Υψηλές τάσεις

Τον περασμένο μήνα η Σκωτία ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύσει διά νόμου τη σωματική τιμωρία προς σωφρονισμό των παιδιών –αυτό δηλαδή που κοινώς ονομάζουμε «ξύλο». Με αυτή την αφορμή η συζήτηση άναψε για άλλη μια φορά σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, με τα ΜΜΕ και πολλές οργανώσεις να ζητούν τη θέσπιση αντίστοιχης νομοθετικής ρύθμισης σε όλη τη χώρα, αφού καμία άλλη περιφέρεια αλλά ούτε η Βρετανία ως κράτος δεν έχει προβεί σε ανάλογη απαγόρευση. Και η Βρετανία δεν είναι η μόνη στον «πολιτισμένο» δυτικό κόσμο: Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς, Ιταλία, Ελβετία και αρκετές άλλες χώρες αποφεύγουν να αποφανθούν νομοθετικά επί του θέματος. Για να το δούμε αντίστροφα, μόνο 52 χώρες στον πλανήτη απαγορεύουν με νόμο τη σωματική τιμωρία των παιδιών –η τελευταία που ψήφισε σχετική νομοθεσία ήταν η Γαλλία τον περασμένο Ιανουάριο, ενώ η Ελλάδα απαγορεύει τη σωματική βία προς σωφρονισμό των ανηλίκων από το 2006.

Σε επιστημονικό επίπεδο, από τη δεκαετία του 1960 η άσκηση σωματικής βίας από τους γονείς στα παιδιά αποτελεί ίσως το πιο μελετημένο «πεδίο» των ενδοοικογενειακών σχέσεων. Τα αποτελέσματα των ερευνών στη συντριπτική πλειονότητά τους δείχνουν ότι το ξύλο σε καμία περίπτωση δεν βγήκε από τον Παράδεισο, ούτε οδηγεί σε αυτόν.

Τουλάχιστον πέντε μετα-αναλύσεις σε περισσότερες από 200 μελέτες που έχουν γίνει ως τώρα έχουν διαπιστώσει ότι μακροπρόθεσμα η σωματική τιμωρία έχει δυσάρεστες συνέπειες και για τις δυο πλευρές. Σύμφωνα με τα συμπεράσματά τους, οι γονείς που δέρνουν τα παιδιά τους έχουν λιγότερες πιθανότητες να έχουν καλές σχέσεις με αυτά στο μέλλον, ενώ τα παιδιά που υφίστανται σωματική τιμωρία, μεγαλώνοντας, έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν επιθετικές τάσεις, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη ή εξάρτηση από το αλκοόλ.

Παράλληλα, πολλές μεμονωμένες μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που «τρώνε» συχνά ξύλο έχουν περισσότερες πιθανότητες να συμπεριφερθούν άσχημα, να ακολουθήσουν παραβατικές, εγκληματικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές ή ακόμη και να εμφανίσουν ψυχικές ασθένειες. Εφέτος μια μελέτη ψυχολόγων από τις ΗΠΑ αποφάνθηκε ότι ο ξυλοδαρμός των παιδιών έχει τόσο επιβλαβείς συνέπειες, ώστε θα πρέπει να τοποθετηθεί στην ίδια κατηγορία οδυνηρών εμπειριών με την παραμέληση ή με το να βρίσκεται ο ένας γονιός στη φυλακή.

Παρά τα τόσα ευρήματα, στις χώρες όπου η σωματική τιμωρία των παιδιών δεν έχει απαγορευθεί ρητώς και με νόμο, πολλοί πολίτες –και όχι μόνο –φαίνονται να ενστερνίζονται τη λογική τού «όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος». Πριν από τρία χρόνια, σε έρευνα που έγινε στις ΗΠΑ, το 79% των ανδρών και το 65% των γυναικών δήλωσαν ότι μερικές φορές τα παιδιά «χρειάζονται ένα γερό χέρι ξύλο». Λίγο αργότερα ο Πάπας Φραγκίσκος ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων λέγοντας στους γονείς ότι μπορούν να χτυπούν τα παιδιά τους για να τα συνετίσουν, αρκεί να μην πλήττουν την αξιοπρέπειά τους. Το περασμένο καλοκαίρι έρευνα που έγινε στη Βρετανία έδειξε ότι το 59% των ερωτηθέντων θεωρούσε ότι το ξύλο δεν πρέπει να απαγορευθεί. Και φυσικά, ακόμη και εκεί όπου έχουν νομοθετηθεί οι σχετικές απαγορεύσεις, κανείς δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι ο νόμος εφαρμόζεται πίσω από όλες τις κλειστές πόρτες.