Σπάνια εν καιρώ ειρήνης έχει έρθει στην εξουσία πρωθυπουργός στο Ηνωμένο Βασίλειο με τη χώρα να αντιμετωπίζει τόσες απειλές ταυτόχρονα. Η 47χρονη Λιζ Τρας, η οποία διαδέχθηκε τον Μπόρις Τζόνσον , παίρνει το τιμόνι εν μέσω μιας τρομακτικής συγκυρίας πολλαπλών και οξύτατων κρίσεων: διψήφιος πληθωρισμός, ραγδαία αύξηση του κόστους ενέργειας, υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου.

Αλλά ούτε ο τρόπος εκλογής της, δηλαδή μόνο 81.000 από τα 172.000 μέλη του Συντηρητικού Κόμματος – κυρίως όσοι πρόσκεινται στην πολύ δεξιά πτέρυγα τη στήριξαν -, ούτε οι υποσχέσεις που έδωσε, όπως λιγότεροι φόροι, λιγότερο κράτος και… λιγότερη Ευρώπη, ερμηνεύονται ως ένας καλός οιωνός που θα τραβήξει τη χώρα από τον κυβερνητικό λήθαργο του τελευταίου διμήνου.

Με τη μεσαία τάξη να λυγίζει κάτω από το βάρος των υπέρογκων λογαριασμών ενέργειας και των βασικών καθημερινών εξόδων, με τη βιομηχανία να έχει μειώσει την παραγωγή της σε μεγέθη ανάλογα με το ξέσπασμα της πανδημίας και ένα κύμα μαζικών απεργιών να διογκώνεται, η Βρετανία θυμίζει άλλες εποχές, όπως εκείνη της δεινής οικονομικής κρίσης τη δεκαετία του ’70. Αυτό το τοξικό κοκτέιλ – εκτιμούν αναλυτές – θα απαιτήσει λογικές, αξιόπιστες και έγκαιρες παρεμβάσεις.

Το σχέδιο για ελαφρύνσεις

Πρώτο δείγμα γραφής της νέας κυβέρνησης στο Λονδίνο, το φιλόδοξο σχέδιο που ανακοίνωσε την περασμένη Πέμπτη η Τρας από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων. Σύμφωνα με αυτό, την επόμενη διετία οι λογαριασμοί ενέργειας θα παγώσουν για τα νοικοκυριά στις 2.500 στερλίνες, ήτοι 2.875 ευρώ.

Πρόκειται ένα μέτρο-«εγγύηση», όπως το χαρακτήρισε η Τρας, το οποίο θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Οκτωβρίου. Πρακτικά τι σημαίνει; Οτι κάθε νοικοκυριό θα εξοικονομήσει περί τα 1.153 ευρώ ετησίως, από τον ετήσιο λογαριασμό ενέργειας, όπως θα διαμορφωνόταν από τον επόμενο μήνα. Το μέτρο έρχεται επιπλέον της εφάπαξ έκπτωσης 460 ευρώ (400 στερλινών) που είχε ανακοινώσει η κυβέρνηση Τζόνσον για όλα τα νοικοκυριά.

Στο πλαίσιο του εν λόγω σχεδίου, ανάλογη εγγύηση για τις χρεώσεις ενέργειας θα ισχύσει για τις επιχειρήσεις. Η διάρκειά της ωστόσο θα είναι περιορισμένη στους έξι μήνες. Μετά την πάροδο του εξαμήνου, θα υπάρχει στοχευμένη βοήθεια σε τομείς που είναι περισσότερο ευάλωτοι, όπως για παράδειγμα η εστίαση.

Οι επιχειρηματικοί όμιλοι έχουν ήδη χαιρετίσει τις ανακοινώσεις που είχαν λίγο-πολύ διαρρεύσει νωρίτερα, αν και τα βρετανικά εμπορικά επιμελητήρια προειδοποιούν ότι «μένει να φανεί» εάν η κυβέρνηση θα προχωρήσει αρκετά στην παροχή της υποστήριξης που χρειάζονται οι επιχειρήσεις.

