Επιμήκυνση του διδακτικού έτους και μείωση της διδακτέας ύλης από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο μελετάει το υπουργείο Παιδείας που ξεκινάει αξιολόγηση των διδακτικών βιβλίων με στόχο την αναζήτηση των προβλημάτων στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Πάντως πιθανότατα από την ερχόμενη χρονιά το διδακτικό έτος θα έχει περισσότερες ημέρες, καθώς όπως αναφέρουν πηγές από το κτίριο του Αμαρουσίου, τα μαθήματα θα ξεκινούν λίγες ημέρες νωρίτερα αλλά και θα τελειώνουν λίγες ημέρες αργότερα.
Οσον αφορά τον εκδοτικό «χάρτη» των διδακτικών βιβλίων το ρεπορτάζ του «Βήματος» αποκαλύπτει μια εικόνα προβληματική. Γενικεύσεις ή ασάφειες, νοηματικά κενά, μονομέρεια ή ιδεολογική προπαγάνδα, ανακολουθία στη δομή κεφαλαίων, έλλειψη συνολικού σχεδιασμού… Τα σχολικά βιβλία στη χώρα μας είναι τουλάχιστον δέκα χρόνια πίσω από τις διεθνείς παιδαγωγικές εξελίξεις, ενώ στη Γ’ Λυκείου υπάρχει και βιβλίο (των Λατινικών) που διδάσκεται χωρίς καμία αλλαγή από το 1984. Η συνεργασία των ομάδων συγγραφής σχολικών βιβλίων είναι ανύπαρκτη, ο ένας γράφει ερήμην του άλλου, κοινή κατεύθυνση δεν υπάρχει, διορθώσεις δεν μπορούν να γίνουν καθώς οι συγγραφείς αποκόπτονται γραφειοκρατικά από τα κείμενά τους, ενώ οι επιστημονικές ενώσεις εδώ και δέκα τουλάχιστον χρόνια δεν εκφράζουν καμία άποψη για τα σχολικά βιβλία.
Στα παραπάνω μπορεί εύκολα κανείς να προσθέσει ένα απονεκρωμένο σύστημα πανελλαδικών εξετάσεων, αλλά και εξίσου αναχρονιστικές προαγωγικές εξετάσεις μέσα στα σχολεία.

