«Τέχνη δεν είναι μόνο οι πειραματισμοί στη φόρμα και οι αισθητικές προτάσεις» λέει η κυρία Μαρία Τσαντσάνογλου, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια του MOMus και διευθύντρια του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη. «Είναι η μετάδοση μηνυμάτων προόδου, δημοκρατικότητας, ανεκτικότητας, είναι όπλο απέναντι στη βία, είναι υπενθύμιση των διεκδικήσεων του παρελθόντος και βήμα στους νέους».
Το MOMus, «Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης», αποτελεί τη συνένωση των λειτουργιών του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης και των παραρτημάτων του, του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και του Κέντρου Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης με το Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης και το Μουσείο Αλεξ Μυλωνά. Αποτελείται από 4 μουσεία-εκθεσιακούς χώρους στη Θεσσαλονίκη, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Μονή Λαζαριστών, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη ΔΕΘ, το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και το Πειραματικό Κέντρο Τεχνών στο λιμάνι, ενώ το Μουσείο Αλεξ Μυλωνά βρίσκεται στην Αθήνα. Συνολικά το MOMus φιλοξενεί ελληνικές και διεθνείς συλλογές και αρχεία μοντερνισμού όπως η συλλογή Κωστάκη, η συλλογή Boissonnas, η δωρεά Ιόλα, Ξύδη κ.ά., σημαντικές συλλογές σύγχρονης τέχνης και φωτογραφίας που ξεπερνούν τα 20.000 έργα και εκθέσεις που αναπτύσσονται σε 6.500 τ.μ. εκθεσιακών χώρων. Η κυρία Τσαντσάνογλου απάντησε στις ερωτήσεις μας:
Ποιο όραμα υπηρετεί το MOMus για την τέχνη και τον πολιτισμό;
«Η τέχνη είναι αδιάσπαστο τμήμα της ανθρώπινης ζωής, έστω κι αν δεν το καταλαβαίνουμε, κι έχει τη δύναμη να μας βοηθά να ξεπερνούμε αυτό που βιώνουμε ως δυστοπικό και αδιανόητο. Τέχνη δεν είναι μόνο οι πειραματισμοί στη φόρμα και οι αισθητικές προτάσεις. Είναι η μετάδοση μηνυμάτων προόδου, δημοκρατικότητας, ανεκτικότητας, είναι όπλο απέναντι στη βία, είναι υπενθύμιση των διεκδικήσεων του παρελθόντος και βήμα στους νέους. H τέχνη έχει αποδείξει τη δύναμή της να μετακινείται με ευελιξία από τον παράλληλο κόσμο της στην πραγματική ζωή και να γίνεται ακόμη και ακτιβιστική».
Ποιο αειφορικό πολιτιστικό χρώμα αποδίδει η ιστορική και κοινωνική θέση της Μονής Λαζαριστών στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης;
«Το συγκρότημα της Μονής Λαζαριστών συνέβαλε ουσιαστικά στην ανάπτυξη της περιοχής αυτής της Δυτικής Θεσσαλονίκης, μιας περιοχής που παλαιότερα χαρακτηριζόταν από τα καπνομάγαζά της. Ενα από αυτά τα καπνομάγαζα βρισκόταν απέναντι από το μουσείο και σήμερα είναι πεντάστερο ξενοδοχείο. Το βασικό στοίχημα είναι να κερδίσει το μουσείο την εμπιστοσύνη όλης της γειτονιάς και της κοινότητας».
Το MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη φιλοξενεί την έκθεση «Οργανική Τέχνη. H Πρωτοπορία στο Πέτρογκραντ». Ποιο ιδιαίτερο νόημα αποκτά η εν λόγω εικαστική αποτύπωση, με βάση τη διαθεματικότητα των υλικών μέσων και την πρωτοποριακή στάση των καλλιτεχνών της τη δεκαετία του 1920;
«Η έκθεση επικεντρώνεται σε μεγάλο βαθμό στα μαθήματα που δίδαξε στο Πέτρογκραντ – Λένινγκραντ τη δεκαετία του 1920 ο ζωγράφος και μουσικός Μιχαήλ Ματιούσιν, ενώ γίνεται επίσης αναφορά για τη σχέση της τέχνης με την κίνηση και τον ήχο. Παράλληλα, παρουσιάζεται, μεταξύ άλλων, το έργο πέντε σημαντικών αλλά όχι ιδιαίτερα μελετημένων γυναικών καλλιτεχνών της ρωσικής πρωτοπορίας από τις δεκαετίες 1900-1930: Ελένα Γκουρό, Ξένια Εντερ, Μαρία Εντερ, Λιουντμίλα Ιβάνοβα, Νατάλια Ενμαν.
