Μπορεί να είναι η επαγγελματική διαστροφή του πανεπιστημιακού που με κάνει να σκέφτομαι μια διδακτορική διατριβή με θέμα τις ομιλίες των πολιτικών αρχηγών στη ΔΕΘ από καταβολής του θεσμού: τι είπαν και τι ξείπαν, τι έκρυψαν και τι παράλλαξαν, πόσο μεγάλη ήταν τελικά η απόσταση ανάμεσα στα υπεσχημένα και τα πεπραγμένα της πολιτείας τους και, βέβαια, τι είδους «γκάφες» και «γκέλες», στις ατυχείς στιγμές τους, διέπραξαν. Μπορώ από τώρα να υποθέσω ότι ένα από τα πιο συναρπαστικά κεφάλαια, το σχετικό με το τυμπανοκρουσμένο κατά το σωτήριο έτος 2014 «Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης» του Αλέξη Τσίπρα, θα καταγράφει τη μέγιστη τιμή απόκλισης λόγων και έργων. Χρήσιμο θα ήταν στο συμπερασματικό μέρος ο συντάκτης της διατριβής να πρωτοτυπούσε (καθώς το επιβάλλει ο σχετικός κανονισμός) αποτιμώντας την προσωπικότητα του καθενός ανάλογα με το πόσους λαγούς με πετραχήλια είχε τάξει και, συμπληρωματικά, ανάλογα με το πόσες ακριτομυθίες ή επικοινωνιακά ολισθήματα έχει στο παθητικό του.
Ενα τέτοιο επικοινωνιακό φάουλ καταλογίζουν στον Κυριάκο Μητσοτάκη που είπε τις προάλλες: «Δεν τρέφω αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες. Κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση και όσοι το επιχείρησαν καταστρατήγησαν τελικά την ίδια τη Δημοκρατία και τα ατομικά δικαιώματα». Πού είναι το πρόβλημα; Ο κ. Μητσοτάκης έχει με το μέρος του την Ιστορία αλλά έπρεπε να είναι πιο προσεκτικός με τη γραμματική και τη σύνταξη.
Το απερίφραστο και μετωπικό «δεν τρέφω» προσωποποιεί μια στάση παραίτησης απέναντι στο φόβητρο των κοινωνικών ανισοτήτων εκεί όπου το επικοινωνιακό λιπαντικό θα υπαγόρευε την απο-προσωποποίηση και τη μετακύλιση της ευθύνης στις αδήριτες διεργασίες της Ιστορίας: «Η ιστορική πραγματικότητα είναι γεμάτη από αυταπάτες για μια κοινωνία χωρίς ανισότητες». Και ύστερα το «κάτι τέτοιο είναι αντίθετο στην ανθρώπινη φύση», στην αρραγή κατηγορηματικότητά του, συνδηλώνει παθητικότητα και πεσιμισμό πολύ περισσότερο από όσο δηλώνει ανθρωπολογικό ρεαλισμό. Εδώ θα είχε θέση μια νότα εφεκτικότητας: «Είτε είναι στην ανθρώπινη φύση είτε όχι, μια κοινωνία ισότητας όποτε επιχειρήθηκε κατέληξε, περισσότερο ή λιγότερο, στην καταστρατήγηση της ίδιας της Δημοκρατίας και των ατομικών δικαιωμάτων». Θα πείτε ότι αυτά είναι ψιλά γράμματα. Ναι, αλλά ο διάβολος της επικοινωνιακότητας κρύβεται και κάνει τη δουλειά του ακριβώς με ψιλά γράμματα.
Από ‘δώ και πέρα η υπόθεση δεν έχει τίποτε το πρωτότυπο ή το πρωτάκουστο. Τα λόγια του αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας, απογυμνωμένα από το συμφραστικό τους περιβάλλον (μέσα στο οποίο σαφώς δεν εξυπηρετούν τόσο άμεσα τους βουλιμικούς της σκανδαλοθηρίας και της κινδυνολογίας), θεωρήθηκαν «δώρο προς την κυβέρνηση» από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, ο οποίος αποδεικνύει ακαταπόνητο ζήλο να αναμηρυκάζει τα περί «ακροδεξιάς ρητορικής και νεοφιλελευθερισμού», ενώ πρώην συριζαίος αξιωματούχος, σε εγκυκλοπαιδικό οίστρο, τα αντιπαρέθεσε σε όσες Διακηρύξεις των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη κατόρθωσε να ανακαλέσει στη μνήμη του. Αλλοι πάλι τα είδαν ως τεκμήριο ανίατης ταξικής ιδεολογίας και άλλοι, προφανώς πιστοί της βιογραφικής μεθόδου, τα ερμήνευσαν ως το αναμενόμενο και φυσιολογικό μανιφέστο ενός πορφυρογέννητου.
Η μεγαλόφωνη και μεγαλογράμματη υπερβολή, δυστυχώς, πολύ δυστυχώς, κανοναρχεί ακόμη τον δημόσιο πολιτικό λόγο, πάντα σε θλιβερή αναντιστοιχία με τον σεμνό και νηφάλιο πραγματισμό που χρειάζεται επειγόντως μια κοινωνία με τα ποικίλα προβλήματα της δικής μας κοινωνίας. Και ιστορικά, μια από τις πιο γόνιμες αφορμές για να ασκήσουμε το δικαίωμα της υπερβολής υπήρξαν οι λόγοι των πολιτικών με την ευκαιρία της Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης. Αν ποτέ γραφτεί η διδακτορική διατριβή που λέγαμε, μέρος των πορισμάτων της θα έπρεπε ίσως να ήταν η προτροπή όσοι πολιτικοί ανεβαίνουν στη λεγόμενη συμπρωτεύουσα να αρκεστούν στο να περιηγούνται τα επιτεύγματα που εκτίθενται στο περίπτερο της εκάστοτε τιμωμένης χώρας.
O κ. Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής είναι ακαδημαϊκός, καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
