Η Ευρώπη αναζητεί τη μεταναστευτική πολιτική που πρέπει να ακολουθήσει, διαιρεμένη από ιδεολογικές διαφορές. Χαρά για τους λαθροδιακινητές που θησαυρίζουν από την υφιστάμενη κατάσταση. Κατάσταση που επηρέασε δυσανάλογα τα κράτη πρώτης υποδοχής, όπως η Ελλάδα. Από το 2020, όταν συστάθηκε το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, έως και σήμερα, η χώρα μας έχει επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα στη διαχείριση του Μεταναστευτικού. Από την πρώτη στιγμή έχουμε επισημάνει πως δεν είναι εθνικό ζήτημα αλλά ευρωπαϊκό/υπερεθνικό χωρίς ημερομηνία λήξης. Η μετανάστευση ήταν, είναι και θα είναι φαινόμενο που επηρεάζεται από γεωπολιτικές εξελίξεις. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παρουσίασε τις προτεραιότητες ως προς τη μετανάστευση και το άσυλο, οι οποίες απηχούν και τις ελληνικές θέσεις.
Πέρυσι η Ευρώπη είχε 330.000 αφίξεις, αριθμός που συγκρίνεται μόνο με το 2016. Αυτό ωστόσο δεν ισχύει για την Ελλάδα, η οποία προστατεύοντας τα σύνορα και αναδιαρθρώνοντας την υποδοχή και ταυτοποίηση μείωσε τις ροές. Πέρυσι και εφέτος είχαμε τις χαμηλότερες της δεκαετίας.
Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θέτει ως πρώτη προτεραιότητα τη φύλαξη των συνόρων και την καταπολέμηση των δικτύων των διακινητών. Η Ελλάδα ως ιδρύτρια των MED5 και ως συνιδρύτρια της πρωτοβουλίας του Βίλνιους αντιλαμβάνεται πλήρως τη σημαντικότητα αυτού του στόχου.
Η Επιτροπή πρέπει να λάβει δύο περαιτέρω σημαντικές πρωτοβουλίες. Πρώτον, όλες οι υποδομές προστασίας των συνόρων – συμπεριλαμβανομένης της ανέγερσης φράχτη – πρέπει να αναγνωριστούν ως επιλέξιμες για συγχρηματοδότηση, καθώς η αντιμετώπιση κυκλωμάτων λαθροδιακίνησης είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα. Δεύτερον, πρέπει να αποσαφηνιστεί το εύρος της αρμοδιότητας του Frontex, όταν αυτός συνδράμει στην προστασία των συνόρων. Είναι σαφές στο διεθνές δίκαιο το δικαίωμα προστασίας των συνόρων.
Σημαντική είναι και η αύξηση του αριθμού των επιστροφών. Αν αυτοί που δεν δικαιούνται προστασία δεν απομακρύνονται, το σύστημα παύει να επιτελεί τον σκοπό του. Από πλευράς μας η μεγαλύτερη πρόκληση παραμένει η μη εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ – Τουρκίας του ’16. Η ΕΕ πρέπει να πιέσει συλλογικά την Τουρκία να ανακόψει τις μεταναστευτικές ροές και να δεχθεί εκ νέου επιστροφές απορριφθέντων αιτούντων από τα νησιά. Τέλος, πρόκληση είναι και η δίκαιη κατανομή των βαρών. Η δημιουργία ενός υποχρεωτικού μηχανισμού κατανομής των αιτούντων άσυλο είναι πάγια και διαχρονική θέση μας. Η Ελλάδα και ιδίως τα νησιά μας και ο Εβρος έχουν σηκώσει δυσανάλογο βάρος και αυτό δεν μπορεί να επαναληφθεί. Καλούμε την Επιτροπή να κινηθεί προς τη δημιουργία ενός Κοινού Ευρωπαϊκού Χώρου Προστασίας, αναγνωρίζοντας δικαίωμα μετακίνησης στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας, όπως με τους ουκρανούς πρόσφυγες.
Στις προτεραιότητες που παρουσίασε η κυρία Φον ντερ Λάιεν πρέπει να προστεθεί ακόμα μία. Η δημιουργία νόμιμων οδών μετανάστευσης, επί τη βάσει αμοιβαία συμφωνηθέντων κανόνων. Η Ελλάδα πρωτοστάτησε με τη συμφωνία με το Μπανγκλαντές και την προωθημένη συνεργασία για τις επιστροφές. Η Ευρώπη πρέπει να προσανατολιστεί, πέραν της ανάγκης προστασίας των συνόρων, στην εύτακτη μετανάστευση.
Ο κ. Νότης Μηταράκης είναι υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου.
