Προβλέψεις και φαβορί για το Νομπέλ Ειρήνης 2016

Οι γενναίοι διασώστες της Συρίας, οι έλληνες νησιώτες που βοήθησαν με απαράμιλλη ανθρωπιά τους πρόσφυγες και ο Πάπας Φραγκίσκος είναι μεταξύ των κορυφαίων υποψηφίων για το Νομπέλ Ειρήνης 2016, το οποίο θα ανακοινωθεί το μεσημέρι της 7ης Οκτωβρίου στο Οσλο. Εφέτος ο αριθμός των υποψηφίων έχει σπάσει όλα τα ρεκόρ: συνολικά 376 –228 άτομα και 148 οργανώσεις έχουν προταθεί για τη μεγάλη τιμή.

Η επιλογή καλύπτεται πάντα από πέπλο μυστικότητας –τα ονόματα όλων των υποψηφίων δεν ανακοινώνονται αν δεν περάσουν 50 χρόνια μετά την απόφαση, γεγονός που καθιστά την πρόβλεψη πολύ παρακινδυνευμένη. Σύμφωνα πάντως με όσα γράφονται και ακούγονται διεθνώς, ανάμεσα στους υποψηφίους με τις μεγαλύτερες πιθανότητες είναι όσοι έχουν διακριθεί για τον ανθρωπισμό τους στην κρίση με τους πρόσφυγες.

Στη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών του πολέμου στη Συρία, τα Λευκά Κράνη, μια ομάδα διάσωσης εθελοντών, έχουν αψηφήσει τις βόμβες θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους για να σώσουν δεκάδες χιλιάδες –ως και 60.000 ανθρώπους –από τα ερείπια και τα πεδία των μαχών. Οι εθελοντές της ομάδας έχουν χάσει 160 δικούς τους, καθώς είναι συχνά οι πρώτοι που φτάνουν στη σκηνή μετά από κάθε αεροπορική επιδρομή βγάζοντας μέσα από τα μπάζα τραυματίες.

Φορώντας λευκά κράνη, από τα οποία έχουν πάρει το όνομά τους, αγωνίζονται με αυτοθυσία με σύνθημα «Οταν σώζεις μια ζωή είναι σαν να σώζεις όλη την ανθρωπότητα». Εχουν αναγνωριστεί παγκοσμίως ως πρότυπο κοινοτικής συνεργασίας, αυτοθυσίας και επιτυχίας.

«Στην πρώτη γραμμή του μεγαλύτερου κινήματος ανθρωπισμού στη σύγχρονη εποχή, οι κάτοικοι της Λέσβου –για να αναφέρουμε μόνο ένα από τα ελληνικά νησιά –άνοιξαν τα σπίτια και τις αγκαλιές τους για τους σύρους πρόσφυγες, παρά την οικονομική δυσπραγία στη χώρα» γράφει ο «Guardian», που εκτιμά ότι οι έλληνες νησιώτες είναι φαβορί για το Νομπέλ Ειρήνης. Επίσης υποψήφιες είναι ΜΚΟ και φιλανθρωπικές οργανώσεις που έσπευσαν σε ελληνικά νησιά στο αποκορύφωμα της κρίσης.

Η Ανγκελα Μέρκελ ακούγεται και εφέτος, παρ’ όλο που ένα Νομπέλ Ειρήνης στη γερμανίδα καγκελάριο θα είναι αμφιλεγόμενο μετά τη σκλήρυνση της θέσης της στο Προσφυγικό. Οταν ήταν από τις επικρατέστερες υποψηφίους, το 2015, για την πολιτική των ανοικτών θυρών για τους πρόσφυγες, ήδη το 73% των Γερμανών έλεγαν ότι δεν της αξίζει το βραβείο. Ιδιωτικά η Μέρκελ φέρεται να έχει εκφράσει την ανακούφισή της που δεν κέρδισε πιστεύοντας ότι κάτι τέτοιο θα περιόριζε τις επιλογές της πολιτικής της, δεδομένου ότι το Προσφυγικό βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών πολλών απλών Γερμανών, οι οποίοι ζητούν να σταματήσει η εισροή των προσφύγων –πάνω από 1 εκατομμύριο πέρυσι και αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ως το τέλος του τρέχοντος έτους.

Κανένας Πάπας δεν έχει κερδίσει Νομπέλ Ειρήνης, αλλά ο ανοιχτόμυαλος Φραγκίσκος θεωρείται ανάμεσα στα φαβορί, δεδομένου ότι έχει κερδίσει τις καρδιές εκατομμυρίων ανθρώπων –όχι μόνο καθολικών –σε όλον τον κόσμο για την έντονη στάση του σε θέματα όπως οι πρόσφυγες, η φτώχεια και η κλιματική αλλαγή.

Ο πρόεδρος της Κολομβίας Χουάν Μανουέλ Σάντος και ο ηγέτης των ανταρτών FARC Ροντρίγκο Λοντόνιο, γνωστός ως Τιμοτσένκο, θεωρήθηκαν κορυφαίοι υποψήφιοι με την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας τον περασμένο μήνα για τον τερματισμό 52 ετών πολέμου. Αλλά οι πιθανότητές τους δέχθηκαν ένα μοιραίο πλήγμα από το δημοψήφισμα της Κυριακής που απέρριψε οριακά τη συμφωνία.

Στην ιστορία του Νομπέλ Ειρήνης, εκτός από τις λίγο-πολύ αναμενόμενες, δεν ήταν λίγες οι βραβεύσεις που προκάλεσαν έκπληξη και έντονες διαμάχες.

Κανείς δεν είχε αντίρρηση, ας πούμε, για τον πρώτο νομπελίστα Ειρήνης, τον ιδρυτή του Ερυθρού Σταυρού Ερρίκο Ντινάν (1901). Ούτε για βραβεύσεις όπως του Αλμπερτ Σβάιτσερ (1952), του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (1964), της Μητέρας Τερέζας (1979) και της Αουνγκ Σαν Σούου Κίι (1991), της πολιτικού που τα έβαλε με τη χούντα στη Μιανμάρ. Ολοι αγωνίστηκαν για την ειρήνη, τη δημοκρατία και τον ανθρωπισμό.

Αντιθέτως, άλλα Νομπέλ Ειρήνης, ιδίως εκείνα που δόθηκαν, κάπως πρόωρα, όπως αποδείχθηκε αργότερα, σε πολιτικούς προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις. Οπως εκείνα στους Θεόδωρο Ρούζβελτ (1906), Γιτζάκ Ράμπιν, Σιμόν Πέρες και Γιάσερ Αραφάτ (1994) και στους Χένρι Κίσινγκερ και Λε Ντουκ Θο (1973) –το οποίο μάλιστα οδήγησε σε παραίτηση δύο μέλη της Επιτροπής. Πιο πρόσφατα, το 2009, η επιλογή του Μπαράκ Ομπάμα ήταν μη αναμενόμενη και αμφιλεγόμενη καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ βρισκόταν στην εξουσία για λιγότερο από έναν χρόνο.

Η πιο λαμπερή απουσία από τον κατάλογο με τους νομπελίστες Ειρήνης είναι βέβαια εκείνη του Μαχάτμα Γκάντι.