Βεβαίωση πολεοδομικών… φρονημάτων θα πρέπει να έχουν στο εξής τα ακίνητα προκειμένου να ενοικιαστούν ή να μεταβιβασθούν. Ακόμη και η αποδοχή κληρονομιάς δεν θα μπορεί να προχωρήσει αν στο κτίριο υπάρχουν αυθαίρετοι χώροι ή χρήσεις. Η ρύθμιση αυτή περιλαμβάνεται στο σχέδιο που έχει ετοιμάσει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για έναν νόμο-πλαίσιο ο οποίος θα αφορά τον πολεοδομικό σχεδιασμό και αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση στα μέσα Ιουλίου. Το σκεπτικό του νομοθέτη είναι να βάλει τέλος στην πολεοδομική παρανομία καθώς κανένα κτίριο δεν θα μπορεί να μισθωθεί, να πουληθεί ή να κληρονομηθεί χωρίς βεβαίωση μηχανικού η οποία να πιστοποιεί ότι δεν έχει πολεοδομικές παραβάσεις.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος κ. Γιάννη Τσιρώνη, στη νέα νομοθετική πρωτοβουλία θα περιλαμβάνεται διάταξη η οποία θα ορίζει ότι ο μηχανικός απαλλάσσεται από την υποχρέωση να έχει στα χέρια του οικοδομική άδεια προτού ξεκινήσει να χτίζει μια οικοδομή. Στόχος είναι να μηδενιστεί ο χρόνος από την υποβολή του φακέλου στην Πολεοδομία ως την έγκριση. Ετσι, όπως εξηγεί στο «Βήμα» μέλος της ομάδας εργασίας του υπουργείου για τον νόμο-πλαίσιο, ο μηχανικός θα μπορεί να καταθέτει ηλεκτρονικά τον φάκελο στην Πολεοδομία και αυτομάτως μαζί με τον αριθμό πρωτοκόλλου να παίρνει και αριθμό αδείας.
Φουλάρουν για οικοδομή


Με τη συγκεκριμένη διαδικασία οι μπουλντόζες θα παίρνουν αμέσως μπροστά για την εκσκαφή και δεν θα σταματούν παρά μόνο αν διαπιστωθούν παρατυπίες ή παρανομίες από δύο ελεγκτές δόμησης (ιδιώτες μηχανικοί με αρμοδιότητα για διεξαγωγή του ελεγκτικού έργου βάσει του Ν. 4030/2011), οι οποίοι θα κάνουν τον πρώτο έλεγχο του έργου αλλά και του φακέλου.
Η νέα ρύθμιση ωστόσο θα αφήνει το περιθώριο στον μηχανικό, αν αισθάνεται ανασφαλής, να ζητεί την έγκριση της Πολεοδομίας προτού ξεκινήσει την εκσκαφή. Οι πιο… τολμηροί θα προχωρούν αλλά αποδεχόμενοι ότι τυχόν παρεκκλίσεις μπορεί να τους κοστίσουν ακόμη και την απώλεια της άδειας του μηχανικού. Πάντως ο εκπρόσωπος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) στην ομάδα εργασίας για τα αυθαίρετα εξέφρασε σοβαρές επιφυλάξεις.
Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρει ανώτατο στέλεχος του ΥΠΕΝ, η Πολιτεία δεν θα αρκεστεί στους ελέγχους των ελεγκτών δόμησης για την τήρηση της πολεοδομικής νομιμότητας. Θα προχωρεί και σε δειγματοληπτικό έλεγχο σημαντικού ποσοστού κτιρίων (πιθανώς 30% των απλών κτιρίων και ενδεχομένως καθολικός έλεγχος στα δημόσια και στα κτίρια συνάθροισης κοινού).
Οι προτεινόμενες ρυθμίσεις προβλέπουν ότι για να ηλεκτροδοτηθεί μια οικοδομή δεν θα αρκεί το τελικό «ΟΚ» από τους ελεγκτές δόμησης, αλλά θα πρέπει η υπηρεσία δόμησης (Πολεοδομία) να έχει ολοκληρώσει τους δειγματοληπτικούς ελέγχους κατά το συγκεκριμένο έτος. Αποτελεί βεβαίως ζητούμενο αν οι υποστελεχωμένες και «αμαρτωλές» πολεοδομίες προχωρήσουν τελικά στους επιβεβλημένους ελέγχους. Οι αρμόδιοι του υπουργείου θεωρούν ότι πλέον οι πολεοδομίες θα έχουν περισσότερο χρόνο για ελέγχους καθώς αποδεσμεύονται από άλλες αρμοδιότητες. Είναι αξιοσημείωτο πάντως ότι την τελευταία εξαετία (από την εφαρμογή του νόμου 3843/10 για τους ημιυπαίθριους ως σήμερα) δεν έγιναν παρά ελάχιστοι από τους δειγματοληπτικούς ελέγχους που προβλέπονταν.
Μεταφορά συντελεστή για αυθαίρετα


