ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ: Άγγελος Σκορδάς
ΓΡΑΦΟΥΝ: Ανδρέας Αγγελόπουλος,
Βελίκα Καραβάλτσιου, Μαρία Κρουστάλη, Πέτρος Κωνσταντινίδης,
Παναγιώτης Σωτήρης, Γιώργος Φωκιανός
Λόμπινγκ στην Ευρωπαϊκή Ενωση και τους θεσμούς της δεν κάνουν μόνο πολυεθνικές επιχειρήσεις. Κάνουν και κράτη, ιδίως όσα έχουν… λερωμένη τη φωλιά τους ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη δημοκρατία και το διεθνές δίκαιο. Ηδη το 2015, το Corporate Europe Observatory, μια μη κυβερνητική οργάνωση που παρακολουθεί την άσκηση αθέμιτης επιρροής στην ΕΕ, επεσήμαινε την προσπάθεια αυταρχικών καθεστώτων να ασκήσουν επιρροή στις Βρυξέλλες.
Η Ρωσία έκανε λόμπινγκ μετά την προσάρτηση της Κριμαίας για να μην υποστούν κυρώσεις οι ενεργειακές εταιρείες. Η Ρουάντα προσπαθούσε να δυσφημίσει όσους την επέκριναν με αφορμή τις κατηγορίες για εγκλήματα πολέμου σε βάρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Το Αζερμπαϊτζάν, που ενδιαφερόταν για συμφωνίες εξαγωγής φυσικού αερίου, δελέαζε ευρωπαίους πολιτικούς με πολυτελή ταξίδια και δώρα. Η Νιγηρία προσπαθούσε να μειώσει την κατακραυγή για το πώς χειρίστηκε τις επιθέσεις της Μπόκο Χαράμ.
Το Ουζμπεκιστάν προσπαθούσε να αποσείσει κατηγορίες για χρήση εξαναγκαστικής εργασίας στην παραγωγή βαμβακιού. Το Μπαχρέιν ήθελε να βελτιώσει την εικόνα του στην ΕΕ, την ώρα που κατέστειλε τους διαδηλωτές που ζητούσαν περισσότερη δημοκρατία. Το Καζακστάν χρησιμοποιούσε ένα think tank ως βιτρίνα της παρουσίας του στην Ευρώπη.
Χρήση εταιρειών δημοσίων σχέσεων
Το 2019 αποκαλύφθηκε ότι η Σαουδική Αραβία χρησιμοποιούσε τις υπηρεσίες της MSL Brussels, που ανήκει στον γαλλικό επικοινωνιακό όμιλο Publicis. Ανάμεσα στο 2015 και στο 2017 η συγκεκριμένη εταιρεία είχε την ευθύνη των λογαριασμών της διπλωματικής αποστολής της Σαουδικής Αραβίας στην ΕΕ, έκανε λόμπινγκ σε ευρωβουλευτές, ιδίως της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων και της αποστολής στην αραβική χερσόνησο, έστελνε newsletters σε στελέχη των κοινοτήτων και – στη διάρκεια της κρίσης ανάμεσα στα κράτη του Κόλπου – προσπαθούσε να απαντήσει στην προσπάθεια του Κατάρ να αποκτήσει επιρροή. Στόχος να παρουσιάσει τη Σαουδική Αραβία, όχι ως ένα αυταρχικό καθεστώς που εμπλέκεται στον αιματηρό πόλεμο στην Υεμένη, αλλά ως σύμμαχο της Δύσης στην αντιτρομοκρατική πάλη.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα χρησιμοποιούσαν τις υπηρεσίες της Projects Associates, μιας μεγάλης εταιρείας δημοσίων σχέσεων η οποία για να διαμορφώνει θετική εικόνα για το Αμπου Ντάμπι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούσε την εταιρεία SCL Social που ανήκε στον ίδιο όμιλο με τη διαβόητη Cambridge Analytica. Παράλληλα, χρηματοδοτούσαν το Ινστιτούτο Bussola, ένα think tank εξειδικευμένο στην παρουσίαση των θέσεων του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου στην ΕΕ.
Το λόμπινγκ από τρίτες χώρες είναι μια πραγματικότητα στις Βρυξέλλες. Οπως επισημαίνει η Βίκι Καν, ακτιβίστρια στο Corporate Europe Observatory, «είναι κοινό μυστικό ότι τρίτες χώρες κάνουν λόμπινγκ οι ίδιες, χρησιμοποιούν ειδικευμένες σε αυτό εταιρείες, χρησιμοποιούν νομικές εταιρείες, χρησιμοποιούν think tank, λειτουργούν μέσα σε κλαδικές εμπορικές οργανώσεις».
Το Μητρώο Διαφάνειας
Τα πράγματα βελτιώθηκαν κάπως όταν το Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ άρχισε να ζητεί από εταιρείες λόμπινγκ και νομικές εταιρείες να δηλώνουν τις τρίτες χώρες που εκπροσωπούσαν. Ως αποτέλεσμα, μειώθηκε ο αριθμός των εταιρειών που εκπροσωπούσαν τέτοια συμφέροντα. Οπως παρατηρεί η Βίκι Καν, αυτό έγινε για δύο λόγους: «Ο πρώτος ήταν ότι εμείς και άλλες ομάδες κάναμε θόρυβο για το λόμπινγκ υπέρ αυταρχικών καθεστώτων. Ο δεύτερος ότι ο Μητρώο Διαφάνειας της ΕΕ άρχισε να ζητεί από εταιρείες λόμπινγκ και νομικές εταιρείες να δηλώνουν εάν εκπροσωπούν συμφέροντα τρίτων χωρών. Αυτό έκανε λιγότερο ελκυστική αυτή την προοπτική, γιατί θα σήμαινε ότι δημόσια θα συσχετίζονταν με τη Ρωσία, το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία…».
Ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει, γιατί πέραν των απαιτήσεων διαφάνειας δεν υπήρξαν πιο δραστικά μέτρα και η ΕΕ απλώς αντιδρά απέναντι σε γεγονότα. «Οταν υπάρχει κάποιο γεγονός όπως η εισβολή στην Ουκρανία ή κάποιο σκάνδαλο όπως το Qatargate, τότε η ΕΕ θα επικεντρώσει στη συγκεκριμένη χώρα, αλλά δεν κοιτάζει το συνολικότερο πρόβλημα που είναι το λόμπινγκ από αυταρχικά καθεστώτα» επισημαίνει η ακτιβίστρια στο Corporate Europe Observatory.
Η… πατέντα Παντσέρι
Ιδανικό όχημα για «καλές γνωριμίες» οι ΜΚΟ
Ο Πιερ Αντόνιο Παντσέρι ίδρυσε τη ΜΚΟ Fight Impunity που λειτουργούσε ως βιτρίνα προκειμένου ο Παντσέρι να δικαιολογεί την παρουσία του στις Βρυξέλλες
Το 2019 ο Πιερ Αντόνιο Παντσέρι ίδρυσε την ΜΚΟ Fight Impunity, αφού δεν επανεξελέγη ευρωβουλευτής. Μη εγγεγραμμένη στο Μητρώο Διαφάνειας, δηλώνει ως αποστολή «τον αγώνα κατά της ατιμωρησίας για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Στη δραστηριότητά της εμφανίζονται αρκετοί από τους άλλους εμπλεκομένους στο Qatargate: Η Μαρία Αρενά, ο Φραντσέσκο Τζόρτζι, ο Μαρκ Ταραμπέλα.
Η Fight Impunity λειτουργούσε ως βιτρίνα προκειμένου ο Παντσέρι να δικαιολογεί την παρουσία στις Βρυξέλλες και τις επαφές με ευρωβουλευτές και insiders των ευρωπαϊκών θεσμών. Η παρουσία στο τιμητικό συμβούλιο προσωπικοτήτων, όπως η πρώην ύπατη εκπρόσωπος της ΕΕ για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής Φεντερίκα Μογκερίνι, οι πρώην επίτροποι Δημήτρης Αβραμόπουλος, Σεσίλια Βίκστρεμ και Εμα Μπονίνο, αλλά και ο νομπελίστας γιατρός Ντενίς Μουκουεγκέ, προσέδιδε το απαραίτητο κύρος.
Ο Παντσέρι φέρεται να ήταν σημείο αναφοράς για εκπροσώπους του Κατάρ, του Μαρόκου και της Μαυριτανίας, για να αντιμετωπίζονται θετικά από το Ευρωκοινοβούλιο. Ο Φραντσέσκο Τζόρτζι, σύντροφος της Εύας Καϊλή, συνεργάτης του Παντσέρι επί σειρά ετών και βοηθός του ιταλού ευρωβουλευτή Αντρέα Κοτσολίνο, φέρεται να λειτουργούσε ως άμεσος σύνδεσμος με το Ευρωκοινοβούλιο.
Ο χρηματισμός από το Κατάρ φαίνεται να συνδέεται με ψηφίσματα για τα εργατικά δικαιώματα στη χώρα όπου υπολογίζεται ότι 6.500 εργάτες σκοτώθηκαν κατά την κατασκευή των μουντιαλικών γηπέδων και με την άρση της απαίτησης βίζας για είσοδο στην ΕΕ. Για το Μαρόκο και τη Μαυριτανία μάλλον σχετίζεται με τα αλιευτικά δικαιώματα και τη στάση της ΕΕ απέναντι στη Δυτική Σαχάρα.
Η Fight Impunity εδρεύει στην οδό Ducale 41 στις Βρυξέλλες. Εκεί συστεγάζονται η ΜΚΟ No Peace Without Justice, το Ινστιτούτο για το Διεθνές Δίκαιο και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (IILHR), τα ιταλικά κόμματα «Περισσότερη Ευρώπη» και «Ιταλοί Ριζοσπάστες», και άλλες ΜΚΟ. Ως συνδετικός κρίκος των συστεγαζόμενων οργανώσεων φέρεται ο Νικολό Φιγκά-Ταλαμάνκα, γραμματέας της No Peace Without Justice, που συνελήφθη και αφέθηκε ελεύθερος με ηλεκτρονικό βραχιόλι. Τις ΜΚΟ της 41 Rue Ducale συνδέει και η Εμα Μπονίνο που ηγείται του κόμματος «Περισσότερη Ευρώπη», είναι μέλος του τιμητικού συμβουλίου της Fight Impunity και συνιδρύτρια της No Peace Without Justice, αλλά φέρεται να μην έχει συμμετοχή στο σκάνδαλο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, όμως, και ο Νίκολα Τζιοβανίνι, που συνδέεται με τη No Peace Without Justice, το Ινστιτούτο για το Διεθνές Δίκαιο και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Μπονίνο. Εμφανίζεται ως εκτελεστικός διευθυντής της ΜΚΟ Droit au Droit, που η τελευταία έκθεσή της καταδικάζει την επιρροή στην ΕΕ των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, εκ των αντιπάλων του Κατάρ στην κρίση των κρατών του Κόλπου.
