«Τα δυτικά μέσα ενημέρωσης γνωρίζουν το όνομα πολλών από τους ισραηλινούς ομήρους, αλλά δεν γνωρίζουν ούτε αναφέρουν κανένα όνομα από τους 42.000 και πλέον Παλαιστινίους που σκοτώθηκαν στη γενοκτονία της Γάζας» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Ιλάν Παπέ, κορυφαίος ισραηλινός ιστορικός και από τους πρωτεργάτες του κινήματος των Νέων Ιστορικών οι οποίοι, από τη δεκαετία του 1980, αμφισβητούν την παραδοσιακή εκδοχή της ισραηλινής Ιστορίας και τους «μύθους» που περιβάλλουν την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ.
«Βραχυπρόθεσμα, δεν θα υπάρξουν κέρδη για κανέναν από την κλιμάκωση του πολέμου στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα, μπορεί να δοθεί η ευκαιρία στους Παλαιστινίους να απελευθερώσουν τη χώρα τους» προσθέτει ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος γεννήθηκε στη Χάιφα από γερμανοεβραίους γονείς που γλίτωσαν από τα κρεματόρια των Ναζί, υπηρέτησε στον στρατό στη διάρκεια του πολέμου του Γιομ Κιπούρ και δίδαξε στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα αλλά, το 2008, μετά την καταδίκη του από το ισραηλινό Κοινοβούλιο και τις απειλές που δέχθηκε για τη ζωή του εξαιτίας της δριμείας κριτικής προς τις ισραηλινές κυβερνήσεις για τις πολιτικές τους έναντι των Παλαιστινίων, αυτοεξορίστηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Στην Ελλάδα, μόλις κυκλοφόρησε (από τις εκδόσεις Σάλτο) το βιβλίο του «Μικρή ιστορία της σύγκρουσης Ισραήλ-Παλαιστίνης», στο οποίο αναλύει πώς οδηγηθήκαμε στην 7η Οκτωβρίου.
Πώς βλέπετε να έχει αλλάξει η ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση από τις 7 Οκτωβρίου 2023; Ποια είναι τα νέα στοιχεία που εισήλθαν και πώς την επηρεάζουν;
«Η σύγκρουση έχει αλλάξει με διάφορους τρόπους. Πρώτον, οι θέσεις που συνδέονται με την κοινωνία των πολιτών σε όλον τον κόσμο και υποστηρίζουν πλήρως τον παλαιστινιακό αγώνα έχουν πλέον υιοθετηθεί από διεθνή δικαστήρια και χώρες του Παγκόσμιου Νότου. Αυτή είναι μια σημαντική αλλαγή ως προς τη διεθνή θέση του Ισραήλ. Δεύτερον, όλες οι αναστολές που είχε στο παρελθόν το Ισραήλ στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει αυτό που επιχείρησε το 1948, δηλαδή την πλήρη εκκένωση των Παλαιστινίων από την Παλαιστίνη, έχουν αφαιρεθεί.
Οι περισσότεροι ισραηλινοί πολιτικοί πιστεύουν ότι έχουν ένα σπάνιο ιστορικό παράθυρο για να ολοκληρώσουν το έργο του εκτοπισμού. Τρίτον, το Ισραήλ έχασε την υποστήριξη της νεότερης εβραϊκής γενιάς στον κόσμο. Αλλες αλλαγές περιλαμβάνουν την επιτάχυνση διαδικασιών που προϋπήρχαν, με σημαντικότερη την κατάρρευση τις ισραηλινής εβραϊκής κοινωνίας που είναι βαθιά πολωμένη ανάμεσα σε κοσμικούς και θρησκευόμενους Εβραίους».
Με ποιον τρόπο μπορεί να αλλάξει ο χάρτης της Μέσης Ανατολής μετά τον πόλεμο;
«Βραχυπρόθεσμα, ο πόλεμος δεν θα εμποδίσει το Ισραήλ να εφαρμόσει τα σχέδια για τον περαιτέρω αποικισμό και την εθνοκάθαρση της Λωρίδας της Γάζας και της Δυτικής Οχθης. Ούτε η Χεζμπολάχ ούτε το Ιράν μπορούν να το σταματήσουν. Μόνο η διεθνής κοινότητα στο σύνολό της μπορεί να το επιτύχει. Ας ελπίσουμε ότι ένας πόλεμος τέτοιας μορφής θα έπειθε περισσότερους ανθρώπους για αυτό το ηθικό καθήκον».
