Την αλήθεια κρύβουν, όπως πάντα, τα μαύρα κουτιά. Βρέθηκαν σε καλή κατάσταση, κάτω από τα συντρίμμια, στην έρημο του Σινά. Αλλά η ανάλυση των δεδομένων της μοιραίας πτήσης θα πάρει χρόνο, και το επίσημο πόρισμα μήνες μέχρι να εκδοθεί. Στο μεταξύ, σενάρια δίνουν και παίρνουν. Τι συνέβη στο Airbus A 321 που έγινε κομμάτια στον αέρα, παρασύροντας σε φρικτό θάνατο 224 ρώσους τουρίστες; Ανδρες, γυναίκες και παιδιά, που γύριζαν αμέριμνοι στην Αγία Πετρούπολη από διακοπές στον ήλιο, στο αιγυπτιακό θέρετρο Σαρμ ελ Σεχ;
Τέσσερις είναι οι θεωρίες, με πιο τρομακτική την κατάρριψη από τους τζιχαντιστές. Μια οργάνωση-παρακλάδι του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), που συγκρούεται με τον αιγυπτιακό στρατό εδώ και χρόνια στο Σινά, έσπευσε να αναλάβει την ευθύνη. Οι ισλαμιστές είπαν ότι «με τη βοήθεια του Αλλάχ» έριξαν το αεροπλάνο, «σε αντίποινα για τους βομβαρδισμούς που διέταξε ο Βλαντίμιρ Πούτιν στη Συρία». Ανέβασαν στο Internet και βίντεο, που υποτίθεται ότι δείχνει το αεροπλάνο να πέφτει φλεγόμενο από τον ουρανό. Αλλά μάλλον πρόκειται για παλαιότερα πλάνα από κατάρριψη κυβερνητικού αεροσκάφους στη Συρία. Που τα χρησιμοποιούν τώρα στον πόλεμο της προπαγάνδας.
Οι ειδικοί δεν τους πιστεύουν. Κυρίως γιατί οι ένοπλοι οπαδοί του τζιχάντ («ιερός πόλεμος») δεν έχουν τόσο προηγμένους πυραύλους για να χτυπήσουν αεροπλάνα που πετoύν στα 31.000 πόδια. Δεν αποκλείουν όμως μια άλλη εκδοχή: την έκρηξη μιας βόμβας των τζιχαντιστών μέσα στο αεροπλάνο. Σε τόσο ύψος και με τέτοια πίεση στην καμπίνα και μια μικρή έκρηξη θα ήταν μοιραία. Ο μηχανισμός, ακόμη και πολύ αυτοσχέδιος, θα μπορούσε να έχει περάσει στην πτήση μέσα σε αποσκευές. ‘Η θα μπορούσε να τον έχει πάνω του ένας επιβάτης βομβιστής αυτοκτονίας του ISIS. Παρ’ όλο που τα μέτρα ασφαλείας στο αεροδρόμιο του Σαρμ ελ Σεχ, ένα από τα πιο τουριστικά της Αιγύπτου, θεωρούνται ότι πληρούν τις διεθνείς προδιαγραφές.
Οι άλλες εκδοχές είναι οι κλασικές. Μηχανική βλάβη, ανθρώπινο λάθος ή και τα δύο.
Το αεροπλάνο της Metrojet, ρωσικής εταιρείας χαμηλού κόστους, ήταν 18 ετών, με κάποιο ανησυχητικό παρελθόν. Είχε υποστεί σοβαρή βλάβη στην ουρά του, σε μια ανώμαλη προσγείωση στο αεροδρόμιο του Καΐρου, το 2001. Οι επισκευές κράτησαν τρεις μήνες, αν και από τότε το Airbus πέταξε εκατοντάδες φορές χωρίς προβλήματα. Ελαττωματικές επισκευές στην ουρά ήταν πάντως η αιτία της πιο πολύνεκρης αεροπορικής τραγωδίας στην ιστορία, στην πτήση 123 της Japan Airlines, με 520 νεκρούς, το 1985, επτά χρόνια μετά τη βλάβη. Και η γυναίκα του ρώσου συγκυβερνήτη είπε ότι ο άνδρας της ανησυχούσε για την κατάσταση του αεροπλάνου, όταν της μίλησε στο τηλέφωνο λίγο πριν από την απογείωση, το περασμένο Σάββατο.
Μόσχα και Κάιρο «ξορκίζουν» τον τρόμο
Η εταιρεία έδειξε σχεδόν αμέσως «εξωτερικό παράγοντα», αποκλείοντας και το ανθρώπινο λάθος. Οι δύο πιλότοι ήταν έμπειροι, ανακοίνωσε, με πάνω από 12.000 ώρες πτήσης και άψογο ιστορικό. Βέβαιο είναι ότι δεν εξέπεμψαν κανένα σήμα κινδύνου, στα 20 λεπτά που μεσολάβησαν από την απογείωση ως τη συντριβή. Ολα δείχνουν ότι η καταστροφή ήταν ξαφνική και απόλυτη.
