Δολοφονική επικαιρότητα

Να γράφεις σε εφημερίδα στην Ελλάδα… Να γράφεις σε εβδομαδιαία εφημερίδα, που σημαίνει να παραδίδεις το κείμενο τρεις ημέρες πριν από την κυκλοφορία της. Να μη γράφεις ρεπορτάζ ή πολιτική ανάλυση –αλλά προσωπική στήλη-σχόλιο, μέσα σε ένθετο που προσδιορίζει το περιεχόμενό του με έναν υπότιτλο: «Ιδέες –γράμματα –επιστήμες».

Να γράφεις παραδείγματος χάριν στο «Βήμα», στο ένθετο «Νέες εποχές». Γύρω από το δικό σου κείμενο δημοσιεύονται συνεργασίες διακεκριμένων πανεπιστημιακών, συγγραφέων, λογίων, στοχαστών.

Να βρίσκεσαι σε μια περίεργη, νόθα σχέση με την επικαιρότητα. Να μην είσαι υποχρεωμένος να την ακολουθείς –αλλά να μη δύνασαι να την αγνοήσεις ολότελα. Αλλιώς κινδυνεύεις να εισπράξεις από τον αναγνώστη μια αντίδραση του τύπου: «εδώ κινδυνεύουμε να βρεθούμε σε πόλεμο με την Τουρκία, κι εσύ μάς αραδιάζεις φιλοσοφίες!».

Κι όμως, η δουλειά σου είναι να «αραδιάζεις φιλοσοφίες». Εστω, την «καθημερινή ιστορία της ζωής και τη φιλοσοφία της», όπως όριζε ο Παύλος Νιρβάνας το χρονογράφημα (που σήμερα ονομάζεται μπλογκ). Δηλαδή να προσπαθείς, όσο γίνεται, να προβληματίζεσαι, να στοχάζεσαι, να αναλύεις βαθύτερα τα αίτια και τους μηχανισμούς της πραγματικότητας.

Κι ενώ λοιπόν έχεις επεξεργαστεί ένα κείμενο, το έχεις ξαναδουλέψει δύο και τρεις φορές και το έχεις στείλει εγκαίρως στο έντυπό σου, ξαφνικά εισβάλλει ο Ιβάν ο Τρομερός με την κουμπούρα –και σε μία στιγμή το κείμενό σου είναι ξεπερασμένο, άσχετο, παρωχημένο. Ολος ο κόσμος συζητάει, αναλύει, εξετάζει το επίκαιρο, άκρως εντυπωσιακό γεγονός κι εσύ ομιλείς –έστω, ποιητικά ή βαθυστόχαστα –περί ανέμων και υδάτων.

ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ! ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΣΗ! ΡΙΖΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΤΡΟΠΗ!

Στον χώρο του Τύπου και των ΜΜΕ, η καυτή επικαιρότητα βασιλεύει. Μπορεί να επισκιάσει ή και να ακυρώσει το πιο ωραίο και σημαντικό κείμενο. Σκεφθείτε: πριν από εκατόν είκοσι χρόνια, όταν ο Παπαδιαμάντης δημοσίευε σε εφημερίδες τα διηγήματά του, πόσοι αναγνώστες θα πρόσεχαν ένα ταπεινό αφήγημα του Σκιαθίτη, όταν στην πρώτη σελίδα φωνασκούσε οκτάστηλος τίτλος με πολλά θαυμαστικά, που αφορούσε χρεοκοπία ή πόλεμο;

(Ο Παπαδιαμάντης θα έπαιρνε την εκδίκησή του –οριστική όμως –χρόνια μετά.)

Ετσι λοιπόν γράφεις, ακροβατώντας ανάμεσα σε επικαιρότητα και αιωνιότητα, και συνήθως πέφτεις μεταξύ των δύο –στο κενό.