Καταφεύγει σε δανεισμό

Για να υλοποιηθεί το σχέδιο της Τρας για την ενέργεια, το Λονδίνο θα προχωρήσει σε πρόσθετο δανεισμό. Το συνολικό κόστος θα ανακοινωθεί τις επόμενες εβδομάδες από τον νέο υπουργό Οικονομικών Κουάσι Κουάρτενγκ, ωστόσο αναλυτές εκτιμούν ότι μπορεί να αγγίξει και τα 196 δισ. ευρώ (170 δισ. στερλίνες).

Δεδομένου ότι το κόστος του δανεισμού βρίσκεται επί του παρόντος στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων οκτώ ετών για τη Βρετανία, αυτό συνεπάγεται ότι ο κρατικός προϋπολογισμός θα επιβαρυνθεί σημαντικά στο μέλλον και δυνητικά θα μπορούσε να οδηγήσει τη χώρα σε περικοπές.

Οι αντιδράσεις από την αντιπολίτευση ήταν σφοδρές, με τον ηγέτη των Εργατικών Κιρ Στάρμερ να την κατηγορεί ότι δεν θα φορολογήσει τα υπερκέρδη των εταιρειών ενέργειας, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να καλούνται πάλι να πληρώσουν το μάρμαρο για τον υπέρογκο κρατικό δανεισμό.

Μεταξύ άλλων η Τρας ανακοίνωσε ότι θα επισπεύσει την ανάπτυξη των τεχνολογιών για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ενώ αναφέρθηκε και στην αύξηση της παραγωγής ενέργειας από τη Βόρεια Θάλασσα. Επιπλέον, ανακοίνωσε και ένα νέο πρόγραμμα σε συνεργασία με την Τράπεζα της Αγγλίας, ύψους 46 δισ. ευρώ (40 δισ. στερλίνες) προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι έκτακτες απαιτήσεις ρευστότητας για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χονδρική αγορά ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου. Στόχος του μέτρου είναι να «προσφέρει ανθεκτικότητα τόσο στις ενεργειακές και χρηματοπιστωτικές αγορές όσο και στην οικονομία και να μειώσει το ενδεχόμενο κόστος για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές», αναφέρει η επίσημη ιστοσελίδα της κυβέρνησης.

Η κοινωνική δυσαρέσκεια

Ωστόσο τα φλέγοντα ζητήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπη η Τρας είναι βουνό. Το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NΗS), το οποίο είχε ήδη γονατίσει από την πανδημία και την υποστελέχωση, παραπαίει. Είναι χαρακτηριστικό ότι πάνω από 6.500.000 άνθρωποι στην Αγγλία βρίσκονται σε λίστα αναμονής, με το 1/3 από αυτούς να περιμένουν περισσότερες από 18 εβδομάδες, μέχρι και έναν χρόνο, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν πριν από ενάμιση μήνα.

Την ίδια ώρα, το απεργιακό μέτωπο εντείνεται, με δεκάδες επαγγελματικούς κλάδους που διεκδικούν αυξήσεις μισθών να εξαγγέλλουν νέες κινητοποιήσεις το ερχόμενο διάστημα. Ο κύριος λόγος για τις απεργίες είναι ότι «οι περισσότεροι εργαζόμενοι δεν λαμβάνουν μισθολογικές αυξήσεις αντίστοιχες με τον πληθωρισμό», αναφέρει στο Politico η Τζόσι Ντεντ, διευθύνουσα οικονομολόγος στο Κέντρο Οικονομικών και Επιχειρηματικών Ερευνών Cebr. «Οι εργαζόμενοι είναι δικαιολογημένα συγχυσμένοι. Σημαίνει ότι βρίσκονται σε χειρότερη μοίρα».

Πράγματι, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε τη μικρότερη αύξηση μισθών από την ομάδα των G7 το 2022, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ. Σε σχετική ανάλυση, το Κέντρο Cebr έδειξε ότι το 10% των χαμηλότερα αμειβόμενων εργαζομένων στη Βρετανία έχει δει τους μισθούς του να αυξάνονται κατά μέσο όρο μόλις 1% στο πρώτο εξάμηνο του 2022. «Αντίθετα, το 1% των υψηλόμισθων είδε αυξήσεις στους μισθούς άνω του 10%», προσθέτει η Ντεντ. «Οι πλουσιότεροι δεν βιώνουν την κρίση κόστους ζωής. Το εισόδημά τους αυξάνεται στον ίδιο ρυθμό με τον πληθωρισμό».