Τόσο το Κρεμλίνο, που βομβαρδίζει το ISIS στη Συρία, όσο και η κυβέρνηση της Αιγύπτου, που έχει απεγνωσμένα ανάγκη τον τουρισμό, απέρριψαν βιαστικά την τρομοκρατική επίθεση. Αλλά τα συντρίμμια, σκορπισμένα σε μεγάλη έκταση στο έδαφος, δείχνουν ότι το αεροπλάνο εξερράγη στον αέρα. Γεγονός που ενισχύει τη θεωρία της βόμβας. Ειδικοί λένε ότι και ένας πολύ μικρός εκρηκτικός μηχανισμός στις χειραποσκευές θα μπορούσε να προκαλέσει την καταστροφή σε αυτό το ύψος, εξαιτίας της πίεσης στην καμπίνα. Ακόμη και αν δεν μιλάμε για καμικάζι επιβάτη, κάποιος εργαζόμενος στο αεροδρόμιο, ίσως ένας συντηρητής στο έδαφος, θα μπορούσε να έχει κάνει το φονικό σαμποτάζ.
Με ό,τι έχει γίνει γνωστό ως τώρα, εμπειρογνώμονες δίνουν πιθανότητες 65% στο σενάριο της βόμβας. Με δεύτερο επικρατέστερο τη μηχανική βλάβη, ίσως λόγω της παλιάς ζημιάς στην ουρά, η οποία βρέθηκε άσχημα καμένη, με σημάδια ανατίναξης από μέσα προς τα έξω, σε απόσταση από τα άλλα συντρίμμια.
Μάικλ Κλαρκ, διευθυντής του Royal United Services Institute
«Με πείθει η θεωρία της έκρηξης βόμβας εν πτήσει»
«Είναι σαφές ότι το αεροπλάνο δεν καταρρίφθηκε από πύραυλο των τζιχαντιστών» λέει στο «Βήμα» ο καθηγητής Μάικλ Κλαρκ, διευθυντής του Royal United Services Institute, κορυφαίου κέντρου αναλύσεων Αμυνας και Ασφαλείας στο Λονδίνο. «Πετούσε στα 31.000 πόδια (9.000 μέτρα), πολύ ψηλά για όλα τα συστήματα αεράμυνας, εκτός από τα πιο εξελιγμένα, όπως οι ρωσικοί πύραυλοι εδάφους-αέρος BUK και SAM 6, στρατιωτική δυνατότητα που δεν διαθέτει το ISIS, ούτε οι περισσότερες τρομοκρατικές οργανώσεις» τονίζει ο Κλαρκ.
«Από την άλλη μεριά, γνωρίζουμε ότι συνέβη ένα καταστροφικό γεγονός στον αέρα. Οι αρχικές ενδείξεις συνάδουν με μια έκρηξη που έκοψε το αεροπλάνο στα δύο. Θα μπορούσε σίγουρα να έχει προκληθεί από μια βόμβα μέσα στο σκάφος, που είτε πυροδοτήθηκε εξ αποστάσεως είτε από βομβιστή αυτοκτονίας που ταξίδευε στην πτήση. Θα μπορούσε επίσης να έχει προκληθεί από μια μαζική μηχανική βλάβη, όπως έκρηξη στις δεξαμενές καυσίμου –αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο. Τέλος, υπάρχει κάποια πιθανότητα σημαντικής μακροχρόνιας διάβρωσης ή οξείας κόπωσης του μετάλλου. Αλλά και αυτό είναι απίθανο, δεδομένου ότι τόσο κραυγαλέα προβλήματα θα είχαν αποκαλυφθεί σε ελέγχους ρουτίνας. Επιπλέον, τέτοιες καταστροφές συμβαίνουν συνήθως στην απογείωση, στην προσγείωση και στην άνοδο μέσα από σύννεφα. Προσωπικά, βρίσκω πιο πειστική τη θεωρία της έκρηξης εν πτήσει, που μάλλον προκλήθηκε από τρομοκρατική βόμβα, παρά από μηχανική βλάβη» καταλήγει ο συνομιλητής μας.
Τζεφ Πράις, ειδικός στην ασφάλεια πτήσεων
«Υπάρχουν ενδείξεις για μηχανική βλάβη»
«Ο μεγαλύτερος παράγοντας σε δυστυχήματα σε τέτοιο υψόμετρο είναι συνήθως η κακή συντήρηση του αεροσκάφους» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής Τζεφ Πράις, ειδικός σε θέματα ασφάλειας πτήσεων και ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Leading Edge Strategies, στο Κολοράντο των ΗΠΑ. «Είναι πολύ νωρίς βέβαια για να πούμε τι συνέβη. Υπάρχει μια μακρά ιστορία διάλυσης αεροσκαφών κατά την πτήση, που οφείλεται σε διαρθρωτικούς λόγους και σε ορισμένες περιπτώσεις σε έκρηξη στις δεξαμενές καυσίμων. Πρόσφατα στις ΗΠΑ έχουν υπάρξει τουλάχιστον τρία τέτοια περιστατικά, από τα οποία κανένα δεν οφειλόταν σε τρομοκρατία ή εγκληματική δραστηριότητα. Το ISIS δεν διαθέτει το είδος των πυραύλων για να καταρρίψει αεροσκάφος σε αυτό το ύψος. Οι περισσότεροι από τους ευρέως διαθέσιμους πυραύλους εδάφους-αέρος έχουν μέγιστο υψόμετρο τα 10.000 – 18.000 πόδια. Η τρομοκρατία δεν μπορεί να αποκλειστεί σε αυτό το σημείο, ιδίως μια έκρηξη βόμβας, αλλά για εμένα οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν κάποιου είδους μηχανική βλάβη» εκτιμά ο Πράις.
