Σε καλή μεριά, κύριε υπουργέ

Εν αρχή τα γεγονότα, όπως πράγματι έγιναν. Wie es eigentlich gewesen, όπως έλεγε και ο Ράνκε, ένας από τους θεμελιωτές της σύγχρονης ιστοριογραφίας.

Το 2008, αν δεν κάνω λάθος, άρχισε να εκδίδεται η επιθεώρηση «Athens Review of Books» («ΑRB») από τους Μανώλη Βασιλάκη (ΜΒ) και Ηλία Κανέλλη (ΗΚ). Το 2011 η «ΑRB» διασπάστηκε λόγω διαφωνιών μεταξύ των δύο εκδοτών/διευθυντών της. Ο ΗΚ αποχώρησε και ίδρυσε την «Books’ Journal» («BJ»), η οποία και εκδίδεται έκτοτε τακτικά, όπως άλλωστε και η «ΑRB». Πριν από τη «διάσπαση» είχα δημοσιεύσει αρκετά κείμενα στην «ΑRB». Συνέχεια αυτής της συνεργασίας ήταν, επομένως, και το σχόλιό μου με τίτλο «Από τον Χαρίλαο Τρικούπη στον Χόνεκερ» και θέμα την παρουσίαση βιβλίου του Νίκου Κοτζιά (ΝΚ) στην Παλαιά Βουλή.

Προφανώς, λοιπόν, ούτε από «ανεύθυνο επιστολογράφο» είχε γραφτεί το επίμαχο κείμενο ούτε αποτελούσε απλή «επιστολή αναγνώστη». Ηταν σχόλιο, γραμμένο από τον τότε τακτικό συνεργάτη του περιοδικού Ανδρέα Παππά, δηλαδή την αφεντιά μου. Επίσης προφανώς, το κείμενό μου ήταν πολιτικό. Δεν είχα ποτέ προσωπικά με τον Νίκο Κοτζιά, ούτε τον γνωρίζω. Θέλησα απλώς να σχολιάσω την πολιτική του διαδρομή, ως στελέχους του ΚΚΕ (έστω σε αιχμηρά «δημοσιογραφικό» τόνο, δεν το αρνούμαι).

Αυτό, λοιπόν, το κείμενο (για όποιον ενδιαφέρεται: τεύχος Ιανουαρίου 2010 της «ΑRB») αποτέλεσε τη θρυαλλίδα μιας υπόθεσης που πήρε απροσδόκητη έκταση και δημοσιότητα. Επειδή πολλοί με ρωτούν τι ακριβώς έχει συμβεί και επειδή κυκλοφορεί ευρέως μια μονομερής προσέγγιση στο ζήτημα, ιδού τα γεγονότα, εν συντομία και αποφεύγοντας κουραστικές λεπτομέρειες.

Ο Νίκος Κοτζιάς (ΝΚ) έκανε αγωγή, όχι κατά της «ΑRB» μόνον, αλλά κατά των τεσσάρων κατά τον νόμο υπευθύνων για το δημοσίευμα: της εκδότριας Μαρίας Βασιλάκη, του Μανώλη Βασιλάκη και του Ηλία Κανέλλη, συνδιευθυντών της «ΑRB» όταν δημοσιεύτηκε το σχόλιό μου, και εμένα, του Ανδρέα Παππά, ο οποίος είχα γράψει το σχετικό κείμενο. Ως ενάγων ζητούσε 250.000 ευρώ από τους αλληλεγγύως και απεριορίστως ευθυνόμενους τέσσερις, που έγιναν 30.000 ευρώ το 2013 στο Πρωτοδικείο, το οποίο και του τις επιδίκασε. Το Εφετείο μείωσε το 2015 το ποσόν σε 10.000 ευρώ, οι οποίες έφτασαν τελικά, με τους τόκους και τα δικαστικά έξοδα, τις περίπου 20.000 ευρώ το 2017.

Σε αντίθεση με όσα γράφει ο φίλτατος νυν διευθυντής της «ΑRB», ουδόλως αδιαφόρησα για την αγωγή και την έκβασή της. Θυμάμαι τον εαυτό μου στη μεγάλη αίθουσα της Εθνικής Βιβλιοθήκης και στα παλαιοπωλεία, να προσπαθώ να βρω το σύγγραμμα του ΝΚ «Η Πολωνία κι εμείς» (1981), όπως θυμάμαι και να αγγαρεύω φίλους από διάφορα έντυπα προκειμένου να αναζητήσουν σχετικά δημοσιεύματα –όποιος ενδιαφέρεται θα εντυπωσιαζόταν, λ.χ., αν έβλεπε τι έγραφε στις 20 Μαρτίου 1988 στο «Βήμα» ο Στέλιος Κούλογλου, σήμερα σύντροφος και συνοδοιπόρος του Νίκου Κοτζιά.

