Ο κίνδυνος της συναίνεσης

Mια απλή ερώτηση: τι χρειάζεται η αντιπολίτευση σε μια δημοκρατία;

Ας ξεκινήσουμε από τα αυτονόητα.

Χρειάζεται για να ελέγχει πολιτικά την κυβέρνηση ώστε να περιορίζει τις αυταρχικές ροπές κάθε κυβερνητικής εξουσίας. Χρήσιμο.

Χρειάζεται για να καταθέτει τις δικές της προτάσεις και επισημάνσεις για τη διακυβέρνηση του τόπου. Καλοδεχούμενες.

Χρειάζεται για να αποτελέσει την επόμενη κυβέρνηση αν την προτιμήσουν οι πολίτες. Ως γνωστόν, η δημοκρατία στηρίζεται στην εναλλαγή των κομμάτων στην εξουσία.

Αυτά είναι τα αυτονόητα. Κατά τη γνώμη μου όμως η αντιπολίτευση χρειάζεται και για κάτι πολύ σοβαρότερο: να υποδέχεται την κοινωνική δυσαρέσκεια που προκαλεί μια κυβερνητική πολιτική ώστε η δυσαρέσκεια αυτή να βρίσκει διέξοδο στο πλαίσιο του δημοκρατικού κοινοβουλευτικού συστήματος.

Διαφορετικά, δεν είναι ότι δεν θα υπάρξει δυσαρέσκεια. Αλλά ότι θα διοχετευτεί σε άλλες δυνάμεις.

Να πω κάτι. Ποτέ μια δημοκρατία δεν κλονίστηκε από τη σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ δημοκρατικής συμπολίτευσης και δημοκρατικής αντιπολίτευσης.

Απόδειξη οι συγκρούσεις Παπανδρέου – Μητσοτάκη τη δεκαετία του ’80. Στο τέλος όλοι και όλα κρίνονται και κρίθηκαν σε μια κάλπη.

Οι δημοκρατίες κλονίζονται όταν οι αντιπαραθέσεις ξεφεύγουν από το πλαίσιο αυτό. Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι η Δημοκρατία της Βαϊμάρης.

Στην Ελλάδα έχουμε ένα πρόσφατο παράδειγμα. Τον Νοέμβριο 2011, ΠαΣοΚ και ΝΔ άθροιζαν ακόμη εκλογικά ποσοστά της τάξεως του 60%-65%, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπικές εκτιμήσεις της εποχής.

Εξι μήνες αργότερα, τον Μάιο 2012, πήραν μαζί 31%. Εχασαν περισσότερο από το 50% της δύναμής τους. Και διαλύθηκε το πολιτικό σύστημα.

Τι μεσολάβησε; Η συγκυβέρνησή τους υπό τον Λ. Παπαδήμο. Απολύτως φυσιολογικά, όταν τα δυο μεγάλα κόμματα κυβέρνησαν από κοινού, η δυσαρέσκεια από την πολιτική τους διοχετεύτηκε σε άλλους αντιπολιτευόμενους σχηματισμούς.

Το άθροισμα ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ και Χρυσής Αυγής ήταν μεγαλύτερο από το άθροισμα ΝΔ και ΠαΣοΚ.

Με άλλα λόγια, η κατάργηση της αντιπολίτευσης δεν καταργεί τον αντίλογο, ούτε τη δυσαρέσκεια, ούτε την ανάγκη αντιπολίτευσης. Απλώς δημιουργεί μια νέα αντιπολίτευση –πιο ακραία και περισσότερο επικίνδυνη…

Αυτό θα πρέπει να έχουν στο μυαλό τους όσοι καλοπροαίρετα και αβασάνιστα μιλούν σήμερα για «συναίνεση» της αντιπολίτευσης με την κυβέρνηση.

Οι ιδιοτελείς και οι κουτοπόνηροι δεν χρειάζεται να έχουν τίποτα στο μυαλό τους. Αλλωστε δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι έχουν μυαλό.