Ενας οπλισμένος πιτσιρικάς, με ύφος αυστηρό, μας ζητάει να κατεβάσουμε τα τζάμια του αυτοκινήτου. Η ομάδα του, μέλη του «απελευθερωτικού στρατού» – όπως αποκαλούν οι Σύροι τις δυνάμεις της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS) και τις δυνάμεις που προσαρτήθηκαν σε αυτήν –, είναι επιφορτισμένη μετά την ανατροπή του καθεστώτος με τον έλεγχο των συνόρων Συρίας – Λιβάνου. Μόλις καταλαβαίνει ότι ξένοι δημοσιογράφοι έρχονται στη χώρα του για να καλύψουν τις εξελίξεις, το πρόσωπό του μαλακώνει. Είναι ο Μοχάμεντ.
Μας ζητάει να τον ακολουθήσουμε για να μας γνωρίσει τον αρχηγό της ομάδας, έναν άνδρα μεγαλύτερο σε ηλικία. Ο αρχηγός είναι επιφυλακτικός, ο Μοχάμεντ όμως έχει τον ενθουσιασμό μικρού παιδιού. Είναι, άλλωστε, μικρό παιδί. Μόλις 18 ετών. Μπήκε στον «απελευθερωτικό στρατό» πριν από δύο χρόνια. «Είμαστε επιτέλους ελεύθεροι» λέει. «Εμείς αποφασίζουμε πλέον για τη χώρα μας».
Η Δαμασκός πανηγυρίζει. Αυτή είναι η πρώτη εικόνα από την πρωτεύουσα. Οι πλατείες είναι γεμάτες. Οικογένειες με μικρά παιδιά, νεαρά αγόρια που έχουν ανέβει στα άρματα και πυροβολούν στον αέρα από χαρά. Κρατούν τη σημαία της επανάστασης, τη σημαία με τα τρία κόκκινα αστέρια. Φωνάζουν συνθήματα κατά του Μπασάρ αλ Ασαντ. Στον ουρανό σκάνε πυροτεχνήματα. Ενας πατέρας έφερε τα παιδιά του. «Είναι η πρώτη φορά που περπατάμε χωρίς να φοβόμαστε. Βγήκαμε επιτέλους από τη μεγάλη φυλακή μας».
Γυναίκες με μαντίλες πανηγυρίζουν. Η νέα κυβέρνηση υπόσχεται μεγαλύτερη ελευθερία και περισσότερα δικαιώματα για τις γυναίκες. Η Σαχίντ πανηγυρίζει μαζί με την αδερφή της. «Δεν ξέρω τι θα γίνει την επόμενη ημέρα στη Συρία αλλά ελπίζω ότι θα είναι μια καλύτερη ημέρα για τον λαό» λέει.
Το παλάτι του Ασαντ
Με το πρώτο φως της ημέρας, κατευθυνόμαστε προς το παλάτι του Ασαντ. Ο Χισάμ, οδηγός ταξί, μας εξηγεί ότι αυτοί οι δρόμοι ήταν για δεκαετίες απαγορευμένοι για τους πολίτες. Στρατιώτες του Ασαντ βρίσκονταν παντού και τους απαγόρευαν να πλησιάσουν. Η Ράνια ήρθε με τις φίλες της και τα παιδιά τους για να δουν από κοντά το παλάτι. «Ζούμε ένα όνειρο! Δεν το πιστεύω ότι φτάσαμε στο παλάτι!».
Οπλισμένοι πολιτοφύλακες στέκονται στην κεντρική πύλη. Το λεηλατημένο παλάτι μαρτυρά την πολυτελή ζωή του Ασαντ. Ακριβά μάρμαρα, βαριές θωρακισμένες, ξύλινες πόρτες, πολυέλαιοι με κρύσταλλα, υπόγειες στοές που οδηγούν στην πισίνα, στο τζακούζι, στο γυμναστήριο και στα πάρκινγκ με τα πολυτελή αυτοκίνητα. Το παλάτι είναι άδειο. Λεηλατήθηκε. Πολίτες έκαναν πλιάτσικο και δεν άφησαν τίποτα.
Οικοσκευή, έπιπλα, ρούχα, κοσμήματα, ακριβές τσάντες, ακόμα και κουβέρτες πήραν όσοι εισέβαλαν. Στους τοίχους έγραψαν συνθήματα κατά του Ασαντ. Εγραψαν τα ονόματά τους και την ημερομηνία-σταθμό για ολόκληρη τη χώρα: «8 Δεκεμβρίου». Σπασμένα γυαλιά, κρύπτες που ξηλώθηκαν και σημάδια από σφαίρες στα αλεξίσφαιρα τζάμια.