Με τούτα και με εκείνα, φτάσαμε έτσι πριν από περίπου ενάμιση μήνα ο ΝΚ, διά του πληρεξουσίου δικηγόρου του, να μας μπλοκάρει τους τραπεζικούς λογαριασμούς, σε εκτέλεση της τελεσίδικης απόφασης του Αρείου Πάγου («κατάσχεση εις χείρας τρίτων» λέγεται νομικά), η οποία, παρά την αρχική πρόταση της εισηγήτριας, επικύρωνε την απόφαση του Εφετείου. Τους λογαριασμούς και των τεσσάρων «κατηγορουμένων», και όχι μόνον εκείνους της «ΑRB». Δηλαδή, και του ζεύγους Βασιλάκη, και του Ηλία Κανέλλη, και του Ανδρέα Παππά. Χάρη στο συγκινητικό ενδιαφέρον και στην πρωτοβουλία συμπαράστασης προς την απειλούμενη με κλείσιμο «Books’ Journal» (υπάρχουν, βλέπεις, και άλλοι υπερασπιστές της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών στον κόσμο εκτός από την «ΑRB»), συγκεντρώθηκαν περίπου 12.000 ευρώ, τα οποία δόθηκαν στον δικηγόρο του ΝΚ, για λογαριασμό των Ηλία Κανέλλη και Ανδρέα Παππά, προκειμένου να ξεμπλοκαριστούν οι λογαριασμοί μας.

Αχαρα πράγματα. Ελπίζω στο Στρασβούργο, όπου προσέφυγε ήδη ο ακαταπόνητος Μανώλης Βασιλάκης, η απόφαση των ελληνικών δικαστηρίων να καταπέσει και τα χρήματα να επιστραφούν. Αναγκαία διευκρίνιση: ακόμη και σε περίπτωση δικαίωσης στο Στρασβούργο, τα χρήματα δεν τα επιστρέφει ο ΝΚ αλλά τα καταβάλλει το ελληνικό κράτος επειδή τα δικαστήριά του «κακοδίκασαν». Σε μια τέτοια περίπτωση είναι προφανές πως τα επιστρεφόμενα χρήματα θα πρέπει να δοθούν στα δύο περιοδικά, το «ΑRB» και το «BJ», ώστε να συνεχίσουν απρόσκοπτα την πολύτιμη παρουσία και προσφορά τους στον χώρο του βιβλίου. Σε ό,τι με αφορά, είναι περισσότερο από προφανές ότι δεν διεκδικώ ούτε μισό ευρώ.

Θα κλείσω με ένα ευχαριστώ, μια συγγνώμη και ένα σχόλιο/παραίνεση:

-Ενα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους εκείνους που, με τις νομικές υπηρεσίες τους και συμβουλές τους, με κάθε είδους τρέξιμο ή με οποιονδήποτε άλλον τρόπο, βοήθησαν όλα αυτά τα χρόνια (με προεξάρχοντα αδιαμφισβήτητα τον χαλκέντερο Μανώλη Βασιλάκη) ώστε να αποκρουστεί η «κατηγορία». Και βέβαια, ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους συνεισέφεραν ώστε να συγκεντρωθεί το ποσόν που δόθηκε τελικά προκειμένου να ξεμπλοκαριστούν οι λογαριασμοί.

-Οφείλω να ζητήσω συγγνώμη από τους «συγκατηγορούμενούς» μου, Μαρία Βασιλάκη, Μανώλη Βασιλάκη και Ηλία Κανέλλη, που ένα κείμενό μου είχε ως συνέπεια να υποστούν μια τόσο παρατεταμένη ταλαιπωρία.

-Εσχατο αλλά ενδιαφέρον. Σε αντίθεση με ό,τι γίνεται συνήθως, ο σεβαστός υπουργός Εξωτερικών δεν έχει πει, εξ όσων γνωρίζω, ότι τα χρήματα που του επιδικάστηκαν θα τα δώσει σε κάποια ανθρωπιστική οργάνωση ή σε κάποιον κοινωφελή σκοπό. Λόγω φόρτου εργασίας, δεν θα είχε προφανώς τον χρόνο να σκεφτεί πού θα τα δώσει. Ας θεωρήσουμε, λοιπόν, ότι πρόκειται για αμέλειά του. Είμαι βέβαιος ότι σύντομα θα ανακοινώσει πως οι 10.000 ευρώ (περίπου 20.000 ευρώ με τους τόκους) θα πάνε… σε καλή μεριά, ανάλογη των ευαισθησιών ενός διαχρονικού αγωνιστή της Αριστεράς.