Μακεδονικό – 26 χρόνια

Ξαναδιαβάζω τα άρθρα που δημοσίευσα το 1992 και το 1993 για το περίφημο «όνομα». Και απορώ που η συζήτηση για αυτό συνεχίζεται σήμερα με τους ίδιους όρους. Διάφοροι προτείνουν ονόματα…

Μα δεν έχει κανείς καταλάβει πως το θέμα έχει κλείσει; Το όνομα πια καθιερώθηκε και είναι αυτό που δεν θέλαμε. Και όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων, θα παραμείνει. Σιγά το contra omnes! Σιγά μην αλλάξουν παγκόσμια όλοι οι χάρτες, οι εγκυκλοπαίδειες, οι γεωγραφίες. Μακεδονία θα τη λένε, όπως εμάς μας λένε Γραικία (Greece, Grèce, Griechenland) κι ας προσπαθούμε δεκαετίες τώρα να καθιερώσουμε το Hellas. (Πολύ σωστά το παρατήρησε ο Γιάννης Μαρίνος στο περασμένο «Βήμα».) Το πολύ-πολύ, σε μερικές αναφορές, αν καταλήξουμε στο «Βόρεια Μακεδονία», να μπαίνει ένα Β. μπροστά στο επάρατο.

Μεγαλύτερη εθνική ανοησία από τον χειρισμό αυτού του θέματος δεν υπήρξε στην ελληνική ιστορία. Μας έδωσαν τη λύση έτοιμη (πακέτο Πινέιρο) κι εμείς την απορρίψαμε υπερηφάνως. ΤΟΤΕ ήταν ο καιρός, μόλις εμφανιζόταν το νέο κράτος, να γραφτούν εξ αρχής οι χάρτες, οι γεωγραφίες, οι εγκυκλοπαίδειες. Ουρανομήκης η ηλιθιότης των υπευθύνων. Νόμιζαν ότι ο χρόνος δουλεύει για εμάς –ενώ ήταν σαφές ότι ήδη συνέβαινε το αντίθετο.

Μπερδέψαμε (και εξακολουθούμε να μπερδεύουμε) μια γεωγραφική περιοχή με ένα έθνος. Το έθνος μας ονομάζεται Ελλάδα. Αυτό δεν το αμφισβήτησε κανείς. Εγραφα το 1992: «Προσωπικά δεν θα μου άρεσε (ιστορικοί και αισθητικοί λόγοι) να χρησιμοποιούσαν τα Σκόπια τον όρο «Μακεδονία». Αλλά λογικά και νομικά δεν είναι εύκολο να τους απαγορευθεί. Οταν μάλιστα ανεχθήκαμε ήδη αυτή την ονομασία επί δεκαετίες. (Από το 1946 υπήρχε «Ομόσπονδη Δημοκρατία της Μακεδονίας» με «μακεδονική» γλώσσα αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ.) Και σίγουρα δεν θα το πετύχουμε με συλλαλητήρια ή με μποϋκοτάζ –που μάλλον αντίθετη επίδραση θα έχουν».

Και το 1993: «Ολα αυτά ανήκουν στην ιστορία. Η Μακεδονική Αυτοκρατορία κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους, ένας-ένας οι επίγονοι κατέρρευσαν. Οι Μακεδόνες του Αλεξάνδρου σκόρπισαν. Ο χώρος όπου έζησαν αρχικά, έγινε Ρωμαϊκή επαρχία. Ηδη, δηλαδή, από τότε, η λέξη Μακεδονία ήταν γεωγραφικός και όχι εθνοτικός προσδιορισμός. Τεράστιες μετακινήσεις λαών άλλαξαν και ξανά άλλαξαν τη σύνθεση του πληθυσμού. Το μείγμα ήταν πλούσιο και ποικίλο. Ετσι έφτασε η λέξη «Μακεδονία» στις ευρωπαϊκές κουζίνες να σημαίνει την ετερόκλητη σαλάτα φρούτων, ή λαχανικών. Και ο ποιητής Auden να γράφει σε ένα ποίημα του 1946: «The earth would soon, did Hermes run it, / Be like the Balkans» («Αν ο Ερμής κυβερνούσε τη γη, γρήγορα θα γινόταν σαν τα Βαλκάνια»).

Και μετά ήρθαν το «μακεδονικό ζήτημα», οι μακεδονικοί πόλεμοι –κάποτε, τέλος πάντων, η περιοχή αυτή μοιράστηκε στα τρία. Ετσι γράφουν και τα σχολικά μας βιβλία. Οι πληθυσμοί μετακινήθηκαν, έγιναν πιο ομοιογενείς. Υστερα από ογδόντα χρόνια τα πράγματα μοιάζουν ξεκάθαρα. Αλλωστε οι περιοχές παίρνουν την εθνική ταυτότητα αυτών που τις κατοικούν. Η Ελληνική Μακεδονία είναι Ελληνική, όχι λόγω Μεγαλέξανδρου, Βεργίνας, Αριστοτέλη, κ.λπ. –αλλά διότι κατοικείται από Ελληνες. (Αλλιώς θα έπρεπε και η Σικελία –Magna Grecia –να είναι Ελληνική.)».

Από τότε, η δημοσιευμένη πρότασή μου ήταν «Βόρεια» ή «Ανω Μακεδονία». Το τι άκουσα δεν λέγεται. Οχετός ύβρεων περιέλουσε τον «προδότη», τον «αρνησίπατρη». Οι πωλήσεις των βιβλίων μου κατέρρευσαν.

Υστερα από είκοσι έξι χρόνια, η δικαίωση είναι ένα πιάτο που δεν τρώγεται πια. Τόσο κρύο.