Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκρινε ως νόμιμη την απαγόρευση της καλύπτρας με την οποία η αναγνώριση της οπτικής ταυτότητας μιας γυναίκας εξ αυτού του λόγου παρεμποδίζεται.
Η απόφαση πρέπει να θεωρηθεί σημαντική για τρεις τουλάχιστον λόγους. Εστω και αν κάποια στοιχεία της αιτιολογίας δεν καταγράφονται αλλά οπωσδήποτε υπονοούνται. Πολλά δεν είναι μάλιστα κακό να συνάγονται παρά ρητώς να επιζητούνται.
Ο πρώτος λόγος είναι ότι από το σκεπτικό του κειμένου προκύπτει πως η πληρότητα της ανθρώπινης δημόσιας παρουσίας (της ολικής: προσώπου και σώματος) αποτελεί εφεξής υποκείμενο όχι μόνο εθνικής (π.χ., γαλλικής στη συγκεκριμένη περίπτωση) αλλά διεθνούς προστασίας. Και αυτό όχι γιατί η απόφαση αυτή είναι παντού εκτελεστή, δεν φτάσαμε ακόμη εκεί, αλλά γιατί από εδώ και στο εξής θα είναι πολιτικά δικαιοδοτικά διεκδικούμενη. Και η διεκδίκηση ενός δικαιώματος δεν είναι λιγότερο πολύτιμη από την κατάκτησή του.
Ο δεύτερος λόγος αφορά το ότι με την απαγόρευση της κάλυψης του προσώπου και του σώματος (όπου και τα δύο μιλάνε, κοιτάζουν και κοιτάζονται) όχι μόνο διασώζεται η ατομικότητα αλλά δεν επιτρέπεται να επικαθορίζεται η σχέση του ενός με τον άλλον μέσα από μια ισομορφική μάσκα, εξουδετερωτική της ιδιαιτερότητάς μας.
Ο τρίτος λόγος, εξίσου σημαντικός και στρατηγικότερος ίσως, συνίσταται στο ότι ένα από τα εργαλεία κοινωνικής θρησκειοποίησης του κράτους, ένα δηλαδή υποχρεωτικό σύμβολο εγκοινωνισμένου φόβου και αποδειξιακής αναφοράς, αμφισβητείται στην ηθικο-πολιτική νομιμότητά του.
Είναι μια αρχή η απόφαση. Δεν είναι το τέλος μιας ανελεύθερης παρουσίας –και παράστασης –που με τόσα άλλα μέσα παραμένει απρόσβλητη.
Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