Μάικλ Κλαρκ, διευθυντής του Royal United Services Institute
«Με πείθει η θεωρία της έκρηξης βόμβας εν πτήσει»
«Είναι σαφές ότι το αεροπλάνο δεν καταρρίφθηκε από πύραυλο των τζιχαντιστών» λέει στο «Βήμα» ο καθηγητής Μάικλ Κλαρκ, διευθυντής του Royal United Services Institute, κορυφαίου κέντρου αναλύσεων Αμυνας και Ασφαλείας στο Λονδίνο. «Πετούσε στα 31.000 πόδια (9.000 μέτρα), πολύ ψηλά για όλα τα συστήματα αεράμυνας, εκτός από τα πιο εξελιγμένα, όπως οι ρωσικοί πύραυλοι εδάφους-αέρος BUK και SAM 6, στρατιωτική δυνατότητα που δεν διαθέτει το ISIS, ούτε οι περισσότερες τρομοκρατικές οργανώσεις» τονίζει ο Κλαρκ.
«Από την άλλη μεριά, γνωρίζουμε ότι συνέβη ένα καταστροφικό γεγονός στον αέρα. Οι αρχικές ενδείξεις συνάδουν με μια έκρηξη που έκοψε το αεροπλάνο στα δύο. Θα μπορούσε σίγουρα να έχει προκληθεί από μια βόμβα μέσα στο σκάφος, που είτε πυροδοτήθηκε εξ αποστάσεως είτε από βομβιστή αυτοκτονίας που ταξίδευε στην πτήση. Θα μπορούσε επίσης να έχει προκληθεί από μια μαζική μηχανική βλάβη, όπως έκρηξη στις δεξαμενές καυσίμου –αν και αυτό είναι πολύ σπάνιο. Τέλος, υπάρχει κάποια πιθανότητα σημαντικής μακροχρόνιας διάβρωσης ή οξείας κόπωσης του μετάλλου. Αλλά και αυτό είναι απίθανο, δεδομένου ότι τόσο κραυγαλέα προβλήματα θα είχαν αποκαλυφθεί σε ελέγχους ρουτίνας. Επιπλέον, τέτοιες καταστροφές συμβαίνουν συνήθως στην απογείωση, στην προσγείωση και στην άνοδο μέσα από σύννεφα. Προσωπικά, βρίσκω πιο πειστική τη θεωρία της έκρηξης εν πτήσει, που μάλλον προκλήθηκε από τρομοκρατική βόμβα, παρά από μηχανική βλάβη» καταλήγει ο συνομιλητής μας.
Τζεφ Πράις, ειδικός στην ασφάλεια πτήσεων
«Υπάρχουν ενδείξεις για μηχανική βλάβη»
«Ο μεγαλύτερος παράγοντας σε δυστυχήματα σε τέτοιο υψόμετρο είναι συνήθως η κακή συντήρηση του αεροσκάφους» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο καθηγητής Τζεφ Πράις, ειδικός σε θέματα ασφάλειας πτήσεων και ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Leading Edge Strategies, στο Κολοράντο των ΗΠΑ. «Είναι πολύ νωρίς βέβαια για να πούμε τι συνέβη. Υπάρχει μια μακρά ιστορία διάλυσης αεροσκαφών κατά την πτήση, που οφείλεται σε διαρθρωτικούς λόγους και σε ορισμένες περιπτώσεις σε έκρηξη στις δεξαμενές καυσίμων. Πρόσφατα στις ΗΠΑ έχουν υπάρξει τουλάχιστον τρία τέτοια περιστατικά, από τα οποία κανένα δεν οφειλόταν σε τρομοκρατία ή εγκληματική δραστηριότητα. Το ISIS δεν διαθέτει το είδος των πυραύλων για να καταρρίψει αεροσκάφος σε αυτό το ύψος. Οι περισσότεροι από τους ευρέως διαθέσιμους πυραύλους εδάφους-αέρος έχουν μέγιστο υψόμετρο τα 10.000 – 18.000 πόδια. Η τρομοκρατία δεν μπορεί να αποκλειστεί σε αυτό το σημείο, ιδίως μια έκρηξη βόμβας, αλλά για εμένα οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν κάποιου είδους μηχανική βλάβη» εκτιμά ο Πράις.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
