αρχές, έναντι πάνω από 6.000 που υπάρχουν σήμερα, ώστε να επιτυγχάνεται εξοικονόμηση της τάξεως του 20% ετησίως (ή 4 δισεκατομμύρια ευρώ) στις δημόσιες δαπάνες.
Τέτοιες προτάσεις αλλάζουν τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού και το κάνουν πιο διαφανές και ανοιχτό. Τόσο σε επίπεδο πολιτειακής δομής και διαφάνειας όσο και σε επίπεδο «υπηρεσιακού» και «πολιτικού» χρήματος, το οποίο συχνά πηγάζει και από τις προμήθειες. Όμως, τα σημερινά κόμματα φαίνεται ότι δεν υπάρχει βούληση να αλλάξουν τους κανόνες του παιχνιδιού.
Από την άλλη πλευρά, είναι απολύτως απαραίτητο για την επιβίωση της χώρας να αλλάξουν συνολικά οι δομές της. Και αν οι επαγγελματίες αναζητητές του «νέου αφηγήματος» και οι κομματικοί στρατοί τους λειτουργούν με την ενθαλπία της ακινησίας τους, χρειάζονται άλλοι άνθρωποι, άνθρωποι της εποχής, και άλλα κόμματα, με άλλες λογικές και λειτουργίες, που μπορούν. Και, κυρίως, που θέλουν και το πιστεύουν.
Ο κ. Θωμάς Παπαλιάγκας είναι δικηγόρος, πολιτικός επικεφαλής της Δημοκρατικής Ευθύνης
