Αρχαιολογικό μυστήριο ηλικίας μερικών χιλιάδων ετών αποτελεί η ταφή ενός ενήλικα άνδρα, που ήρθε στο φως στις τελευταίες ανασκαφές στο Δεσποτικό, την νησίδα της Αντιπάρου, όπου η έρευνα έχει αποκαλύψει ένα σπουδαίο αρχαϊκό ιερό αφιερωμένο στον Απόλλωνα και την Αρτεμη.

Οπως λέει ο αρχαιολόγος κ. Γιάννος Κουράγιος, ανασκαφέας του ιερού από το 1997 η θέση της ταφής είναι αυτή, που προκαλεί τον προβληματισμό, καθώς βρέθηκε κάτω από την θεμελίωση του κατ΄ εξοχή λατρευτικού δωματίου του ναού σε βάθος 1,5 μέτρων. Η ταφή σε τέτοιο σημείο θα μπορούσε να επιφυλάσσεται σε κάποιον που είχε ιδιαίτερη σημασία για το ιερό, μόνον που η συγκεκριμένη δεν είχε καθόλου κτερίσματα και ήταν ελεύθερη στο χώμα.


Ο νεκρός είχε τοποθετηθεί σε συνεσταλμένη στάση με το αριστερό πόδι λυγισμένο προς νότο και τα χέρια λυγισμένα στο θώρακα. Μία πρώτη σκέψη, όπως λέει ο κ. Κουράγιος είναι να πρόκειται για κάποιον εργάτη, που πέθανε κατά τη διάρκεια της ανέγερσης του ναού και θάφτηκε επί τόπου. Αλλά ώσπου να γίνουν ειδικές μελέτες στο σκελετικό υλικό, το οποίο λόγω της ευθραυστότητάς του δεν μπορεί να μετακινηθεί, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με κάποια ακρίβεια.

Για όλα αυτά όμως αλλά και γενικότερα για την νησίδα του Δεσποτικού και τα εκπληκτικά ευρήματα που έχει αναδείξει, μιλάει σήμερα Τετάρτη στον Ναυτικό Ομιλο ο κ. Κουράγιος σε μία εκδήλωση που συνδιοργανώνεται με τον Σύλλογο Μαρτησαίων και Αρχιλοχιτών Πάρου.


Μία ακόμη έκπληξη, που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης είναι ότι ο ναός του Δεσποτικού φαίνεται να έχει «πατήσει» επάνω σε ένα άλλο κτίριο. «Παρ΄όλο ότι η ακμή του ιερού ήταν στα αρχαϊκά χρόνια, δηλαδή τον 6ο αιώνα π. Χ., οι ανασκαφές του 2011 και του 2012 απέδειξαν τη χρήση του χώρου ήδη από την Γεωμετρική εποχή αφού μπροστά από το στυλοβάτη του ναού και κάτω από τη θεμελίωση του, αλλά και κάτω από το λουτρό του Νοτίου Συγκροτήματος αποκαλύφθηκαν κτίσματα του 8ου αιώνα π. Χ.», λέει ο κ. Κουράγιος. Καθώς επίσης και άφθονη κεραμεική σε θραύσματα.
Πρόκειται για έναν ακόμη λόγο, που οι ανασκαφές στο Δεσποτικό θα συνεχισθούν για μία ακόμη πενταετία ύστερα από απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Αλλωστε εκτός από το ίδιο το ιερό, το ενδιαφέρον έγκειται στον μεγάλο αριθμό και στην ποιότητα των μαρμάρινων αγαλμάτων που το κοσμούσαν ως αναθήματα, από τα οποία έχουν βρεθεί ως σήμερα πάνω από 40 τμήματα αρχαϊκών γλυπτών, κυρίως κούρων (πόδια, μηροί, κνήμες, αστράγαλοι, κάτω άκρα, βραχίονες, ωμοπλάτες, χέρια) αποτελώντας αδιάσειστη απόδειξη της αίγλης, της λαμπρότητας και του πλούτου του.

«Το Δεσποτικό παρουσιάζει ένα μοναδικό πλεονέκτημα που στερούνται οι περισσότεροι αρχαιολογικοί χώροι στα νησιά. Το γεγονός ότι δεν βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με ένα σύγχρονο οικιστικό πυρήνα. Φύση και ιστορία δημιουργούν ένα αρμονικό σύνολο που έχει επιβιώσει μέσα στους αιώνες», λέει ο κ. Κουράγιος. Προσθέτοντας πάντως, ότι το ιερό και τα ευρήματά του δεν θα είχαν έρθει στο φως, αν δεν υπήρχε η ηθική και υλική συμπαράσταση πολλών ιδιωτών, οι χορηγίες του υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής, του Μορφωτικού Ιδρυµατος της Εθνικής Τραπέζης, του Ιδρυµατος Ι. Λάτση, του Ιδρυματος Α. Λεβέντη και ιδιαιτέρως του Ιδρύματος Αλεξάνδρας και Παύλου Κανελλοπούλου, που χρηματοδότησε και την νέα έκδοση για το Δεσποτικό, στα ελληνικά και στα αγγλικά.