Για τον Μιχαήλ Ματιούσιν η τέχνη υπάρχει στη φύση, στον μικρόκοσμο και τον μακρόκοσμο και χρειάζεται ειδική εκπαίδευση των αισθήσεών μας και ιδίως της όρασης για να την εντοπίσουμε».
Με ποιους τρόπους αξιοποιείτε την ψηφιακή τεχνολογία για την ανάδειξη των συλλογών και αρχείων σας;
«Εχουμε αναμφισβήτητα εισέλθει σε μια νέα ψηφιακή εποχή και αυτό το αξιοποιούμε λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα θετικά του σημεία, όπως λ.χ. το γεγονός ότι το Διαδίκτυο καταργεί τις γεωγραφικές αποστάσεις. Το ίδιο ισχύει για την ψηφιοποίηση όλων των συλλογών και αρχείων μας ώστε να υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση, τη δημιουργία εκθέσεων 360ο, τα podcasts κ.λπ. H πλατφόρμα res.momus.gr είναι ανοιχτή για όλους».
Με ποιες στρατηγικές το ΜΟΜus αποσκοπεί στην ευαισθητοποίηση του κοινού για θέματα αισθητικής καλλιέργειας;
«Η εκπαίδευση είναι ένας βασικός σκοπός στα μουσεία μας. Αναφερόμενη στην εκπαίδευση εννοώ ένα μεγάλο φάσμα εκπαιδευτικών λειτουργημάτων, από τα έξυπνα παιχνίδια και την απασχόληση παιδιών και οικογενειών, από τις τακτικές ξεναγήσεις και τους κύκλους εκπαιδευτικών προγραμμάτων για ενήλικες, τα επιστημονικά συνέδρια και την ενίσχυση της έρευνας έως τις δράσεις που συνδυάζουν τα εικαστικά με το θέατρο και τη μουσική και εν τέλει την πιο ουσιαστική προσπάθεια καλλιέργειας και προσέλκυσης νέου κοινού που δεν έχει σαφή άποψη για τη σύγχρονη τέχνη. Μέσα από τις τέχνες επανεξετάζουμε την έννοια της ελευθερίας, του ύψιστου αυτού κοινωνικού αγαθού μιας δημοκρατικής κοινωνίας».
Με ποιους φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού συνεργάζεστε;
«Σήμερα το MOMus-Mουσείο Μοντέρνας Τέχνης έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην επιστημονική μελέτη και στη συμμετοχή σε εκθέσεις και συνέδρια με θέματα σχετικά με τη ρωσική πρωτοπορία. Παραγωγές και συμπαραγωγές έχουν γίνει με μεγάλα μουσεία όπως η Tate Modern στο Λονδίνο, το Μουσείο Maillol στο Παρίσι, το Martin Gropius Bau και το HKW στο Βερολίνο, το Kunst Museum της Βόννης, το Jewish Museum της Νέας Υόρκης, το Μουσείο Sabanci της Κων/πολης, το Palazzo Chiablese στο Τορίνο, η Villa Manin στο Πασαριάνο-Βενετία, το Ιδρυμα Botin στο Σανταντέρ, το Μουσείο Reina Sofia στη Μαδρίτη, το Μουσείο Stedelijk στο Αμστερνταμ και άλλα. Αντίστοιχα στην Ελλάδα έχουμε συνεργαστεί με πολλά μουσεία, όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της επαρχίας».
Ποια σημασία εκτιμάτε ότι μπορεί να έχει η τέχνη σε μια εποχή υλισμού και συναισθηματικής απάθειας;
«Η τέχνη διαμορφώνει αισθητικές και ήθος τόσο στην καθημερινότητά μας όσο και στον δημόσιο χώρο και λειτουργεί με τρόπο ευχάριστο και καθόλου καταναγκαστικό στην ανάπτυξη της παιδείας, ατομικής και συλλογικής. Το μουσείο περιφρουρεί τις αξίες της ελεύθερης δημιουργίας, της ελεύθερης προσβασιμότητας και της ανεκτικότητας κι αυτός είναι ένας πολύ ουσιαστικός, δημιουργικός, υπεύθυνος και προκλητικός ρόλος».
