Πώς έπεσε το αεροσκάφος; Ολα τα ενδεχόμενα τα αφήνω ανοιχτά: 1.Τεχνική βλάβη, με την έννοια της διακοπής της λειτουργίας κάποιου κρίσιμου συστήματος, όπως κινητήρες, υδραυλικά, σύστημα ελέγχου κ.τ.λ. 2. Αστοχία υλικού με την έννοια της δομικής κόπωσης του αεροσκάφους που δεν έχει επισημανθεί σε βαριές συντηρήσεις. 3. Τυχαίο (απρόσμενο) γεγονός που δημιούργησε κατάσταση την οποία ο πιλότος δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει έγκαιρα και 4. Ανθρώπινο λάθος με την έννοια του ότι η κατάσταση την οποία αντιμετώπισε ο χειριστής υπερέβη τις ανθρώπινες δυνατότητες και την εκπαίδευσή του.

Το τραγικό ατύχημα συνέβη κατά τη διάρκεια επιχειρησιακής εκπαίδευσης «πτήσης ναυτιλίας σε χαμηλό ύψος». Το προφίλ αυτό των αποστολών επιτρέπει στα μαχητικά κρούσης τη διείσδυση στο εχθρικό έδαφος, την προσβολή του στόχου, την απομάκρυνση και την ασφαλή επιστροφή στη βάση του, χωρίς να αναχαιτισθεί από την εχθρική αεράμυνα. Οι πτήσεις αυτές σε καιρό ειρήνης γίνονται σε ύψος 500 ποδών, αλλά σε καιρό πολέμου φυσικά γίνονται οι πτήσεις πολύ χαμηλότερα. Η Πολεμική Αεροπορία έχει ως απαράβατο κανόνα ασφάλειας πτήσης την πτήση στα 500 πόδια. Η επιχειρησιακή εκπαίδευση όμως γίνεται όπως ακριβώς τα πληρώματα πρόκειται να κληθούν να πολεμήσουν σε πραγματικές συνθήκες.

Τα πληρώματα των Φάντομ για να εκτελέσουν τελικά την αποστολή στα 500 ή και στα χαμηλότερα πόδια ξεκινούν αρχικά από τα 2.000 πόδια, κατέρχονται εν συνεχεία σε επόμενες αποστολές στα 1.000 πόδια και τελικά υλοποιούν τις πτήσεις ναυτιλίας χαμηλού ύψους, που φέρνουν τα μαχητικά μέσα στο εδαφικό ανάγλυφο, πετώντας μέσα σε χαράδρες χαμηλότερα από τις βουνοκορφές ή πολύ κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας πίσω από νησιά και βραχονησίδες. Η πτήση σε τόσο χαμηλό ύψος και με ταχύτητες που φτάνουν τα 500 μίλια ανά ώρα (800 χιλιόμετρα) δίνουν πολύ μικρά ως και μηδενικά περιθώρια αντίδρασης σε περίπτωση που υπάρξει κατάσταση ανάγκης.

Σε τέτοιες περιπτώσεις ο μοναδικός τρόπος διαφυγής από ένα μαχητικό εκτός ελέγχου είναι η χρήση του εκτινασσόμενου καθίσματος που έχει την ικανότητα να εκτοξεύσει (με ρουκέτα ενσωματωμένη στο κάθισμά του) τον χειριστή σε ικανό ύψος για να ανοίξει το αλεξίπτωτο και σε απόσταση ασφαλείας από το καταδικασμένο αεροπλάνο.

Ο κ. Φαίδων Καραϊωσηφίδης είναι αεροναυπηγός, διερευνητής αεροπορικών ατυχημάτων.