Το «Νέο Λύκειο» και οι αλλαγές


Παλιά μπορούσες να κατηγορήσεις το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Σήμερα ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη για τα βιβλία που μπαίνουν στις τάξεις; Το νεοσύστατο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, που σε περίοδο κρίσης «κάλυψε» όλους τους εκπαιδευτικούς οργανισμούς του υπουργείου Παιδείας; Επί του παρόντος είναι αναρμόδιο! Τα βιβλία που διδάσκονται σήμερα τα έγραψαν άλλοι. Θύματα επίσης της μεγάλης κατάρας που στοίχειωσε όλους τους υπουργούς Παιδείας από το 1989 ως σήμερα: κανένας δεν στήριξε τη μεταρρύθμιση του προκατόχου του, αλλά έφτανε στον ευαίσθητο χώρο της παιδείας με την ψευδαίσθηση ότι θα αφήσει το όνομά του σε μια «νέα» μεγάλη αλλαγή και έφευγε με την πολιτική καριέρα του στα… αζήτητα.
Οπως αναφέρουν οι πληροφορίες του «Βήματος» τα βιβλία θα αλλάξουν εκ νέου μέσα στα επόμενα δύο χρόνια στις τρεις τάξεις του Λυκείου στο πλαίσιο των αλλαγών που συνδέονται με τη φιλοσοφία του «Νέου Λυκείου».
Εκτός από το μάθημα της Πολιτειακής Παιδείας για το οποίο απαιτείται η συγγραφή νέου βιβλίου, ένα ακόμη διδακτικό αντικείμενο απαιτεί εφέτος νέα βιβλία: η Πληροφορική (Εισαγωγή στην επιστήμη των πληροφοριών) που μπήκε εφέτος στα σχολεία ως μάθημα γενικής παιδείας στη Β’ και τη Γ’ Λυκείου.
Στο υπουργείο Παιδείας έχει συγκροτηθεί ομάδα που θα αξιολογήσει τα σχολικά εγχειρίδια και θα παραδώσει το πόρισμά της ως το τέλος Μαΐου. Το ποσό που θα χρειαστεί δεν θα υπερβεί τα 2 εκατ. ευρώ και θα καλυφθεί από κοινοτικά κονδύλια.
Ποιοι όμως θα επιλεγούν για να γράψουν αυτά τα βιβλία, ειδικά σε κρίσιμα επιστημονικά πεδία, όπως η ιστορία, είναι το μεγάλο ζητούμενο, καθώς κανείς δεν επιθυμεί νέα πολιτικά «ατυχήματα». Οπότε ο κίνδυνος είναι η εκπαιδευτική «μηχανή» να αφεθεί και πάλι στον… αυτόματο πιλότο.
«Διαπίστωσα μερικά λάθη στο βιβλίο μου, αλλά είναι κυριολεκτικά αδύνατο να διορθωθούν» δηλώνει συγγραφέας βιβλίου των θεωρητικών επιστημών του γυμνασίου. «Σε παραπέμπουν σε σειρά επιτροπών, δεν ξέρω ποια καν ποιος Οργανισμός είναι αρμόδιος, είναι απίθανο να έχεις πρόσβαση σε αυτόν, κυριολεκτικά έπειτα από λίγο εγκαταλείπεις» δηλώνει χαρακτηριστικά.
Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν γίνει τρεις μεγάλες μεταρρυθμίσεις στον χώρο της παιδείας στη χώρα μας (και αναρίθμητες μικρές). Οπως δηλώνουν όμως έμπειροι εκπαιδευτικοί με πολυετή θητεία στη διοίκηση, κανονικά μέσα στα χρόνια αυτά θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί μία και μοναδική: τα βιβλία θα έπρεπε να αλλάζουν ένα κάθε χρόνο και όχι όλα μαζί και φυσικά κάθε νέο βιβλίο δεν θα μπορούσε να έχει «χρόνο ζωής» πάνω από πέντε χρόνια. «Σήμερα δεν ξέρουμε ακόμη τι θέλουμε από τα παιδιά να γνωρίζουν στα 18 τους» λέει ο εκπαιδευτικός κ. Στρατής Στρατηγάκης. «Δεν υπάρχει συνεργασία, όχι μόνο μεταξύ κυβερνήσεων αλλά και μεταξύ υπουργών της ίδιας κυβέρνησης που διαδέχονται ο ένας τον άλλον» προσθέτει. «Στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ οι εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις και η συγγραφή νέων βιβλίων παίρνουν 15 με 20 χρόνια για να ολοκληρωθούν. Εδώ σε δύο χρόνια αλλάζουμε όλα τα βιβλία» αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Στρατηγάκης.
Υπάρχουν και εξαιρέσεις


Πάντως, γενική εικόνα παραμένει ότι ακόμη με το νέο σύστημα που έχει σχεδιαστεί, στη Γ’ τάξη του Λυκείου από τις 34 ώρες εβδομαδιαίου μαθήματος οι 26 αφορούν μαθήματα πανελληνίως εξεταζόμενα.
«Υπήρξε, αναρωτιέμαι, καμία επιστημονική μελέτη που να υπαγόρευε ότι στο βιβλίο των Μαθηματικών της Α’ τάξης του Δημοτικού τα παιδιά δεν πρέπει πια να μαθαίνουν από το 1 ως το 100, αλλά από το 1 ως το 1.000;» αναρωτιέται ο κ. Στρατηγάκης.
Δεν είναι βεβαίως όλα τα βιβλία δύσκολα και δυσνόητα. Στο Δημοτικό θετικά σχόλια ακολουθούν το βιβλίο «Ερευνώ και ανακαλύπτω» της Φυσικής πέμπτης και έκτης τάξης Δημοτικού, στο Γυμνάσιο το βιβλίο Χημείας της Β’ τάξης και το βιβλίο Βιολογίας της Γ’ τάξης αλλά και την Ελένη του Ευριπίδη, επίσης της τελευταίας τάξης του Γυμνασίου.