Μισό αιώνα μετά τον αναγκαστικό νόμο 410/1968, ο οποίος προέβλεπε την εξαίρεση από την κατεδάφιση αυθαίρετων κατασκευών εντός σχεδίου πόλεως, και άλλες οκτώ ρυθμίσεις που ακολούθησαν, στο ΥΠΕΝ προετοιμάζεται μια νέα νομοθετική πρόταση τακτοποίησης αυθαίρετων κατασκευών και χρήσεων, αυτή τη φορά με την υπογραφή της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ και ενός οικολόγου υπουργού. Η 28η Ιουλίου 2011 παραμένει ως χρονική «κόκκινη γραμμή» και κανένα αυθαίρετο που χτίστηκε μετά δεν θα μπορεί να ενταχθεί στη ρύθμιση. Υπάρχει η σκέψη όμως να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση κτίρια με μικροπαραβάσεις (υπερβάσεις 2%-5%) που έγιναν μετά το 2011, αλλά ακόμη οι αρμόδιοι δεν έχουν καταλήξει πώς θα αντιμετωπιστούν οι περιπτώσεις αυτές.
Η ομάδα εργασίας έχει ήδη καταλήξει στις κατηγορίες αυθαιρέτων για τις οποίες πρέπει να διαμορφωθούν ειδικές ρυθμίσεις τακτοποίησης. Μία από αυτές αφορά τα ακίνητα με μεγάλες υπερβάσεις δόμησης, άνω του 40%. Οι διατάξεις του Ν. 4178/13 (κατηγορία 5του άρθρου 9) για τη νομιμοποίησή τους παρέμειναν κενό γράμμα. Ο νομοθέτης προέβλεπε ότι η «τακτοποίηση» θα ολοκληρωνόταν με ανταλλαγή ή εξαγορά συντελεστή δόμησης μέσω της ηλεκτρονικής διαδικασίας της περίφημης Τράπεζας Γης, η οποία ωστόσο, παρά τις τότε βαρύγδουπες ανακοινώσεις, ουδέποτε λειτούργησε.

«Είμαστε έτοιμοι με τις προδιαγραφές για τις ζώνες υποδοχής συντελεστή δόμησης ώστε να μπορέσει να λειτουργήσει η Τράπεζα Γης» αναφέρει παράγοντας του υπουργείου. Να σημειωθεί ότι το ΣτΕ έχει δεχθεί τη χρήση μεταφοράς συντελεστή δόμησης με προϋπόθεση τη δημιουργία ζωνών υποδοχής συντελεστή.

