Αποκολοκύνθωσις

Οταν το 54 μ.Χ. πέθανε ο ρωμαίος αυτοκράτορας Κλαύδιος, η Σύγκλητος αποφάσισε να κηρυχθεί «Divus», δηλαδή θεός, όπως πριν από αυτόν είχε γίνει για τον Αύγουστο και άλλους.

Η απόφαση τηρήθηκε, ο Κλαύδιος απέκτησε δικό του ναό (βρέθηκε σε ανασκαφές) και ιερείς. Ομως η «θεοποίηση» υπήρξε η αφορμή για να γράψει ο δραματουργός και στωικός φιλόσοφος Λούκιος Ανναίος Σενέκας (4 π.Χ.- 65 μ.Χ.) μια δηλητηριώδη σάτιρα που έμεινε γνωστή στην Ιστορία περισσότερο κι από τον Κλαύδιο. Την ονόμασε με την ελληνική λέξη «Αποκολοκύνθωσις» (στα λατινικά «Apocolocyntosis») αντί για «Αποθέωσις». Που σημαίνει ότι ο δυστυχής Κλαύδιος, αντί για θεός, έγινε… κολοκύθα.

Δεν ήταν τόσο κακός αυτοκράτορας ο Κλαύδιος. Κατάφερε (ενώ είχε σειρά) κρυμμένος στο παρασκήνιο να περιμένει την άνοδο και πτώση τεσσάρων αυτοκρατόρων (τελευταίος ο ανιψιός του Καλιγούλας), για να ανέβει στον θρόνο στα πενήντα του και να επιβιώσει εκεί σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια (ρεκόρ!). Ούτε αυτός πήγε από φυσικό θάνατο. Τον «έφαγε» άλλος συγγενής του, ο Νέρων, που τον τάισε δηλητηριώδη μανιτάρια.

Ομως ο φοβερός Σενέκας (δάσκαλος αρχικά, αλλά και θύμα αργότερα του Νέρωνα) τον είχε στο μάτι. Ηταν και κομμάτι γελοίος ο Κλαύδιος: τραυλός και κουτσός. Και λόγιος. Τον δικαίωσαν, δύο χιλιετίες μετά, τα υπέροχα μυθιστορήματα του Robert Graves, τα «I, Claudius» και «Claudius the God», και η ομώνυμη πολυβραβευμένη σειρά του BBC που βασίστηκε σε αυτά –με πρωταγωνιστή τον Derek Jacobi.

Τώρα θα μου πείτε: πού θυμήθηκα τον Κλαύδιο και την «Αποκολοκύνθωση»; Μα τη θυμάμαι κάθε φορά που βλέπω να τιμούν υπερβολικά και να αποθεώνουν κάποιον θνητό, είτε το αξίζει είτε όχι.

Με την ευκαιρία, την ξαναδιάβασα. Και στάθηκα στη δίκη του Κλαύδιου που έγινε στον Κάτω Κόσμο (οι δικαστές οι ίδιοι της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, Ραδάμανθυς, Μίνως, Αιακός, και οι τρεις Μοίρες: Κλωθώ, Λάχεσις, Ατροπος). Ο Αιακός καταδίκασε τον Κλαύδιο να ρίχνει αιωνίως τα ζάρια μέσα σε ένα κουτί χωρίς πάτο: alea ludere pertuso fritillo. Παρωδία του Σίσυφου –αλλά και τιμωρία του Κλαύδιου, που του άρεσε ο τζόγος και ιδιαίτερα το μπαρμπούτι.

Προσοχή, λοιπόν, στις μεγάλες τιμές και τις αποθεώσεις –διότι πολύ εύκολα μετατρέπονται σε αποκολοκυνθώσεις…