Εκεί και Εδώ!

Σε μια άλλη χώρα, «Εκεί», με ένα διάταγμα του 2016 έγινε απόπειρα να ιδρυθεί μια «Γενική Επιθεώρηση της Δικαιοσύνης», η οποία τυπικά θα είχε ως αποστολή τη «διευκόλυνση» της άσκησής της. Οι δικαστές του αντίστοιχου προς εμάς Αρείου Πάγου (Cour de Cassatiοn) αντέδρασαν θεωρώντας ότι «με αυτή τη ρύθμιση πλήττεται η συμβολική ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης, όπως ατύπως διαμορφώθηκε εδώ και διακόσια χρόνια».

Σε ένα άρθρο της στις 16 Δεκεμβρίου 2016 η καθηγήτρια Marie-Anne Frison-Roche υπογράμμιζε πως «αν με ένα διάταγμα επιτρέπεται στην πολιτική εξουσία να βαθμολογεί τη δικαστική, είναι ο πολίτης ο οποίος θα το πληρώσει.

Γιατί με τον ίδιο τρόπο που οι δικαστές δεν ελέγχουν την πολιτική εξουσία στις επιλογές της, με τον ίδιο η τελευταία δεν έχει κανένα δικαίωμα να ασκήσει έλεγχο στον τρόπο που η Δικαιοσύνη ασκεί το δικαιοδοτικό της έργο». Η αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών επιβεβαιώνεται έτσι ως διαχρονικό στοιχείο τόσο του νομικού όσο και του πολιτικού μας πολιτισμού.

Αυτά «Εκεί». Τις τελευταίες εβδομάδες, «Εδώ», όσα γράφονται και λέγονται προκαλούν βαθιά θλίψη. Τα στοχαστικά περιθώρια μέσα στα οποία διατυπώνονται διάφορα «απίστευτα» σχετικά με τη σχέση πολιτικής και δικαστικής εξουσίας δείχνουν λογικώς αφρούρητα.

Ευτυχώς με δύο δωρικής λιτότητας επιγράμματα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας παρενέβη για να υπομνήσει ότι:

(α) «μόνο υπό καθεστώς Δημοκρατίας και της σύμφυτης με αυτήν Διάκρισης των Εξουσιών μπορεί ο Ανθρωπος να ζήσει και να δημιουργήσει», και

(β) «η Διάκριση της Δικαστικής Εξουσίας από τη Νομοθετική και την Εκτελεστική δεν αποτελεί προνόμιο των δικαστών, αλλά θεσμική εγγύηση για να ασκούν απερίσπαστοι και αμερόληπτοι το δικαιοδοτικό έργο».

Η αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών δεν αποτελεί συνεπώς προγραμματική ευχή. Αυτό πολύ θα το ήθελε η κάθε εξουσία. Είναι ευθεία, τυπική και συμβολική επιταγή.

Και ως τέτοια, ως συμβολική, αν απειληθεί, καταργεί τη «συνάντηση», τη «συμβολή», ανάμεσα σ’ ένα δέον που διαμορφώθηκε ιστορικά σε θεσμό, σε μια δηλαδή παγιοποιημένη μορφή συμπεριφοράς, και σε ένα χρέος που απονέμεται στην ευθύνη του καθενός.