Βυθισμένη σε πολιτικό αδιέξοδο διαρκείας, η Ισπανία μπορεί να οδεύει προς τρίτες εκλογές μέσα σε έναν χρόνο, και δη τα Χριστούγεννα. Πού οφείλεται η αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης, και τι προοπτικές υπάρχουν για το εγγύς μέλλον; «Το Βήμα» ρώτησε τρεις ειδικούς, που εκτιμούν ότι αν δεν βρεθεί λύση μετά τις περιφερειακές εκλογές του Σεπτεμβρίου, οι νέες κάλπες τον Δεκέμβριο θα είναι αναπόφευκτες, εν μέσω λιτότητας και κατάρρευσης του δικομματισμού. «Εδώ έχουν φτάσει ήδη τα… Χριστούγεννα» λέει ο Λουίς Μορένο, καθηγητής στο Ισπανικό Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών (CSIC). Και εξηγεί:
«Δύο ημέρες μετά την πρώτη προσπάθεια για τον σχηματισμό δεξιάς κυβέρνησης επαναλήφθηκε το ίδιο αποτέλεσμα στη βουλή: 170 ψήφοι υπέρ, 180 κατά. Ο Μαριάνο Ραχόι, ηγέτης του συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος (PP), απέτυχε να κερδίσει επιπλέον ψήφους πέραν των 137 βουλευτών του, των 32 των κεντρώων Ciudadanos και μίας του Συνασπισμού των Καναρίων (CC). Καταψήφισαν όλα τα υπόλοιπα κοινοβουλευτικά κόμματα, κυρίως από την Αριστερά του πολιτικού φάσματος, και οι εθνικιστές των Βάσκων και της Καταλονίας.
Αλλά, όπως έχουν τα πράγματα τώρα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς πώς ο Πέντρο Σάντσεθ, ο αρχηγός των Σοσιαλιστών (PSOE), θα μπορούσε να βρει αρκετή στήριξη για δική του κυβέρνηση. Οι 85 βουλευτές του συν τους 71 των Unidos Podemos θα μπορούσαν να αποτελέσουν τη βάση για μια τέτοια εναλλακτική κυβέρνηση, με την ενδεχόμενη στήριξη ή την αποχή των Βάσκων και των εθνικιστών της Καταλονίας. Αλλά ο Σάντσεθ θυμάται καλά ότι οι ριζοσπάστες των Podemos ψήφισαν εναντίον του, όταν προσπάθησε με την υποστήριξη των Ciudadanos να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης μετά τις εκλογές που διεξήχθησαν στις 20 Δεκεμβρίου 2015. Αναμφισβήτητα, τα αποτελέσματα των τελευταίων εκλογών της 26ης Ιουνίου του 2016 έχουν αποδείξει μόνο ότι οι Podemos, μαζί με τους κομμουνιστές των Unidos, δεν μπόρεσαν να ξεπεράσουν το PSOE και να γίνουν πρώτη δύναμη της Αριστεράς.
Ετσι, αν κανείς δεν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης ως τις 31 Οκτωβρίου, νέες γενικές εκλογές θα λάβουν χώρα πριν από το τέλος του έτους. Στις 25 Σεπτεμβρίου, εντούτοις, διεξάγονται περιφερειακές εκλογές στη Χώρα των Βάσκων και στη Γαλικία. Φαίνεται πολύ πιθανό ότι τα περισσότερα κοινοβουλευτικά κόμματα θα περιμένουν για να δουν μήπως τα αποτελέσματα αλλάξουν το πολιτικό πανόραμα της Ισπανίας και μέχρι ποιον βαθμό μπορούν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις ώστε να αποφευχθούν τρίτες γενικές εκλογές μέσα σε έναν χρόνο.
Διαφορετικά, θα μπορούσαμε κάλλιστα να παρακολουθούμε μια επανάληψη sine die των εκλογικών προτιμήσεων των Ισπανών. Θα είναι μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη που περιγράφεται στο περίφημο διήγημα του Νομπελίστα Χάινριχ Μπελ «Τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο μία φορά τον χρόνο». Σε αυτή τη σάτιρα επαναλαμβάνεται το χριστουγεννιάτικο τελετουργικό, με το στόλισμα του δέντρου και τα κάλαντα, προκειμένου να μην πάθει νευρικό κλονισμό ο ήρωας της ιστορίας. ‘Η, για να το θέσουμε απλά, η άρνηση να αποδεχθούν οι Ισπανοί το γεγονός ότι οι πολιτικές εξελίξεις δεν είναι πλέον όπως τις παλιές, καλές μέρες» καταλήγει ο Μορένο.
Ρεκόρ αποχής
«Τόσο οι πολιτικοί όσο και οι πολίτες έχουν εξαντληθεί. Αν γίνουν τρίτες εκλογές τον Δεκέμβριο, η αποχή θα σπάσει όλα τα ρεκόρ» λέει στο «Βήμα» η δρ Κριστίνα Φλέσερ Φομινάγια, ισπανίδα καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αμπερντίν στη Σκωτία.
