Ο εκ πατρός θείος μου, ναύαρχος Θησέας Πάγκαλος, άνθρωπος δημοκρατικός και μετριοπαθής, επαναλάμβανε συχνά προσπαθώντας να με τιθασεύσει: «Τα δύο άκρα αλληλοτροφοδοτούνται και κάνουν έτσι ζημιά στη χώρα. Ο λαός κατά πλειοψηφία προτιμάει τον δρόμο της καμήλας. Το δημοκρατικό κέντρο». Θεωρούσα τότε, εξαντλώντας τα τελευταία περιθώρια πολιτικής εφηβείας που διέθετα, βαρετές και παρωχημένες αυτές τις νουθεσίες. Πόσο δίκιο είχε ο έντιμος αυτός πατριώτης!
Ας πάρουμε την επίκαιρη περίπτωση της προσφυγής στον λαό. Τι κοινό μπορεί να έχουν οι «φιλελεύθεροι», χαζοχαρούμενοι οπαδοί της προσφυγής στον λαό ως υψίστης πράξης δημοκρατικής ευαισθησίας, για να αποφασίσουν οι ίδιοι οι πολίτες με μια βούληση που δεν μπορεί να νοθευτεί από ύποπτους αντιπροσώπους περίπλοκα ζητήματα που αγνοούν με τους οπαδούς του αυταρχισμού και της πολιτικής κομπίνας; Αυτή η προσφυγή στο δημοψήφισμα για να αποφασισθεί, παραδείγματος χάριν, αν είναι ικανοποιητικός ένας συμβιβασμός που δημιουργεί ένα πλαίσιο διασφάλισης υπέρ των δανειστών μιας αναξιόπιστης οικονομίας δοκιμάστηκε με επιτυχία από τον ΣΥΡΙΖΑ και λειτουργεί έκτοτε ως μέσον υπέρτατου εκβιασμού του καθημερινού πολίτη.
Δεν είναι πάντα βέβαια τα δημοψηφίσματα τόσο αθώα. Υπάρχουν και εκείνα, πολύ απλούστερα, που αφορούν τη μορφή του καθεστώτος. Εκεί το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η μία εκ των δύο εκδοχών μπορεί να οδηγήσει σε εκδημοκρατισμό του καθεστώτος και ουσιαστικότερη λαϊκή συμμετοχή στη λήψη των αποφάσεων. Οταν ο ελληνικός λαός κατήργησε τη βασιλευομένη δημοκρατία εδημιούργησε ένα πολίτευμα όπου ο ανώτατος άρχων της χώρας εκλέγεται από τη Βουλή. Κατά την άποψή μου, αν προχωρήσουμε στην απευθείας εκλογή του ανώτατου άρχοντα, με τη σχετική τροποποίηση του Συντάγματος, η απόφαση θα είναι ακόμα πιο ουσιαστικά δημοκρατική αφού η λαϊκή κυριαρχία θα λειτουργεί άμεσα και όχι με αντιπροσώπους.
Παράδειγμα κακού, δηλαδή, αντιλαϊκού δημοψηφίσματος είναι το διεξαγόμενο σήμερα στην Τουρκία, όποια και να είναι τα αποτελέσματά του. Η απλοποιημένη απάντηση είναι πάντα στα δημοψηφίσματα ένα «Ναι» ή ένα «Οχι». Επί του προκειμένου ο τούρκος πολίτης μπορούσε να απαντήσει «Οχι», που θα εσήμαινε ότι επέλεγε να παραμείνει ισχύουσα η σημερινή κατάσταση αστάθειας και τρομοκρατίας, αυταρχισμού και βάναυσης παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πληγμάτων κατά της ελευθεροτυπίας και οικονομικής κρίσης. Θα μπορούσε, επίσης, να ψηφίσει υποκύπτοντας στην κυβερνητική αυθαιρεσία και στη δημαγωγική συνθηματολογία του Ερντογάν «Ναι». Αυτό θα οδηγούσε σε μεγαλύτερο ακόμα αυταρχισμό σε ένα καθεστώς στο οποίο όλες τις εξουσίες θα τις συγκέντρωνε και θα τις καθοδηγούσε ένα άτομο: ο Ερντογάν, χαλίφης και σουλτάνος.
Το αντιπροσωπευτικό σύστημα με τον διαχωρισμό εξουσιών που έχει ως βάση έχει πολλά ελαττώματα, κυρίως γιατί δεν αποκλείει κανέναν. Θεωρητικά τουλάχιστον και ο πιο φτωχός και ο πιο αστοιχείωτος πολίτης αυτής της χώρας έχει μια ψήφο ισοδύναμη με όλους τους άλλους, όποια και να είναι η μόρφωσή του ή η περιουσιακή του κατάσταση. Στα περιθώρια και στις ελλείψεις του συστήματος φύονται επικίνδυνα ζιζάνια, όπως η εκλογική πελατεία, το ρουσφέτι και η οικονομική εξάρτηση κομμάτων και υποψηφίων. Ολα όμως αυτά, τα ελαττώματα της αντιπροσώπευσης, διορθώνονται. Και για όλα η ψήφος του λαού έχει καταλυτική σημασία. Πρέπει να έχεις δηλαδή πλήρη αναισθησία για να ψηφίσεις για πολλοστή φορά διεφθαρμένους και ανεπαρκείς εκπροσώπους. Και εν πάση περιπτώσει, αντίθετα με ό,τι νομίζουν οι χαζοχαρούμενοι, η διορθωτική ψήφος είναι πάντα στη διάθεση του ψηφοφόρου, αν αυτός παρακολουθεί στοιχειωδώς.
Οι άμεσες δημοκρατίες και γενικώς κάθε σύστημα που φορτώνει στην υπέροχη αυτή αρχαίας ελληνικής προέλευσης λέξη, με προσδιοριστικά χαρακτηριστικά, είναι εκ των πραγμάτων ύποπτες. Ας ηρεμήσουν οι χαζοχαρούμενοι και ας μη χαίρονται για τις κακουχίες των γειτόνων μας. Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον οι πέτρες που πέφτουν στην αυλή του γείτονα μπορεί να σπάσουν και το δικό σου τζάμι.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
