Το «θραύσμα Fagan», που επαναπατρίστηκε τον Ιούνιο του 2022 από την Ιταλία, και τα τρία θραύσματα που δώρισε ο Πάπας Φραγκίσκος από τα Μουσεία του Βατικανού, δεν συμπλήρωσαν μόνο τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Ενδεχομένως να αποδειχθούν οι αναγκαίοι κρίκοι στη μακρά αλυσίδα των διαπραγματεύσεων για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.

Το θέμα ανακινήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από δημοσιεύματα του Bloomberg και βρετανικών μέσων ενημέρωσης, και παρότι η κυβέρνηση διαψεύδει ότι επίκειται σχετική συμφωνία, οι ενδείξεις συντείνουν ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν μπει στην τελική ευθεία.

Μπαράζ συνομιλιών τον τελευταίο καιρό

Τα δημοσιεύματα έκαναν λόγο για προχωρημένες μυστικές συνομιλίες για την επιστροφή των Γλυπτών, ανάμεσα στην Ελλάδα και στο Βρετανικό Μουσείο, τις οποίες επιβεβαίωσε η βρετανική πλευρά. Στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου «Τα ΝΕΑ» αποκάλυψαν ότι ο πρώην υπουργός Οικονομίας και σημερινός πρόεδρος του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Οσμπορν βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια και με τον υπουργό Επικρατείας Γιώργο Γεραπετρίτη. Ο κ. Γεραπετρίτης επιβεβαίωσε τις συνομιλίες.

Λίγο νωρίτερα, στις 28 Νοεμβρίου 2022, ο κ. Μητσοτάκης επισκέφθηκε το Λονδίνο, συναντήθηκε με τον βασιλιά Κάρολο και μίλησαν για το Τατόι και για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Στη συνέχεια, συνομιλώντας με τον επικεφαλής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου στην London School of Economics Κέβιν Φεδερστόουν, ο Πρωθυπουργός δήλωσε ότι είναι πιθανό να εξευρεθεί μια αμοιβαία επωφελής λύση. «Αντιλαμβάνομαι ότι υπάρχει momentum, συνειδητά μιλώ για επανένωση των Γλυπτών και όχι για επιστροφή» πρόσθεσε.

Κινητοποίηση προσωπικοτήτων

Η συγκυρία είναι πράγματι ευνοϊκότερη από κάθε άλλη φορά. Η βρετανική κοινή γνώμη έχει μεταστραφεί πλήρως υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών. Διεθνείς επιτροπές που υποστηρίζουν αυτό το αίτημα βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνιακή εκστρατεία, διεθνείς προσωπικότητες κινητοποιήθηκαν, όπως οι Τομ Χανκς, Τζορτζ Κλούνεϊ, Τζον Μάλκοβιτς, Στίβεν Φράι, Κεν Λόουτς, Βικτώρια Χίσλοπ, κ.ά. Επίσης, η Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO, με μια πρωτοφανή ομόφωνη απόφασή της κάλεσε τη Βρετανία να αναθεωρήσει τη στάση της σχετικά με τα Γλυπτά του Παρθενώνα.

Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, οι τελευταίες συζητήσεις πραγματοποιήθηκαν πριν από ενάμιση μήνα και έκτοτε δεν υπήρξαν άλλες επαφές, κάτι που δεν εξηγεί ωστόσο το μπαράζ των βρετανικών δημοσιευμάτων. Μάλιστα θεωρούν υπερβολική την εκτίμηση για επικείμενη επιστροφή των Γλυπτών, διότι η διαπραγμάτευση είναι πολύ σύνθετη νομικά και ευαίσθητη πολιτικά. Αυτό που επιχειρείται, εξηγούν, είναι να τεθεί σε εφαρμογή μια υβριδική συμφωνία, καθώς η ελληνική πλευρά δεν δέχεται να επιστρέψουν τα Γλυπτά ως δάνειο αναγνωρίζοντας de facto ότι η κυριότητά τους ανήκει στο Βρετανικό Μουσείο. Και η βρετανική πλευρά δεν μπορεί να αποφασίσει την οριστική αποκοπή τους από το Μουσείο επειδή το απαγορεύει σχετικός νόμος.

Δημοσιεύματα για δανεισμό

Τα πρόσφατα βρετανικά δημοσιεύματα αναφέρονται σε μια συμφωνία δανεισμού των Γλυπτών με παράλληλη διοργάνωση περιοδικών εκθέσεων σημαντικής αξίας αντικειμένων που θα δανείσει η Αθήνα στο Βρετανικό Μουσείο. Μάλιστα, η εφημερίδα «Telegraph» επισημαίνει ότι την ευθύνη για το θέμα πρέπει να την αναλάβει η Βρετανική Βουλή, υπονοώντας ότι πρέπει να αλλάξει ο νόμος.

Το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού διέψευσε ότι επίκειται τέτοια συμφωνία και σε μια αυστηρή ανακοίνωσή του, επαναλαμβάνει «την πάγια θέση της χώρας μας ότι δεν αναγνωρίζει στο Βρετανικό Μουσείο νομή, κατοχή και κυριότητα των Γλυπτών, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής». Η υπουργός Πολιτισμού δεν μετέχει στις σχετικές διαπραγματεύσεις και επιπλέον θα ήταν παράδοξο να μην υποστηρίξει τη σταθερή θέση της Ελλάδας.

Ο δανεισμός και οι αντιδράσεις

Το Μέγαρο Μαξίμου θέλει να κρατήσει χαμηλά το θέμα, παρότι στην πραγματικότητα το ενδεχόμενο μακροχρόνιου δανεισμού μέρος των Γλυπτών έχει τεθεί στις προκαταρκτικές συνομιλίες. «Κόλλησε», όμως, στις διατυπώσεις. Η βρετανική πλευρά επιμένει να υπάρξει ρητή δέσμευση της Ελλάδας ότι τα Γλυπτά θα επιστρέψουν στο Βρετανικό Μουσείο μετά τη λήξη της συμφωνημένης περιόδου δανεισμού τους και η ελληνική πλευρά απορρίπτει την ύπαρξη της λέξης «δανεισμός» στη συμφωνία. Το ερώτημα «τι θα γίνει μετά με τα Μάρμαρα;» απασχολεί και αρκετούς βρετανούς αρθρογράφους, οι οποίοι εκτιμούν ότι αν τα Γλυπτά έρθουν στην Ελλάδα, δεν θα επιστρέψουν ποτέ στη Βρετανία, ό,τι και αν λένε οι συμφωνίες. Κυβερνητικές πηγές επιμένουν ότι αυτό το διάστημα δεν υπάρχει καμία εξέλιξη. Είναι άτοπο, σημειώνουν, να μιλάμε για άμεσο επαναπατρισμό των Γλυπτών γιατί ακόμα και αν έκλεινε άμεσα η συμφωνία, το τεχνικό κομμάτι της μεταφοράς τους θα είναι απαιτητικό και χρονοβόρο. Το θέμα προκάλεσε σύγκρουση με τον ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος κατηγόρησε τον Πρωθυπουργό και την υπουργό Πολιτισμού για «κρυφές συνεννοήσεις» και για «επικοινωνιακό παιχνιδάκι για τον προεκλογικό αγώνα της ΝΔ». «Θα περιμέναμε σε αυτή την εθνική προσπάθεια να μείνουν στην άκρη οι μικροκομματικοί υπολογισμοί και να υπάρχει συστράτευση όλων» απάντησε το υπουργείο Πολιτισμού.

Γράφουν για το θέμα