Ήταν Δεκέμβριος του 1975 και ήμουν στο Παρίσι. Ενας από τους λόγους του ταξιδιού μου –οι άλλοι δεν ενδιαφέρουν, προφανώς, τους αναγνώστες του «Βήματος» –ήταν να συναντήσω στελέχη του Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSF) αλλά και του ευρύτερου χώρου, προκειμένου να προωθηθούν οι σχέσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών σοσιαλιστικών δυνάμεων.
Μεταξύ αυτών που είχα την ευκαιρία να συναντήσω ήταν και ο Μισέλ Ροκάρ. Ασφαλώς δεν ήταν ούτε πολλά ούτε συγκλονιστικά όσα ειπώθηκαν στην περίπου μισή ώρα της συνάντησής μας. Θα ήταν, λοιπόν, σαφώς υπερβολή να πω «τον γνώριζα προσωπικά». Μου αρκεί, ωστόσο, ότι μπορώ να εκστομίσω το πολύ πιο σεμνό «τον είχα γνωρίσει», ή μάλλον «τον είχα συναντήσει κάποτε». Ακόμα πάντως και στα λίγα λεπτά της συνάντησής μας, είχε προλάβει να με εντυπωσιάσει με την ευρύτητα των απόψεών του και των οριζόντων του, με την οξυδέρκειά του, με τον χειμαρρώδη λόγο του, αλλά και με την προσήνειά του και την απλότητά του. Ζεστός, φιλικός, το ακριβώς αντίθετο από αυτό που λέμε συνήθως βαρυπεπόνης.
Αυτά τα λίγα από το σακούλι των προσωπικών μου αναμνήσεων για τον άνθρωπο που πέθανε πριν από λίγες μέρες, έχοντας προλάβει πάντως να αφήσει το εντύπωμά του, το χνάρι του, στη γαλλική αλλά και ευρύτερα την ευρωπαϊκή Αριστερά των τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα.
Από τη γενιά που μπήκε στην πολιτική στα χρόνια του Πολέμου της Αλγερίας, ο Μισέλ Ροκάρ ακολούθησε μια αρκετά κλασική, θα μπορούσε να πει κάποιος, διαδρομή: απόφοιτος της περιώνυμης Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑ), στέλεχος της νεολαίας του τότε Σοσιαλιστικού Κόμματος (SFIO), με πρωταγωνιστικό ρόλο στις κινητοποιήσεις κατά του Πολέμου της Αλγερίας, ιδρυτικό μέλος του Ενοποιημένου Σοσιαλιστικού Κόμματος (PSU), με ενεργό συμμετοχή στον Μάη του ’68, υποψήφιος πρόεδρος της «άλλης» Αριστεράς το 1969 (3,6% των ψήφων). Ωστόσο, ακόμα και στην –ας την πούμε –αριστερίστικη περίοδό του, ο Ροκάρ δεν έπαψε ποτέ να είναι πνεύμα ανοιχτό και ρηξικέλευθο, προσπαθώντας πάντα να αφουγκράζεται τα νέα ρεύματα και τις νέες ιδέες που διαπερνούν τις κοινωνίες της ύστερης νεωτερικότητας.
Εχοντας ξεκαθαρίσει αρκετά νωρίς τους λογαριασμούς του με τα απολιθώματα του μπολσεβικισμού και τους επίγονους τους τριτοδιεθνισμού, με τον δογματισμό, τον κρατισμό και τον σεχταρισμό, ο Ροκάρ παρακολουθούσε παράλληλα, πάντα με ανοιχτό μυαλό και κριτικό βλέμμα, τις εξελίξεις στον ευρύτερο σοσιαλιστικό χώρο. Κρίσιμη καμπή, το συνέδριο-σταθμός στο Επινέ, το 1971, όταν το SFIO άνοιξε τις πόρτες του σε νέες δυνάμεις και ιδέες, μετονομάστηκε σε PSF, εξέλεξε γραμματέα του τον Φρανσουά Μιτεράν. Ετσι, το 1974, με αρκετούς συντρόφους του από το PSU αλλά και με μια ομάδα σημαντικών συνδικαλιστικών στελεχών από τη CFDT (Δημοκρατική Συνομοσπονδία Εργασίας της Γαλλίας), ο Ροκάρ, με τις λεγόμενες Assises du Socialisme, εντάχθηκε στο νέο Σοσιαλιστικό Κόμμα, που είχε ήδη αρχίσει να έχει αρκετόν αέρα στα πανιά του.
Οσα ακολούθησαν ήταν η μάλλον φυσιολογική διαδρομή ενός κορυφαίου στελέχους στα χρόνια της ανοδικής πορείας του PSF: μέλος της Γραμματείας του κόμματος, υπουργός (1981-85) στις κυβερνήσεις της Αριστεράς επί προεδρίας Μιτεράν (με τον οποίο, παρεμπιπτόντως, ποτέ δεν ταίριαξαν τα χνώτα τους), πρωθυπουργός το 1988-91, γραμματέας του Σοσιαλιστικού Κόμματος για ένα μικρό διάστημα (1993-94), σχετικά ήρεμη «αποστρατεία» στο Ευρωκοινοβούλιο από το 1994 έως το 2009.
Αυτό, ωστόσο, για το οποίο κυρίως θα θυμόμαστε τον Μισέλ Ροκάρ δεν είναι τόσο η –ασφαλώς αξιόλογη –πολιτική του σταδιοδρομία. Είναι κυρίως η τολμηρή του σκέψη, η ικανότητά του να εκφράζει πάντα την πιο αντιδογματική και αντικρατικίστικη εκδοχή της Αριστεράς, η εμμονή του στο ότι η Αριστερά δεν έχει νόημα ως δύναμη που απλώς καταγγέλλει και διαμαρτύρεται, αλλά οφείλει να έχει προτάσεις προς την κοινωνία, τις οποίες και να προσπαθεί να θέσει σε εφαρμογή κυβερνώντας.
Συμπερασματικά, θα έλεγα ότι ο Μισέλ Ροκάρ ήταν ίσως από τους πρώτους που συνέλαβαν και που προώθησαν, στο μέτρο που τους αναλογούσε και που τους δόθηκε η δυνατότητα, τη λεγόμενη φιλελεύθερη Αριστερά (liberal left, επί το διεθνιστικότερον), την Αριστερά ως εκβλάστηση του Διαφωτισμού και του πολιτικού φιλελευθερισμού, την Αριστερά των κοινοβουλευτικών και δημοκρατικών κατακτήσεων, των μη διαπραγματεύσιμων ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, της έμπνευσης και της πρωτοβουλίας.