Παραδείγματα
Μικρές ιστορίες… ασυναρτησίας
Ο τρόπος που αντιμετώπιζε το υπουργείο Παιδείας τα σχολικά βιβλία και το αναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων απείχε πολύ από αυτό που παρουσιαζόταν προς τα έξω.
  • Πριν από τέσσερα χρόνια που ξεκίνησε η «φιλοσοφία» του Νέου Λυκείου εισήχθη νέο μάθημα Βιολογίας, αλλά για την Α’ Λυκείου δεν υπήρχε αντίστοιχο βιβλίο. Πώς λύθηκε το πρόβλημα; Οπως λένε εκπαιδευτικοί, οι αρμόδιοι φορείς πήραν το μάθημα επιλογής της Βιολογίας της Β’ Λυκείου που απευθυνόταν όμως στους υποψηφίους της Θετικής Κατεύθυνσης, και άρα ήταν ιδιαίτερα απαιτητικό, και το «κατέβασαν» στην Α’ Λυκείου, για… όλους τους μαθητές. Ετσι οι μαθητές της Α’ Λυκείου διδάσκονταν βιβλίο δυσκολότερο από αυτό της Β’ Λυκείου.
  • Πέρυσι προέκυψε η ανάγκη για τη δημιουργία του μαθήματος της Πολιτειακής Παιδείας. Τι έγινε εφέτος; Ο νόμος για το Νέο Λύκειο ψηφίστηκε 11 Σεπτεμβρίου του 2013, επί 15 ημέρες δεν δόθηκε καμία οδηγία από το υπουργείο Παιδείας για το πώς θα διδασκόταν αυτό το μάθημα στην Α’ Λυκείου. Τελικά, όπως αναφέρουν καθηγητές που το διδάσκουν, έγινε συρραφή κεφαλαίων από το βιβλίο Αρχών Οικονομίας της Α’ Λυκείου, το βιβλίο Δικαίου της Β’ Λυκείου και το βιβλίο Κοινωνιολογίας της Γ’ Λυκείου, το νέο βιβλίο τυπώθηκε πριν από τα Χριστούγεννα και στάλθηκε στα σχολεία.

Καθηγητές και ειδικοί μιλούν για το χάος και τα προβλήματα
Δεν μπορέσαμε ποτέ να κάνουμε διορθώσεις
Ο κ. Δημήτρης Ξιφαράς είναι ένας εκ των συγγραφέων του βιβλίου «Νεότερη και σύγχρονη Ιστορία Γ’ Γυμνασίου». Οπως δηλώνει ο ίδιος μιλώντας στο «Βήμα», δεν ξέρει συγγραφέα σχολικού βιβλίου που να του δόθηκε η δυνατότητα να κάνει διορθώσεις στο βιβλίο του.

«Το χειρότερο όλων όμως είναι ότι σε βιβλία όπως αυτό των Μαθηματικών του Δημοτικού, από τάξη σε τάξη, η προσέγγιση του μαθήματος αλλάζει τελείως. Δεν υπάρχει καμία συνεργασία μεταξύ συγγραφικών ομάδων. Ο καθένας γράφει ερήμην του άλλου. Δεν υπάρχει κοινή εκπαιδευτική φιλοσοφία. Και γι’ αυτό βασικά υπεύθυνο ήταν το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο που βιάστηκε πριν από επτά-οκτώ χρόνια να φτιάξει βιβλία» αναφέρει. «Πολλοί δάσκαλοι δεν τα έχουν χρησιμοποιήσει καθόλου αλλά κινούνται αυτόνομα» αναφέρει ο κ. Ξιφαράς.
«Στην εφετινή Α’ Λυκείου δεν έχουν ορίσει ύλη. Εχουν απλά «κατεβάσει» σε πολλά μαθήματα (όπως τα Μαθηματικά και η Φυσική) μαθήματα από τη Β’ τάξη στην Α’ και σε πολλές περιπτώσεις επικρατεί χάος» λέει χαρακτηριστικά ο κ. Ξιφαράς.
Οι επιστημονικές ενώσεις

«Τα βιβλία που διδάσκονται στα σχολεία μας δεν έχουν σχέση με τις νέες πρακτικές διεθνώς και είναι δεδομένο ότι είμαστε τουλάχιστον δέκα χρόνια πίσω από τις εξελίξεις» λέει ο αντιπρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Φυσικών κ. Π. Φιλντίσης. «Τα βιβλία είναι βέβαια στη γενική εικόνα τους αξιοπρεπή, αλλά δεν ανανεώνονται. Υπάρχει πρόβλημα. Πανευρωπαϊκά έχουμε μπει σε ένα καινούργιο πλαίσιο διδασκαλίας, δεν υπάρχει σε πολλές χώρες αναλυτικό πρόγραμμα όπως εδώ, αλλά μόνον στόχοι για την κατανόηση σημαντικών εννοιών» αναφέρει.
Προσθέτει ότι στην Α’ τάξη του Γυμνασίου έχουμε εφέτος ένα ολοκαίνουργιο βιβλίο που στόχο έχει να συνδέσει τη βαθμίδα με την ύλη του δημοτικού, κάτι που τελικά δεν… συνηθίζεται στον εκπαιδευτικό χώρο.
Ο κ. Φιλντίσης δηλώνει ότι οι επιστημονικές ενώσεις της χώρας πλέον δεν ερωτούνται καθόλου πριν από τη συγγραφή των σχολικών βιβλίων ώστε να ανταλλαγούν απόψεις. «Το βιβλίο Φυσικής της Β’ τάξης του Γυμνασίου, που γράφτηκε από εκπροσώπους της Ενωσής μας, δεν μας ζητήθηκε ποτέ ούτε να το βελτιώσουμε, ούτε να το διορθώσουμε, ούτε να το αξιολογήσουμε και να το ανανεώσουμε. Απολύτως τίποτε» δηλώνει χαρακτηριστικά.
«Δεν μας λαμβάνουν υπόψη»