Λίγα μέτρα από το παλάτι, οι κοιτώνες όπου έμεναν στοιβαγμένοι οι στρατιώτες του Ασαντ. Η απόλυτη αντίφαση. Δεκάδες κρεβάτια σε ένα δωμάτιο. Ρούχα πεταμένα παντού, φαγητά, λεηλατημένος πολεμικός εξοπλισμός, βάσεις όλμων, τελάρα χειροβομβίδων, βάσεις πυροβόλων, κράνη και στρατιωτικά ρούχα με τα σύμβολα του καθεστώτος Ασαντ. Οι στρατιώτες του Ασαντ λέγεται ότι έβγαλαν τα στρατιωτικά τους ρούχα, φόρεσαν πολιτικά και αναμείχθηκαν με τους πολίτες για να γλιτώσουν.
Ο 20χρονος Αχμέτ, λίγες μέρες πριν, όπως λέει, δεν μπορούσε ούτε να κοιτάξει προς την πλευρά του παλατιού. Σήμερα, κρατώντας το όπλο του, φρουρεί το παλάτι. Δυο ακόμα οπλισμένα νεαρά αγόρια φρουρούν την τράπεζα. Στα καταστήματα οι εργαζόμενοι κατεβάζουν από τους τοίχους ό,τι παραπέμπει στο καθεστώς Ασαντ. Οι αφίσες του δικτάτορα σκισμένες και τα αγάλματα κατεδαφισμένα.
Οι αγνοούμενοι
Η πόλη είναι γεμάτη οπλισμένους, οι κάτοικοι όμως δεν νιώθουν ανασφάλεια. «Περάσαμε μισό αιώνα ανασφάλειας και φόβου. Ο,τι και να ακολουθήσει δεν μπορεί παρά να είναι καλύτερο» λέει ο Μπασάρ που ήρθε από την πόλη Ντέιρ αλ Ζορ, μια από τις πιο μαρτυρικές της Συρίας, 450 χλμ. από τη Δαμασκό, για να βρει τον αδερφό του. «Ηταν φυλακισμένος στις φυλακές του Ασαντ. Μακάρι να είναι ζωντανός!».
Με τη φωτογραφία του αδερφού του στο χέρι, ρωτά τους αποφυλακισμένους μήπως κάποιος τον έχει δει. Κανένας όμως δεν έχει νέα του. «Λείπει πέντε χρόνια». Ο Μπασάρ, μόλις ξημερώσει, θα πάει στο νοσοκομείο. Εκεί πηγαίνουν τις σορούς των νεκρών φυλακισμένων. Είναι η πιο δύσκολη στιγμή της ζωής του. Εύχεται να μην τον βρει εκεί… Η μάνα τους περιμένει νέα. Πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν τους δικούς τους ανθρώπους στις φυλακές και τα νοσοκομεία. Γυναίκες κρατούν φωτογραφίες στα χέρια και ρωτούν αν κάποιος είδε τον άνθρωπό τους. Δεν φεύγουν όλες με καλά νέα…
Η πόλη έχει δύο όψεις. Από τη μια χαρά και πανηγυρισμοί. Από την άλλη, φτώχεια και αβεβαιότητα για το αύριο. Κλειστά εμπορικά καταστήματα. Ουρές έξω από τα ΑΤΜ. Οι τράπεζες δεν βγάζουν λεφτά. Μετρητά δεν υπάρχουν. Κάποιοι μικροπωλητές έβγαλαν τους πάγκους τους στους δρόμους για να πουλήσουν λίγα φρούτα και λαχανικά. Οι γυναίκες ψωνίζουν με λίρες.
Τα χρήματά τους δεν έχουν πια καμία αξία – 30 δολάρια είναι ένας καλός μισθός,15 δολάρια κοστίζει ένα γεύμα σε εστιατόριο, 1,5 δολάριο το ένα λίτρο βενζίνη… Η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι αναστέλλεται το Σύνταγμα. Μια επιτροπή πρόκειται να κάνει τις απαραίτητες τροποποιήσεις. Αναστέλλεται για τρεις μήνες και η λειτουργία του κοινοβουλίου, ενώ ζητείται από τους πολίτες να καταθέσουν αιτήσεις για να ενταχθούν στο νέο σώμα της αστυνομίας που πρόκειται να συσταθεί.
Θα είναι η επόμενη μέρα για τη Συρία καλύτερη; Κάνεις δεν ξέρει. Θα καταφέρουν οι ομάδες που ενώθηκαν για να ανατρέψουν το καθεστώς να παραμείνουν ενωμένες; Αγνωστο.
Η νέα κυβέρνηση υπόσχεται ανάπτυξη, ευημερία, εργασία, δικαιώματα και παιδεία. Το μόνο βέβαιο είναι ότι σήμερα ο λαός έχει βαθιά ανάγκη να ελπίζει.
Οι αριθμοί
- 600.000+ είναι τα θύματα του εμφυλίου στη Συρία, σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
- 7,2 εκατ. άνθρωποι είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι στη Συρία, το οποίο ισοδυναμεί περίπου με το 30% του πληθυσμού, σύμφωνα με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
- 4,8 εκατ. Σύροι είναι πρόσφυγες στην περιοχή: περίπου 2,9 εκατ. από αυτούς φιλοξενούνται στην Τουρκία και οι υπόλοιποι σε Λίβανο, Ιορδανία και Ιράκ, σύμφωνα με την UNHCR.
