Mία ώρα και είκοσι πέντε λεπτά: τόσο άργησε ο Πέδρο Σάντσεθ, σοσιαλιστής πρωθυπουργός της Ισπανίας, να αναφερθεί στη λέξη «αμνηστία» κατά τη διάρκεια της παρέμβασής του στην ισπανική Βουλή, στη συζήτηση για τον σχηματισμό κυβέρνησης.
Η κίνηση του Σάντσεθ ήταν μελετημένη: η κυβέρνησή του, η οποία εξασφάλισε την περασμένη Πέμπτη τη στήριξη 179 βουλευτών επί συνόλου 350, βάσισε τις πιθανότητες σχηματισμού της στην αμνηστία που υποσχέθηκε στους καταλανούς αυτονομιστές του κόμματος Junts (Μαζί για την Καταλωνία), του Κάρλες Πουτζδεμόν, οι οποίοι διώκονται για τη συμμετοχή τους στην απόπειρα απόσχισης της Καταλωνίας το 2017. Η συμφωνία με το Junts και τους επτά βουλευτές του ήταν η τελευταία που συνήψαν οι Σοσιαλιστές που στις εκλογές του περασμένου Ιουλίου ήλθαν δεύτεροι με 122 έδρες, πίσω από το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα. Είχαν προηγηθεί συμφωνίες με τον αριστερό συνασπισμό Sumar, τα δύο εθνικιστικά βασκικά κόμματα PNV και Bildu, την Καταλανική Αριστερά (ERC) και το κόμμα Συνασπισμός των Καναρίων Νήσων.
Ωστόσο η συμφωνία με το Junts ήταν εκείνη που πυροδότησε έντονες αντιδράσεις από το Λαϊκό Κόμμα, το ακροδεξιό Vox αλλά και πολλούς σοσιαλιστές ψηφοφόρους. Ο Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό, ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος, μετέφερε στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα την ανησυχία ότι η Ισπανία διολισθαίνει στον αυταρχισμό, καθώς δίνει αμνηστία σε πολιτικούς και ακτιβιστές που αντιμάχονται τη δημοκρατία. Το κλίμα πόλωσης εξακολουθεί στην Ισπανία και οι δυσκολίες που εκτιμάται ότι θα συναντήσει ο Σάντσεθ, ο οποίος ηγείται της Ισπανίας από το 2018, δεν μοιάζουν λίγες.
Ο Σάντσεθ δικαιολόγησε την απόφασή του να συμμαχήσει με τους αυτονομιστές Καταλανούς, στους οποίους αρνούνταν την αμνηστία μέχρι πριν από μερικούς μήνες: ο στόχος ήταν να σχηματίσει κυβέρνηση με προοδευτικό πρόσημο για να φρενάρει την Κεντροδεξιά που ήταν έτοιμη να συμμαχήσει με την Ακροδεξιά προκειμένου να κυβερνήσει. Στην απόφασή του όμως να πολιτευτεί εμμένοντας στην αντίθεση προοδευτικής – «αντιδραστικής» διακυβέρνησης δεν είναι βέβαιο ότι χωρούν οι καταλανοί αυτονομιστές, όπως σημειώνει η αρθρογράφος και πρώην διευθύντρια της «El Pais» Σολεδάδ Δίας, υπό την έννοια ότι θα εξακολουθήσουν να συντηρούν τον διάλογο περί ανεξαρτητοποίησης της Καταλωνίας.
Οι δημοσκοπήσεις
Ο Σάντσεθ επιμένει ότι «μια ενωμένη Ισπανία είναι μια ισχυρή Ισπανία». Οι δημοσκοπήσεις όμως καταγράφουν ότι το 52% των Καταλανών δηλώνει κατά της απόσχισης, έναντι του 42% που την επιθυμεί. Με τη συμφωνία με το Junts, ο Σάντσεθ απομάκρυνε το 40% των δικών του ψηφοφόρων. Η πόλωση συνεπώς εξακολουθεί, όπως και η δυσπιστία των Ισπανών προς τους θεσμούς – σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 90% των Ισπανών δεν εμπιστεύεται τα πολιτικά κόμματα. Και αν η δυσπιστία έναντι των θεσμών αποτελεί απειλή για τη δημοκρατία, δεν είναι βέβαιο ότι μια κυνική, όπως τη χαρακτηρίζουν αναλυτές, συμφωνία του Σάντσεθ με τον Πουτζδεμόν, ενός ελάχιστα δημοφιλούς πολιτικού στην Ισπανία, μπορεί να την αποκαταστήσει.
Ο Σάντσεθ πήρε πολιτικό ρίσκο γιατί οι συνθήκες της οικονομίας στη χώρα έχουν επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα, ο πληθωρισμός είναι στο 3,6%, εκ των χαμηλότερων στην Ευρώπη, όπως χαμηλότερες σε σχέση με την Ευρώπη είναι και οι τιμές της ενέργειας. Ουδείς όμως γνωρίζει αν το ρίσκο του με τους καταλανούς αυτονομιστές θα αποδώσει.