Ο κ. Μιχάλης Χρυσοβέργης, ειδικός γραμματέας της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας και επί σειρά ετών σχολικός σύμβουλος, είναι και ο ίδιος συγγραφέας του βιβλίου Μαθηματικών της Γ’ τάξης Γυμνασίου που μπήκε στα σχολεία το 2007, με τη μεταρρύθμιση της κυρίας Μαριέττας Γιαννάκου. Την περίοδο εκείνη άλλαξαν τα περισσότερα βιβλία στο Γυμνάσιο και το Δημοτικό, με εξαίρεση την Ιστορία που θα αλλάξει και στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο τα επόμενα δύο χρόνια.
«Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι ότι δεν λαμβάνουν καθόλου τη γνώμη μας τα τελευταία χρόνια, παρότι στέλνουμε άπειρα υπομνήματα στο υπουργείο Παιδείας» λέει ο κ. Χρυσοβέργης.
«Κάθε βιβλίο πρέπει μετά την εφαρμογή του να αξιολογείται και να καλούν τον συγγραφέα του να το διορθώσει» λέει ο κ. Χρυσοβέργης προσθέτοντας ότι δυστυχώς αυτό στη χώρα μας δεν φαίνεται να υπάρχει ούτε ως σκέψη.
«Υπάρχει δυστυχώς έλλειψη σχεδιασμού και έλλειψη συνοχής από το Δημοτικό ως το Λύκειο» προσθέτει ο κ. Στρατηγάκης. «Στο Γυμνάσιο, για παράδειγμα, διδάσκονται πιο πολλές ώρες τα Αρχαία Ελληνικά από τα Νέα Ελληνικά (πέντε έναντι τεσσάρων). Αυτό αποτελεί επιλογή και σε ένα καινούργιο εκπαιδευτικό σύστημα ή απλά δεν έχει ασχοληθεί ποτέ κανένας;» προσθέτει.
Επίσης για δέκα εκπαιδευτικά χρόνια, από τη Γ’ τάξη Δημοτικού, το μάθημα των Θρησκευτικών θεωρείται ισοδύναμο και διδάσκεται τις ίδιες ώρες (δύο την εβδομάδα) με μαθήματα όπως η Φυσική, η Χημεία, τα Μαθηματικά, η Βιολογία, η Γλώσσα.
Μετά έρχονται οι φροντιστές

«Τα σχολικά βιβλία είναι σε πολλές περιπτώσεις γραμμένα από πανεπιστημιακούς, χωρίς επαφή με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, δυσνόητα, γραμμένα με έναν τρόπο που δεν αφήνει τους μαθητές να ανταποκριθούν» λέει ο πρώην πρόεδρος της ΟΛΜΕ (Ομοσπονδία Καθηγητών Μέσης Εκπαίδευσης) κ. Νίκος Παπαχρήστου. «Ποιος φταίει έτσι που οι μαθητές φτάνουν να μισούν κάποια μαθήματα;» αναρωτιέται. «Οι ώρες είναι λίγες, τα βιβλία δυσνόητα, καλύπτουν τελικά το κενό οι φροντιστές» σχολιάζει δηκτικά.
«Υπάρχουν στα σχολεία και τα βιβλία που, ναι μεν δημιουργήθηκαν εξαρχής για τη διδασκαλία συγκεκριμένων μαθημάτων στη δευτεροβάθμια, οι συγγραφείς τους όμως είναι καθηγητές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση» λέει η φιλόλογος κυρία Αμαλία Χαίρη-Τριπαμπούκη. «Και βέβαια αυτοί είναι σεβαστοί και αξιολογότατοι επιστήμονες, που κατέβαλαν προσπάθεια για να γράψουν για μαθητές σχολείου (αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο πράγμα). Καθώς όμως είναι έξω από το πλαίσιο της Δευτεροβάθμιας, το αποτέλεσμα δεν είναι ανάλογο της αξίας των συγγραφέων» καταλήγει.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