Υψηλές τάσεις

Στις αρχές του μήνα η πράσινη συνείδηση ανέβηκε στην πασαρέλα. Αιτία μια έκθεση η οποία εξέτασε το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της βιομηχανίας της μόδας –ή μάλλον, για να είμαστε πιο συγκεκριμένοι, ενός μόνο τομέα της, αυτού της υφαντουργίας και της ένδυσης. Με τίτλο «Μια νέα βιομηχανία υφασμάτων: ξανασχεδιάζοντας το μέλλον της μόδας», η έκθεση παρουσιάστηκε στο Λονδίνο από το Ιδρυμα Ελεν Μακ Αρθουρ και τη σχεδιάστρια Στέλλα Μακ Κάρτνεϊ και, όπως ήταν αναμενόμενο, τράβηξε επάνω της τους προβολείς της δημοσιότητας.

Τα νούμερα είναι σοκαριστικά. Κατ’ αρχάς, σύμφωνα με την έκθεση, η βιομηχανία των υφασμάτων και της ένδυσης απορροφά τεράστιες ποσότητες ενέργειας, καυσίμων και φυσικών πόρων του πλανήτη –μόνο για την καλλιέργεια του βαμβακιού και άλλων φυτών που αποτελούν πρώτη ύλη της καταναλώνει 93 δισ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο.

Παράλληλα καταρρίπτει ρεκόρ στη ρύπανση με ποικίλους τρόπους. Οι εκπομπές της σε διοξείδιο του άνθρακα υπολογίζονται στους 1,2 δισ. τόνους ετησίως (η εφημερίδα «The Guardian» υποστηρίζει ότι αυτό ξεπερνά τις εκπομπές των διεθνών αεροπορικών πτήσεων και της ναυτιλίας μαζί) ενώ η επεξεργασία και η βαφή των υφασμάτων εκλύουν στην ατμόσφαιρα επικίνδυνα χημικά. Επίσης, σε πολύ μεγάλο μέρος τους τα υφάσματα που χρησιμοποιούνται σήμερα είναι συνθετικά και, ως εκ τούτου, απελευθερώνουν με το πλύσιμο μικροΐνες από πλαστικό, οι οποίες καταλήγουν στη θάλασσα. Σύμφωνα με την έκθεση, τα ρούχα στέλνουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς μισό εκατομμύριο τόνους μικροπλαστικών, περισσότερο από όσο παράγεται από 50 εκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια.

Επιπλέον, η βιομηχανία της ένδυσης τροφοδοτεί μια αλόγιστη σπατάλη παράγοντας απίστευτες ποσότητες σκουπιδιών. Σύμφωνα με την έκθεση, κάθε δευτερόλεπτο σε όλον τον κόσμο θάβονται σε χωματερές ή καίγονται ρούχα και υφάσματα που θα μπορούσαν να γεμίσουν ένα απορριμματοφόρο. Μόνο 1% των υλικών που χρησιμοποιείται στα ρούχα ανακυκλώνεται και η τάση είναι… γρήγορα στον σκουπιδοτενεκέ: πολλοί κάτοικοι των πλούσιων κρατών πετούν τα ρούχα τους αφού τα φορέσουν ελάχιστες φορές ενώ η ίδια συνήθεια υιοθετείται και στις αναπτυσσόμενες χώρες καθώς οι άνθρωποι αποκτούν περισσότερα χρήματα. Η έκθεση εκτιμά ότι κάθε χρόνο χάνονται 500 εκατομμύρια δολάρια εξαιτίας της συνήθειάς μας να πετάμε και να μην ανακυκλώνουμε τα ρούχα μας. Προβλέπει ότι, αν τα πράγματα συνεχιστούν έτσι, το 2050 η βιομηχανία της μόδας θα απορροφά το 25% του «προϋπολογισμού άνθρακα» του πλανήτη.

Για όλους αυτούς τους λόγους οι συγγραφείς της έκθεσης προτείνουν μέτρα για μια «νέα οικονομία των υφασμάτων», στην οποία τα ρούχα θα σχεδιάζονται για να φοριούνται περισσότερο, θα ενοικιάζονται, θα ξαναπωλούνται και θα ανακυκλώνονται, δεν θα εκλύουν τοξικές ουσίες και δεν θα ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα. Εκτός από τη Στέλλα Μακ Κάρτνεϊ, δυο μεγάλα ονόματα του τομέα, η Nike και η H&M, υποστηρίζουν το εγχείρημα. Οπως έσπευσαν ωστόσο να παρατηρήσουν πολλοί, προς το παρόν οι υποστηρικτές αποτελούν σταγόνα στον ωκεανό της τεράστιας αυτής βιομηχανίας.

Κάποιοι άλλοι παρατήρησαν επίσης ότι ορισμένες από τις προτάσεις, αν και καλοπροαίρετες, σε δεύτερη ανάγνωση μπορεί να αποβούν προβληματικές. Ενα παράδειγμα, η ιδέα της χρήσης ανανεώσιμων πρώτων υλών για την παραγωγή των υφασμάτων: ίνες όπως το ρεγιόν, η βισκόζη και το μοντάλ, που φτιάχνονται από πολτό ξύλου, ευθύνονται ήδη σε έναν βαθμό για την αποψίλωση των δασών σε κάποιες χώρες.

Ισως τελικά το κλειδί να το κρατάμε στα χέρια μας εμείς οι ίδιοι οι καταναλωτές που θα πρέπει να μάθουμε να αγοράζουμε λιγότερα ρούχα, όπως επεσήμαναν αρκετοί ειδικοί. «Η μόδα έχει καταντήσει να εξαντλείται στο αγοράζω και πουλάω» δήλωσε στο περιοδικό «New Scientist» η Κέιτ Φλέτσερ, καθηγήτρια στο College of Fashion του Λονδίνου, η οποία μελετά τη βιώσιμη ανάπτυξη στη μόδα. «Και αυτό δεν είναι πρόβλημα μόνο για το περιβάλλον. Το να έχουν περισσότερα πράγματα δεν κάνει τους ανθρώπους πιο ευτυχισμένους ύστερα από ένα ορισμένο επίπεδο».