Πώς θα μπορούσε να τελειώσει η ισραηλο-παλαιστινιακή σύγκρουση;
«Ο μόνος τρόπος είναι η αποαποικιοποίηση της ιστορικής Παλαιστίνης. Πράγμα που σημαίνει διάλυση όλων των θεσμών και των δομών που οικοδομήθηκαν για να επιτρέψουν την απομάκρυνση και την καταπίεση των Παλαιστινίων. Το μελλοντικό Ισραήλ και η Παλαιστίνη δεν μπορούν να κυβερνηθούν, όπως είναι σήμερα, με βάση την επικρατούσα σιωνιστική ιδεολογία που δεν παρέχει στους Παλαιστινίους ισότητα σε καμία πτυχή της ζωής.
Θα χρειαστεί να καταβληθεί μεγάλη προσπάθεια για να βρεθεί η σωστή πολιτική δομή που θα απελευθερώσει τους Παλαιστινίους και, συγχρόνως, θα σέβεται τη συλλογική ταυτότητα των Εβραίων στο Ισραήλ και θα διευκολύνει την επιστροφή των παλαιστινίων προσφύγων, προσφέροντας ισότητα σε όλους.
Πρόκειται για ένα αξιόλογο έργο, στο οποίο αξίζει να επενδύσει κανείς. Υπάρχει ανάγκη να απελευθερωθούν όλοι οι Παλαιστίνιοι από την καταπίεση σε ολόκληρη την Παλαιστίνη και, ταυτόχρονα, να μην αντικατασταθεί η μια αδικία με μια άλλη, ενώ θα μεριμνήσουμε για τα ατομικά και συλλογικά δικαιώματα των εβραίων πολιτών του Ισραήλ. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε ένα δημοκρατικό κράτος για όλους, με προβλέψεις για τον σεβασμό και την προστασία των συλλογικών ταυτοτήτων».
Τόσο η ισραηλινή όσο και η παλαιστινιακή κοινωνία είναι πολυδιάστατες και δυναμικές. Ποιο κομμάτι τους μπορεί να εγγυηθεί για την επόμενη μέρα και μια ειρηνική συνύπαρξη;
«Φοβάμαι ότι υπάρχει ελάχιστη ελπίδα για αλλαγή μέσα από την εβραϊκή κοινωνία στο Ισραήλ. Θα πρέπει να αναγκαστεί να αλλάξει. Υπάρχει μια μικρή ομάδα αντισιωνιστών Εβραίων που θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο αργότερα, αλλά ο μοχλός για την αλλαγή θα είναι η παλαιστινιακή κοινωνία. Αυτή η κοινωνία σήμερα είναι κατακερματισμένη και διχασμένη. Δεν μπορεί να προσφέρει προς το παρόν ένα όραμα ή ένα μονοπάτι προς το μέλλον. Αλλά έχει μια πολύ ζωντανή και δραστήρια νεότερη γενιά, που εργάζεται για τη δημιουργία νέων θεσμών και ένα ενιαίο όραμα για το παλαιστινιακό απελευθερωτικό κίνημα. Αυτή η γενιά έχει τη δυνατότητα να προσφέρει έναν νέο δρόμο προς τη λύση του ενός κράτους, αφήνοντας πίσω την ανέφικτη και αδύνατη λύση των δύο κρατών».
Ποια έκβαση στις αμερικανικές εκλογές, την ερχόμενη Τρίτη, θα μπορούσε να επιφέρει αλλαγές στο Παλαιστινιακό;
«Δύσκολο να απαντήσω. Η Kάμαλα Χάρις είναι πιο πιθανό να συνεχίσει τις πολιτικές Μπάιντεν με όλες τις αρνητικές συνέπειες στην κατάσταση στο πεδίο. Για τον Τραμπ, δεν είναι ποτέ εύκολο να γίνουν προβλέψεις. Θα μπορούσε να αποδειχθεί χειρότερος για τους Παλαιστινίους, αν ακούσει τους «χριστιανούς σιωνιστές» της κυβέρνησής του που θα έδιναν λευκή επιταγή στο Ισραήλ για να συνεχίσει το έργο της εξάλειψης των Παλαιστινίων και της Παλαιστίνης χωρίς καμία αναστολή. Ή μπορεί να προτιμήσει μια πολιτική απομόνωσης και στην πραγματικότητα να ελαχιστοποιήσει την αμερικανική ανάμειξη στην περιοχή, το οποίο θα αποτελούσε καλή είδηση για όποιον πιστεύει στην ειρήνη και στη συμφιλίωση στην Παλαιστίνη και στο Ισραήλ».
