Εχει όρια η δημοκρατική διαπραγμάτευση;

Δήμητρα Καραφύλλη, Φρουί Γλασέ

Ποιος έχει άραγε διδάξει στους έλληνες (αριστερούς, δεξιούς, κεντρώους) ότι η Δημοκρατία δεν έχει σταθερούς κανόνες και ότι όλα βρίσκονται συνεχώς «υπό διαπραγμάτευσιν». Υπό διαπραγμάτευσιν τα δικαιώματα του πολίτη και του ανθρώπου, υπό διαπραγμάτευσιν η ισότητα, η αξιοπρέπεια και η κοινωνική δικαιοσύνη, υπό διαπραγμάτευσιν για το τι είναι νόμιμο και τι παράνομο. Ολα υπό διαπραγμάτευσιν από μη-αρμόδιους ή από γνωστούς/αγνώστους «διαπραγματευτές».

Κάποιοι μάλιστα υποστηρίζουν ότι μπορούν να προστατευθούν οι ελευθερίες τους (ή μήπως να τις προστατεύσουν αυτόκλητοι «εκδικητές»;) χωρίς να υπάρχει ευνομούμενο Κράτος. Οι ίδιοι που υπονομεύουν συνεχώς τη λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, οι ίδιοι συχνά διαμαρτύρονται επειδή τα δικαιώματά τους δεν γίνονται σεβαστά [από ποιον άραγε; από την κοινωνία των πολιτών (sic);].

Πρέπει να συνεννοηθούμε στα ελάχιστα για να συμβιώσουμε με πολιτισμό και αλληλοσεβασμό.

Η Δημοκρατία δεν κινείται με αυτόματο πιλότο, ούτε διαθέτει μηχανισμούς ελέγχου και ισορροπιών όταν οι πολίτες δεν συναινούν, ιδίως όταν εκ συστήματος αυθαιρετούν αυτοί (οι αντισυστημικοί;) που νομίζουν ότι ο λαός τούς έχει εκχωρήσει το προνομιακό δικαίωμα διαμαρτυρίας και αντίστασης.

Είναι φανερό ότι μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας στο προοδευτικό δίλημμα «ή αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» απάντησε με το συντηρητικό ανακλαστικό «καλύτερα να βουλιάξουμε παρά ν’ αλλάξουμε» [στη λογική τού «μη μου τους κύκλους της (άνομης ζωής μου) τάραττε»].

Αιώνια έφηβοι αλλά όχι πάντοτε αθώοι οι νεοέλληνες, αυτοαναφορικοί ως κατά φαντασίαν περιούσιοι, διχασμένοι εντός τους/και βέβαια με τους εκτός, εθελοτυφλούντες, αυτοαθωωνόμενοι για όλες τις καταστροφές, λαϊκιστές και ανορθολογικοί θέτουν συνεχώς εθνικές, πολιτικές, αξιακές κόκκινες γραμμές εν γνώσει τους ότι θα τις παραβιάσουν με το πρώτο στρίμωγμα της συγκυρίας.

Το σύνδρομο της Μεταπολίτευσης «ανομία-ατιμωρησία-αναλήθεια» έχει οδηγήσει σε μια μεγάλη παρεξήγηση: ότι υπάρχει Δημοκρατία, Ελευθερία και Κοινωνία δίχως κανόνες και χωρίς όρια. Οτι «όλα παίζονται». Οτι όλα εξαρτώνται από τις συγκυριακές πλειοψηφίες της Βουλής ή τις δυναμικές μειοψηφίες της Πλατείας. Οτι όλα αποτελούν δικαιώματα του καθενός και ουδείς έχει υποχρεώσεις προς τους άλλους (τους λίγους ή τους πολλούς ή τους περισσότερους). Μερικοί μάλιστα προτιμούν να διαπραγματεύονται με τον Διάβολο της Βίας παρά με τον Θεό της ειρηνικής συνύπαρξης.

Η Δημοκρατία όμως προϋποθέτει και απαιτεί τον περιορισμό όχι μόνον των κρατικών εξουσιών αλλά και των ατομικών, ιδίως στις περιπτώσεις όπου η άμετρη επίκληση «των ελευθεριών» εκάστου γίνεται απειλή για όλη την κοινωνία.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς μηχανισμούς προστασίας είναι δώρον-άδωρον αλλά και η απόλυτη εκδοχή/εφαρμογή τους (δίχως συνεκτίμηση και αίσθηση του γενικού συμφέροντος) καταλήγει στην τυραννία του ενός, κάποιων ή της μειοψηφίας. Δυστυχώς στη χώρα μας, κι αυτό οι πολιτικοί το γνωρίζουν καλά και το εκμεταλλεύονται, οι ομάδες πίεσης ενδιαφέρονται και ικανοποιούνται με το μερικό/συντεχνιακό και αδιαφορούν για το συνολικό/δημόσιο.

«Το να μη με εμποδίζουν να κάνω αυτό που θέλω και δικαιούμαι» δημιουργεί ταυτόχρονα και το αρνητικό καθήκον να μην εμποδίζεις κι εσύ τους υπόλοιπους να κάνουν κάτι αλλιώτικο ή εντελώς αντίθετο.

Διαφορετικά δεν λειτουργεί η Δημοκρατία και δεν προστατεύεται η κοινωνική συνοχή. Γι’ αυτό κατασκευάζονται «αρχές-γέφυρα» που θα σώσουν τον κόσμο από την αυτο-αλληλο-καταστροφή στο όνομα της «ολοκληρωτικής» απόλαυσης των δικαιωμάτων του καθενός σε σύγκρουση με τα δικαιώματα του πλαϊνού και το κοινό κοινωνικό συμβόλαιο. Η ελληνική κοινωνία αρνείται πεισματικά να βρει, να συμφωνήσει και να τηρήσει απαρέγκλιτα κοινές αρχές, προτιμώντας την πρακτική να σηκώνουν άπαντες το μπαϊράκι τους διεκδικώντας το δίκιο της παρέας. Δικαιωματίες κατά των δικαιωμάτων των διαφωνούντων; Εκεί είμαστε αλλά προς τα πού βαδίζουμε;

Εχει άραγε κάποιος «απόλυτος δικαιωματίας» αναρωτηθεί ποτέ πόσο εύκολο είναι να υπονομεύσεις μία ολότητα επικαλούμενος συνεχώς το δικαίωμα της ατομικότητας; Μήπως τελικά, χωρίς να το έχουν συνειδητοποιήσει, ορισμένοι αγαπούν τα δικαιώματα του ανθρώπου περισσότερο από τον Ανθρωπο και την Ανθρωπότητα;

ΥΓ.: Με το πολιτικό σύστημα αδύναμο και ενοχικό, με την κοινωνία αντιμεταρρυθμιστική και με τον κάθε Ελληνα «ατομι(στι)κά διάγοντα» δεν βλέπω άλλη λύση από ένα γερό σκούντημα της Ιστορίας μήπως και ξυπνήσουμε και συμφωνήσουμε πως χωρίς πάγιες αξίες και σταθερές συναινέσεις επί των βασικών αρχών ούτε Πατρίδα, ούτε Δημοκρατία, ούτε Κράτος Δικαίου μπορούμε να έχουμε.

Ο κ. Γιάννης Πανούσης είναι καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρώην υπουργός.