Για έναν μικρό τόπο, όπως ο δικός μας, θεωρώ ότι η επιστημονική έρευνα δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότης. Είναι μια, ίσως η μόνη, πηγή καινοτομίας και σημειώνω ως εκ τούτου και του έξυπνου επιχειρείν, αλλά και ίσως πολύ σημαντικότερα αποτελεί σε τελευταία ανάλυση το βασικό εργαλείο μιας ανατροφοδοτούμενης μόρφωσης σε πανεπιστημιακό επίπεδο. Δεν είναι τυχαίο ότι τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο είναι και άριστα ερευνητικά κέντρα.

Αξίζει δε κανείς να αναφέρει ότι η έρευνα δεν είναι αφηρημένα και μόνο συνδεδεμένη με την κοινωνία. Παίρνοντας σαν ένα σύγχρονο παράδειγμα την πανδημία, πιστεύω ότι είναι ηλίου φανερότερο ότι π.χ. η βιοϊατρική έρευνα προσφέρει τεράστια αγαθά στην κοινωνία.

Δείτε ακόμα

Παρ’ όλες τις υπάρχουσες νησίδες αριστείας και μεμονωμένους ερευνητές με διεθνές βεληνεκές, κατά κανόνα, είμαστε επιβάτες και όχι οδηγοί στη διεθνή έρευνα. Είναι δε προφανές ότι η έρευνα, στις «φυσικές» αλλά και στις ανθρωπιστικές επιστήμες, είναι είτε καλή είτε όχι καλή, χωρίς να υπάρχει τοπική ταυτότητα που να αφήνει περιθώρια για εκπτώσεις στην ποιότητα ή στην παραγωγικότητα λόγω Γεωγραφίας και εθνότητας.

Πριν λίγο καιρό με συνάδελφους εκθέσαμε σε δημόσια παρέμβασή μας τα κακώς κείμενα ως προς την έρευνα στην Ελλάδα: χαμηλή και μη προβλέψιμη κρατική χρηματοδότηση, καταστροφική γραφειοκρατία, συχνά έλλειψη αξιοκρατίας στις χρηματοδοτήσεις, κατακερματισμός πόρων έρευνας σε διάφορα υπουργεία και μια πλήρης έλλειψη επιστημονικής εθνικής στρατηγικής σχεδιασμένης από ανεξάρτητους επιστήμονες διεθνούς κύρους, με ερευνητική πείρα και ακαδημαϊκή  βαρύτητα. Προτείναμε την ίδρυση ενός οργανισμού «που θα θέτει προτεραιότητες για τη δημόσια χρηματοδότηση και θα συντονίζει έτσι ώστε να μην υπάρχει κατακερματισμός και σπατάλη στις χρηματοδοτήσεις έργων, θα αξιολογεί ερευνητικές δραστηριότητες (Ερευνητικά Ινστιτούτα, Κέντρα, Πανεπιστήμια, προγράμματα κ.λπ.) και θα παρακολουθεί χρηματοδοτούμενα έργα».

Η διοικητική υφή ενός τέτοιου οργανισμού είναι βέβαια συζητήσιμη και τελικά θα εξαρτηθεί από την κυβέρνηση, όποια και αν είναι.

Ισως όμως να ήρθε ο καιρός για τη δημιουργία ανεξάρτητου υπερκομματικού ή διακομματικού υπουργείου που θα συγκεντρώσει αυτές τις αρμοδιότητες και ευθύνες και θα υλοποιήσει τη διακαή και πλατιά πιστεύω επιθυμία της κοινότητας για τη δημιουργία, επιτέλους, ενός ενιαίου χώρου έρευνας.

Τελειώνω με την έννοια που άρχισα: Ενα τέτοιο υπουργείο πρέπει να έχει στην αρμοδιότητά του όχι μόνο έρευνα, τεχνολογία και καινοτομία αλλά απαραίτητα και την τριτοβάθμια εκπαίδευση! Δεν είναι δυνατόν να διαχωρίζεται η έρευνα από την πανεπιστημιακή διδασκαλία. Σήμερα, η έρευνα στα ερευνητικά κέντρα που δεν διαφέρει σε απολύτως τίποτα από την έρευνα στα πανεπιστήμια διοικείται διαφορετικά, και κατά πολύ ασυνεννόητα και ασυγχρόνιστα. Η πρώτη, από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και η άλλη από το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Διαχωρισμός που δεν έχει νόημα και αντίθετα βλάπτει.

Ο κ. Σπύρος Αρταβάνης-Τσάκωνας είναι ομότιμος καθηγητής Κυτταρικής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Harvard και και Γενετικής στο Collège de France, πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ερευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ).