Το σχολείο μας «δεμένο» με την ιστορία της πόλης

Η ιστορία του σχολείου μας! Πώς να διηγηθείς αυτή την ιστορία; Ασφαλώς, το νήμα της ξετυλίγεται παράλληλα με την ιστορία της πόλης μας. Μόλις δύο μήνες μετά την ιστορική μάχη του Κιλκίς τον Ιούνιο του 1913, εγκαταστάθηκαν στην ερειπωμένη πόλη οι πρώτοι νέοι της κάτοικοι, πρόσφυγες από τη χαμένη πια για τους Ελληνες Στρώμνιτσα. Ακολούθησαν λίγο αργότερα και άλλοι, φερμένοι από το Ακ Αλάν της Θράκης (Ακαλανιώτες) και από τα παράλια του Πόντου, ενώ τη δεκαετία του ’20 ήρθαν και οι Στενημαχίτες.

Τα μαθήματα στον ναό

Για την κάλυψη των εκπαιδευτικών τους αναγκών λειτούργησε για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1914-15 το Ημιγυμνάσιο Κιλκίς, το οποίο στεγάστηκε αρχικά στον γυναικωνίτη και τον νάρθηκα της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου και στη συνέχεια στο μισοκατεστραμμένο βουλγαρικό δημοτικό σχολείο που επισκευάστηκε γι’ αυτόν τον σκοπό. Πρόκειται για το κτίριο που βρίσκεται στην αυλή του σχολείου μας και στεγάζει σήμερα το Λαογραφικό Μουσείο και τη συλλογή του Χρήστου Κετσετζή.

Για τους μαθητές όμως της γενιάς της δεκαετίας του ’80, το κτίριο αυτό είναι γνωστό ως «Παράρτημα». Το 1930 πλέον το Ημιγυμνάσιο Κιλκίς δίνει τη θέση του στο Γυμνάσιο Κιλκίς. Εκεί φοιτούν αγόρια και κορίτσια της περιοχής μας. Αυτή η δεκαετία φέρνει στο σχολείο μας δύο πολύ σημαντικές προσωπικότητες. Καθηγητής γαλλικών τη χρονιά 1930-1931 είναι ο περίφημος ποιητής Γιοσέφ Ελιγιά, ρωμανιώτης εβραίος από τα Γιάννενα, μία από τις σημαντικότερες μορφές των γραμμάτων την περίοδο του Μεσοπολέμου. Οι μαθητές του εκτιμούν ιδιαίτερα όσα διδάσκονται από αυτόν τον σπουδαίο δάσκαλο, οι προϊστάμενοί του όμως του φέρονται απαξιωτικά λόγω της καταγωγής του και της ιδεολογίας του. Η άρνησή τους για χορήγηση αναρρωτικής άδειας είχε ως αποτέλεσμα οι μήνες που πέρασε ο Ελιγιά στο Κιλκίς να είναι και οι τελευταίοι της ζωής του. Με το τέλος της σχολικής χρονιάς μεταβαίνει καθυστερημένα για θεραπεία στην Αθήνα, όπου και θα αφήσει την τελευταία του πνοή.

Με τις διδαχές του Δελμούζου

Το 1934 έρχεται στο Κιλκίς η πρώτη γυναίκα γυμνασιάρχης στην Ελλάδα. Είναι η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη, με λαμπρές σπουδές στη Γαλλία και τη Γερμανία. Γνωστή για τις προοδευτικές της παιδαγωγικές μεθόδους, ανήκει στον κύκλο του Αλέξανδρου Δελμούζου και συμμετείχε στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που έγινε στο Μαράσλειο Διδασκαλείο. Από τις μαρτυρίες που έχουμε, αλλά και από όσα έχουμε βρει στο Πρακτικό του Συλλόγου Διδασκόντων εκείνης της εποχής, νέος άνεμος δημιουργικότητας πνέει στις αίθουσες του Γυμνασίου Κιλκίς, όπως το ανέβασμα της θεατρικής παράστασης «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και η εκπαιδευτική εκδρομή στην Αθήνα. Ομως η μεταξική δικτατορία του 1936 απομακρύνει την Ιμβριώτη από τη θέση της διευθύντριας και σύσσωμο το Δημοτικό Συμβούλιο αντιδρά. Η προσφορά της στον τόπο αναγνωρίζεται από όλους και ξεπερνά ιδεοληψίες και πολιτικές διαφορές.

Η δοκιμασία της Κατοχής

Τη δεκαετία του ’40 το σχολείο δοκιμάζεται όπως και όλη η Ελλάδα. Η κήρυξη του πολέμου στέλνει κάποιους από τους καθηγητές στο μέτωπο, ενώ οι εναπομείναντες διδάσκοντες και οι μαθητές προσφέρουν από το υστέρημά τους χρήματα για τον αγώνα του έθνους. Με τη γερμανική κατοχή η λειτουργία του σχολείου δυσχεραίνεται. Οι Γερμανοί επιτάσσουν το κτίριο του Γυμνασίου και αρχίζουν να καίνε θρανία για να μαγειρέψουν στις κουζίνες τους που λειτουργούν στον χώρο του γυμναστηρίου. Η παρέμβαση του καθηγητή Αθανασίου Τσούντα – που ως γερμανομαθής διετέλεσε για μικρό διάστημα δήμαρχος εκείνη την περίοδο – σταμάτησε τη λεηλασία. Τα μαθήματα συνεχίζονται όπως-όπως σε διάφορα σπίτια. Η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί μετά την απελευθέρωση και οι μαθητές θα επιστρέψουν στον οικείο τους χώρο. Ηδη στα τέλη αυτής της δεκαετίας καθίσταται σαφές ότι το υπάρχον κτίριο δεν επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών των μαθητών καθώς ο αριθμός τους αυξάνει διαρκώς. Με έγγραφό του πριν το 1949 ο τότε μητροπολίτης Κιλκίς Ιωακείμ επισημαίνει το πρόβλημα και απευθύνει έκκληση για την ανέγερση νέου κτιρίου «συμφώνως με την τελευταίαν λέξιν της αρχιτεκτονικής».

Το νέο κτίριο θα χτιστεί τελικά στα μέσα της δεκαετίας του ’50. Η εγκύκλιος της Ερανικής Επιτροπής Ανεγέρσεως Γυμνασίου Κιλκίς του 1951 καλεί τους φορείς και τον λαό του Κιλκίς να συνδράμουν οικονομικά στο χτίσιμο του νέου σχολείου. Η ανταπόκριση των κατοίκων της περιοχής στον σχετικό έρανο που γίνεται είναι συγκινητική. Οι απόφοιτοι του ’56 ολοκληρώνουν τις γυμνασιακές τους σπουδές στις αίθουσες του παλιού κτιρίου αλλά φωτογραφίζονται μπροστά από το νέο Γυμνάσιο με τον έναν όροφο. Και αυτό το κτίριο όμως δεν επαρκεί. Ετσι, το 1957 προκηρύσσεται μειοδοτικός διαγωνισμός για την προσθήκη και δεύτερου ορόφου και επαναπροκηρύσσεται το 1958. Με την περάτωση του έργου, η πόλη του Κιλκίς μπορεί πλέον να καυχιέται για το νέο της Γυμνάσιο.

Και Γυμνάσιο Θηλέων

Η επόμενη δεκαετία φέρνει μία νέα αλλαγή. Το Γυμνάσιο Κιλκίς λειτουργεί πλέον ως Γυμνάσιο Θηλέων. Τα αγόρια φοιτούν σε άλλο κτίριο, στο σημερινό 1ο Γυμνάσιο. Αλλά και μόνα τους τα κορίτσια περνούν όμορφα μαθητικά χρόνια: με εκδρομές, θεατρικές παραστάσεις για τη χρηματοδότηση αυτών των εκδρομών, μελέτη στον χώρο του αναγνωστηρίου που λειτουργεί στο υπόγειο, γιορτές και εκδηλώσεις όπως οι καθιερωμένες στο τέλος της χρονιάς γυμναστικές επιδείξεις. Οι παρελάσεις γίνονται ακόμη στην οδό Ελευθερίου Βενιζέλου και η μαθητική ποδιά με τη λευκή κορδέλα στα μαλλιά είναι υποχρεωτική! Ο σχολικός κανονισμός είναι αυστηρός για τις μαθήτριες και όχι μόνο για τις ώρες που βρίσκονται στον χώρο του σχολείου.

Και η δεκαετία του ’70 περνάει με την παρουσία μόνο κοριτσιών στα θρανία του σχολείου μας. Οι ποδιές τους όμως γίνονται πιο ανοιχτόχρωμες, τα πολύχρωμα πουλόβερ σπάνε τη χρωματική ομοιομορφία, οι παρελάσεις γίνονται πλέον στην οδό 21ης Ιουνίου, οι γυμναστικές επιδείξεις κάποια στιγμή καταργούνται και η καθαρεύουσα δίνει τη θέση της στη δημοτική γλώσσα. Οι κοινωνικές αλλαγές της μεταπολίτευσης σηματοδοτούν και μία νέα εκπαιδευτική πραγματικότητα που αναδύεται σιγά-σιγά.

 Χωρίς ποδιά και πολυτονικό

Το 1980 είναι μια χρονιά-σταθμός καθώς τα γυμνάσια γίνονται μεικτά. Τα αγόρια επιστρέφουν και το Γυμνάσιο Θηλέων γίνεται πλέον 2ο Γυμνάσιο. Οι μαθητικές ποδιές θα καταργηθούν, όπως και το πολυτονικό σύστημα. Στο Γυμνάσιο δεν υπάρχουν προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις. Το «Παράρτημα» θα στεγάσει τα τμήματα εκείνα που δεν χωράνε στο κυρίως κτίριο – αίθουσες κρύες που ζεσταίνονταν ακόμη με ξυλόσομπα αλλά αναμνήσεις ευχάριστες για όσους πέρασαν από αυτές. Οι περίπατοι γίνονται στον λόφο του Κιλκίς και οι ημερήσιες εκδρομές είναι δύο, μία εκτός νομού και μία εντός – συνήθως στα Χίλια Δέντρα. Οι μαθητές διεκδικούν καλύτερη παιδεία και κάνουν τις πρώτες καταλήψεις. Στο τέλος αυτής της δεκαετίας ο ενιαίος χώρος του υπογείου διαμορφώνεται σε αίθουσες και εργαστήρια για το νέο μάθημα της πληροφορικής. Οι πρώτοι υπολογιστές με τις τεράστιες δισκέτες μπαίνουν στο σχολείο.

Μαζί με την τοπική κοινωνία

Το σχολείο σιγά-σιγά χτίζει μια γερή σχέση με την τοπική κοινωνία και έχει διαρκή παρουσία στα πολιτιστικά δρώμενα. Οι απόφοιτοι της δεκαετίας του ’90 φεύγοντας από αυτό παίρνουν ως δώρο ένα αναμνηστικό λεύκωμα με τις φωτογραφίες των συμμαθητών τους και τις σημαντικότερες στιγμές της μαθητικής τους ζωής στο Γυμνάσιο. Γίνεται μια νέα κτιριακή προσθήκη και το παλιό Γυμνάσιο, το «Παράρτημα», παύει να χρησιμοποιείται. Οι δράσεις συνεχίζονται – περιβαλλοντική εκπαίδευση, πολιτιστικά προγράμματα, αγωγή υγείας και αγωγή του καταναλωτή, σχολικές εφημερίδες, χορωδία, αθλητικές πρωτιές και οι βραβεύσεις διαδέχονται η μία την άλλη. Στα θρανία του σχολείου αφού κάθισαν τα παιδιά και τα εγγόνια των παλιών αποφοίτων πλέον κάθονται τα δισέγγονά τους. Και πολλοί ήταν οι μαθητές που επέστρεψαν κάποια στιγμή ως καθηγητές για να διδάξουν τις νέες γενιές των Κιλκισιωτών στις ίδιες αίθουσες που οι ίδιοι μορφώθηκαν από τους δικούς τους δασκάλους.