Νομοθετικά αστοχήματα για τα πανεπιστήμια

Δεν αμφισβητώ την καλή προαίρεση τού υπουργού Παιδείας, ενός σοβαρού και ικανού πανεπιστημιακού δασκάλου, ο οποίος από τη νέα θέση που τού εμπιστεύθηκε η κυβέρνηση προσπαθεί λογικά να κάνει ό,τι θεωρεί σωστό και καλύτερο. Ωστόσο, υποπτεύω πως κομματικές και συνδικαλιστικές πιέσεις, που υπάρχουν πάντα και για όλους, θέτουν εμπόδια πιθανώς στις προθέσεις του και οδηγούν σε σχέση με τα ΑΕΙ σε προφανή και επικίνδυνα αστοχήματα τα οποία εμφανίζονται στο σχετικό νομοσχέδιο. Ως κοινοβουλευτικός υπουργός, αν πράγματι όπως εικάζω δεν συμφωνεί ως πανεπιστημιακός να συνδέσει το όνομά του με τέτοιες άστοχες και οπισθοχωρητικές για τα πανεπιστήμια ρυθμίσεις, έχει ένα όπλο που τού εξασφαλίζει μεγάλη δύναμη αν το επικαλεσθεί: την παραίτησή του.

Πρυτανική αντιπολίτευση

Σε οιονεί «Κυβέρνηση Πρυτάνεως» με οιονεί «Αντιπολίτευση Αντιπρυτάνεων» θα οδηγήσει αναπόφευκτα η πρόταση τού νομοσχεδίου για τα ΑΕΙ που προβλέπει χωριστή εκλογή πρυτάνεως και αντιπρυτάνεων. Η πρόταση αυτή θα γεννήσει δυσλειτουργικά πρυτανικά σχήματα, που με αναπόφευκτες εσωτερικές διαφωνίες και συγκρούσεις στο πρυτανικό συμβούλιο θα προκαλέσει διοικητική ακυβερνησία στα πανεπιστήμια. Μόνο μια συμπαγής στενά συνεργάσιμη ομάδα πρυτάνεως – αντιπρυτάνεων μπορεί να λειτουργήσει δημιουργικά για τα πανεπιστήμια. Η πράξη έχει δείξει ότι αυτό είναι ένα σχήμα που λειτουργεί. Το προτεινόμενο στο νομοσχέδιο σχήμα είναι κατά τα πρότυπα του πολιτικού χώρου, που αποτελούν στη χώρα μας παράδειγμα προς αποφυγήν.

Η ασυλία τού ασύλου

Μόλις πήγε να καθιερωθεί μια κανονικότητα στην έννοια τού ασύλου κατά το πρότυπο των ισχυόντων σε όλα τα πανεπιστήμια, η προτεινόμενη λύση επαναφέρει το γνωστό πρόβλημα. Το πρυτανικό συμβούλιο πρέπει πρακτικά να αναλάβει και πάλι την πρωτοβουλία αντιμετώπισης καταστροφών ή άλλων αδικημάτων στο πανεπιστήμιο, και μάλιστα τώρα με έναν φοιτητή (μέλος τού Πρυτανικού συμβουλίου) που θα καταγγέλλει και θα απειλεί κάθε τέτοια πρωτοβουλία και με αντιπρυτάνεις, χωριστά από τον πρύτανη εκλεγμένους, που θα λειτουργούν ενδεχομένως αντιπολιτευτικά και θα υπονομεύουν τέτοιες πρωτοβουλίες. Τελικά, ουδέποτε θα μπορεί να λάβει απόφαση για το άσυλο ένα τέτοιο πρυτανικό συμβούλιο. Αρα η αυτεπάγγελτη επέμβαση τής Πολιτείας που ισχύει και σήμερα και λειτουργεί αποτρεπτικά αποτελεί τη μόνη θεσμική λύση, η οποία πάει να ανατραπεί από μια ακατανόητη ιδεοληψία.

Πομφολυγοειδή Περιφερειακά Συμβούλια

Από την απόλυτη παντοδυναμία των Συμβουλίων Ιδρύματος (Σ. Ι.) σύμφωνα με την αρχική μορφή τού νόμου (που καθιστούσε ανεπίτρεπτα τον εκλεγμένο Πρύτανη και τη Σύγκλητο απλό εισηγητικό μη αποφασιστικό όργανο), πρόβλεψη η οποία βελτιώθηκε εν συνεχεία διατηρώντας πάντως σημαντικές αρμοδιότητες για το Συμβούλιο Ιδρύματος, περνάμε με την πρόταση τού νομοσχεδίου σε ένα πολυμελές ανομοιομερές συμβουλευτικό όργανο με φαινομενικές αρμοδιότητες χωρίς καμία (ευτυχώς) δύναμη, το οποίο ιδρύεται απλώς για να φανεί σαν δήθεν αντικατάσταση τού Σ. Ι. από ένα άλλο όργανο. Πομφόλυγες! Τελικά, τη θέση ενός χρήσιμου και αξιοκρατικού οργάνου από προσωπικότητες, που με σωστές αρμοδιότητες θα ήταν εγγύηση για το κύρος και την ανάπτυξη των πανεπιστημίων, θα καταλάβει ένα ακαθορίστου συστάσεως και λειτουργίας μόρφωμα.

Το όραμα ενός πραγματικά αυτοδιοίκητου δημόσιου πανεπιστημίου τείνει και πάλι να περάσει στην παρωχημένη κατάσταση ενός στην ουσία ετεροδιοίκητου πανεπιστημίου με σημαντική –όχι απλώς εποπτική –εξάρτηση από το υπουργείο Παιδείας. Ετσι, ενώ πήγαν να γίνουν από την παρούσα Κυβέρνηση κάποια βήματα ενίσχυσης τού αυτοδιοίκητου των πανεπιστημίων (η ρύθμιση των ΕΛΚΕ, η αναγνώριση των πενταετών σπουδών ως μορφής μεταπτυχιακών κ.ά.) οπισθοχωρούμε και πάλι σε πρότερες καταστάσεις. Πανεπιστήμιο που δεν ρυθμίζει μόνο του τον αριθμό των φοιτητών τους οποίους μπορεί να εκπαιδεύσει, που δεν ρυθμίζει τα μεταπτυχιακά του, τη δομή των Σχολών και των Τμημάτων του, τα επαγγελματικά του, ακόμη και τις διαφοροποιημένες απαιτήσεις του για τους φοιτητές που δέχεται κ.λπ. δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκώς αυτοδιοίκητο. Η υπέρβαση τού κρατισμού έχει πια ωριμάσει διεθνώς και για την Αριστερά.

Στο όργανο που λαμβάνει αποφάσεις για τα μείζονα θέματα τού πανεπιστημίου δεν μπορεί να μην εκπροσωπούνται οι φοιτητές, προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί, στον μικρό προτεινόμενο από το νομοσχέδιο αριθμό. Το πρόβλημα για όσους γνωρίζουν τα πανεπιστημιακά στην Ελλάδα είναι αλλού: ότι οι φοιτητές μας δεν ομονοούν να εκλέξουν τους εκπροσώπους τους και αντί νομίμως εκλεγμένων εκπροσώπων εμφανίζονται στη Σύγκλητο αυτόκλητες πολυπληθείς ομάδες ανάλογα με το ενδιαφέρον των συζητουμένων θεμάτων. Να, ένα ακόμη πρόβλημα στην ομαλή λειτουργία τής Συγκλήτου, που μόνο ένα δυνατό πρυτανικό σχήμα και ένας δυναμικός και ευρύτερα αποδεκτός (όχι εσωτερικά αμφισβητούμενος) πρύτανης μπορεί να αντιμετωπίσει.