«Ο Ραχόι πήρε την ενδιαφέρουσα απόφαση να προσπαθήσει να γίνει ο πρωθυπουργός, χωρίς να διαθέτει τους απαραίτητους αριθμούς εδρών να τον υποστηρίξουν. Παρά την τεράστια πίεση προς το PSOE να κάνει αποχή από την ψήφο εμπιστοσύνης, οι Σοσιαλιστές αρνήθηκαν να διευκολύνουν τον σχηματισμό μιας νέας δεξιάς κυβέρνησης. Tο PP του Ραχόι και οι Ciudadanos έκλεισαν μια συμφωνία για «να αντιμετωπίσουν τη διαφθορά», ένα βασικό ζήτημα στην ισπανική πολιτική, αλλά αυτό έχει πείσει λίγους καθώς δεν κάνει τίποτα για την αντιμετώπιση της υφιστάμενης διαφθοράς στις τάξεις του PP, αλλά μόνο τα μελλοντικά κρούσματα» τονίζει η Φομινάγια.
«Στη συνέχεια, ο κλήρος θα πέσει στο PSOE να λάβει την εντολή και να προσπαθήσει να κάνει μια συμφωνία με τους Podemos και άλλα κόμματα για να σχηματίσουν κυβέρνηση. Αν δεν τα καταφέρουν, κατά πάσα πιθανότητα θα υπάρξουν τρίτες εκλογές. Αυτό, όμως, θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη αποχή, η οποία πιθανότατα θα ευνοήσει περαιτέρω το Λαϊκό Κόμμα, αν και δημοσκοπήσεις επίσης δείχνουν μια αύξηση της υποστήριξης για το PSOE σε βάρος των Podemos, οπότε οι Σοσιαλιστές προτιμούν μάλλον εκλογές παρά διαπραγματεύσεις. Η ηγεσία του Ραχόι είναι το μεγαλύτερο σημείο τριβής για πολλά κόμματα, τα οποία ζήτησαν την ανανέωση του PP σε αντάλλαγμα για την αποχή τους. Αλλά το PP δεν πρόκειται να τον αναγκάσει να κάνει στην άκρη. Τι θα συμβεί σε έναν τρίτο γύρο εκλογών είναι πολύ δύσκολο να προβλεφθεί…» καταλήγει η συνομιλήτριά μας.
«Η τρέχουσα πολιτική κατάσταση είναι ανεξερεύνητο έδαφος στην ισπανική ιστορία» μας λέει ο δρ Αλεχάντρο Κιρόγα, που διδάσκει Ισπανική Ιστορία στο Πανεπιστήμιο του Newcastle.
«Ο δικομματισμός έχει βαθιά διαβρωθεί, αλλά δεν έχει καταρρεύσει στις τελευταίες δύο εκλογές. Το συντηρητικό κόμμα δεν έχει αρκετούς βουλευτές για να σχηματίσει κυβέρνηση και ένας μεγάλος συνασπισμός με τους Σοσιαλιστές φαίνεται πολύ δύσκολος σε αυτό το σημείο. Κατά την τελευταία θητεία, οι συντηρητικοί επέβαλαν αυστηρές περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες, ιδιωτικοποίησαν εν μέρει το σύστημα υγείας και την εκπαίδευση, και πέρασαν νομοθεσία που περιορίζει την ελευθερία του λόγου και το δικαίωμα διαμαρτυρίας. Και βέβαια το ΡΡ στιγματίστηκε από σκάνδαλα διαφθοράς όλων των ειδών.
Η λιτότητα και η διαφθορά έχουν περιορίσει τις πιθανότητες των συντηρητικών να βρουν υποστήριξη στο κοινοβούλιο για να εκλέξουν πάλι πρωθυπουργό τον Ραχόι. Οπως έχουν τα πράγματα, το πιθανότερο είναι να προκηρυχθούν πάλι εκλογές για τα τέλη Δεκεμβρίου. Μια εναλλακτική λύση θα ήταν να αποχωρήσει ο Ραχόι και να καταλήξει το ΡΡ σε άλλον υποψήφιο πρωθυπουργό που θα είναι αποδεκτός από τους Σοσιαλιστές. Αλλά αυτό είναι απίθανο, επειδή το Λαϊκό Κόμμα έχει έναν ιδιαίτερα ιεραρχικό χαρακτήρα, και ο Ραχόι δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον για να διευκολύνει μια λύση τέτοιου είδους. Σε κάθε περίπτωση, η αλήθεια είναι ότι κανείς δεν ξέρει πραγματικά τι πρόκειται να συμβεί. Είναι ενδιαφέρον πάντως ότι αυτό το πολιτικό αδιέξοδο δεν ήταν τόσο δραματικό όσο περίμεναν πολλοί, και η προοπτική εκλογών για τρίτη φορά μέσα σε έναν χρόνο κερδίζει αυξανόμενη υποστήριξη» καταλήγει ο Κιρόγα.

HeliosPlus