Σκέψεις για τις… πυκνώσεις
Κατά περίπτωση νομιμοποίηση δασικών οικισμών
Κατά περίπτωση θα εξεταστούν όσες περιπτώσεις αυθαιρέτων εξαιρούνται από τη δυνατότητα νομιμοποίησης, δηλαδή βρίσκονται σε δημόσιες εκτάσεις, σε δάση, δασικές ή αναδασωτέες εκτάσεις, σε αιγιαλό κ.τ.λ.
Πρώτος στόχος είναι η καταγραφή τους. «Ακόμη και σήμερα καμία υπηρεσία του υπουργείου δεν έχει στοιχεία, π.χ. για τον αριθμό των οικισμών που έχουν χτιστεί παράνομα σε δάση και δασικές εκτάσεις. Δηλαδή, για τις λεγόμενες «πυκνώσεις», οι οποίες αποτελούν τροχοπέδη και στην ολοκλήρωση των δασικών χαρτών» σημειώνει πηγή του ΥΠΕΝ.
Στο τραπέζι των συζητήσεων για τον νέο νόμο έχει πέσει από ορισμένους φορείς η πρόταση να καταβάλλει ο κάθε αυθαιρετούχος σε αυτές τις περιοχές ένα μικρό ποσό προκειμένου να δηλώσει το αυθαίρετο και όχι να το τακτοποιήσει. «Το σκεπτικό είναι να προχωρήσει η καταγραφή, με την προοπτική το ποσό που θα συγκεντρωθεί να βοηθήσει αργότερα στην περιβαλλοντική και πολεοδομική τους αντιμετώπιση. Το θέμα διερευνάται νομικά» αναφέρει η ίδια πηγή.
Πάντως, σοβαρή καταγραφή μπορεί να υλοποιηθεί ουσιαστικά μέσω των δασικών χαρτών, που στην καλύτερη περίπτωση, με βάση το χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί, θα ολοκληρωθούν το 2018. «Τότε θα εξεταστεί ο δασικός τους χαρακτήρας και θα ακολουθήσει κατηγοριοποίηση και παρεμβάσεις ανά περίπτωση. Αν για ορισμένα από αυτά προκύψει ότι έχουν χτιστεί σε δασικές εκτάσεις που απώλεσαν στην πορεία τον δασικό τους χαρακτήρα, μπορεί να εξεταστεί η πολεοδομική τους ένταξη» επισημαίνει μέλος της ομάδας εργασίας.Πάντως, ως μέτρο πρόληψης η πολιτική υπηρεσία του υπουργείου προσανατολίζεται στη δημιουργία Παρατηρητηρίων Δομημένου Περιβάλλοντος, τα οποία ανά εξάμηνο θα «σαρώνουν» εκτάσεις ανά περιφερειακή ενότητα –όπως λέει χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής υπουργός, ακόμη και με drones –προκειμένου να εντοπίζουν αλλαγές στη δόμηση.

ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Τακτοποίηση με κοινωνικά κριτήρια

Για τις νέες υπαγωγές αυθαιρέτων τα πρόστιμα θα κλιμακώνονται ανάλογα με το «περιβαλλοντικό αποτύπωμα» της αυθαιρεσίας. «Οσο μεγαλύτερη η ζημιά στο περιβάλλον τόσο περισσότερο θα πληρώνει» υποστηρίζουν στελέχη του υπουργείου.

Θα προβλέπονται όμως και κοινωνικά κριτήρια. Τα πρόστιμα θα είναι σημαντικά μικρότερα αν, για παράδειγμα, το αυθαίρετο που θα υπαχθεί στη νέα ρύθμιση αποτελεί κύρια και μοναδική κατοικία, είναι κάτω από 100-120 τετραγωνικά μέτρα κ.ά.

Επίσης, θα τεθούν και εισοδηματικά κριτήρια. «Δεν μπορούμε να πούμε συνολικά αν θα πέσουν ή αν θα αυξηθούν τα πρόστιμα. Κάποιοι θα ωφεληθούν και κάποιοι θα δυσαρεστηθούν.

Το σίγουρο είναι ότι όσοι δεν τα δηλώσουν και εντοπιστούν θα πληρώσουν ακριβά την αδιαφορία τους» υπογραμμίζει παράγοντας της αρμόδιας Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