Εάν είχε πετάξει με αεροπλάνο, ο 31 ετών Γιόχαν Χιλμ θα έφθανε στην Αυστρία από τη Σουηδία σε δύο ώρες. Αντ’ αυτού, προτίμησε να κάνει το ταξίδι με φέρι, τρένο και λεωφορείο φθάνοντας στον προορισμό του σε κάτι περισσότερο από 30 ώρες. Ο Γιόχαν, όπως αποκαλύπτει ρεπορτάζ της «Washington Post», είναι ένας από τους δεκάδες ανθρώπους στην Ευρώπη που δεν χρησιμοποιούν πλέον αεροπλάνο προκειμένου να προστατεύσουν το περιβάλλον.

Οι οικονομικές αεροπορικές εταιρείες, όπως η ιρλανδική Ryanair και η βρετανική easyJet, έκαναν επανάσταση στα ταξίδια εντός της Ευρώπης πριν από δύο δεκαετίες, όταν άρχισαν να προσφέρουν πτήσεις με κόστος 20 δολάρια για να μεταφέρουν τους ανθρώπους σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτός ο τρόπος ταξιδιού, ο οποίος γιορτάστηκε τότε ως άνοιγμα στον κόσμο, σήμερα θεωρείται ότι συμβάλλει στα παγκόσμια προβλήματα.

Καθώς συνειδητοποιούν ότι μόνο οι ρύποι από μία πτήση αρκεί να πάει πίσω τις προσπάθειες που καταβάλλονται σε ετήσια βάση για την προστασία του κλίματος, πλέον ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι στην Ευρώπη προτιμούν άλλα μέσα μεταφοράς.

Ο Mαρκ Σμιθ, ιδρυτής της Seat 61, μιας δημοφιλούς ιστοσελίδας για τις μετακινήσεις με τρένο στην Ευρώπη και εκτός αυτής, δήλωσε ότι έχει παρατηρήσει μια αλλαγή σε όσους επισκέπτονται την ιστοσελίδα του. Οταν έστησε το site το 2001, οι χρήστες ανέφεραν ότι είτε αγαπούσαν περισσότερο το τρένο ως μέσο μεταφοράς είτε ότι δεν μπορούσαν να πετάξουν: «Τώρα, όταν μου λένε για ποιον λόγο παίρνουν το τρένο, αναφέρουν δύο πράγματα ταυτόχρονα. Λένε ότι έχουν κουραστεί από το άγχος της πτήσης και πως θέλουν να μειώσουν το αποτύπωμά τους σε ό,τι αφορά την εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα».

Μέχρι στιγμής, η μεγαλύτερη «μετατόπιση» έχει γίνει στη Σουηδία, η κοινωνία της οποίας διαθέτει οικολογική συνείδηση. Στη σκανδιναβική χώρα, ανώτερα στελέχη αεροπορικών εταιρειών αποδίδουν την πτώση που σημειώνει η αεροπορική επιβατική κίνηση στην αυξημένη χρήση των τρένων, που έχει ανέβει κατά ένα τρίτο από πέρυσι.

Ο Χιλμ αναφέρει ότι προσπαθεί να ζει πλέον μια περιβαλλοντικά υπεύθυνη ζωή. «Δεν οδηγώ  αυτοκίνητο, είμαι χορτοφάγος, ζω σε διαμέρισμα και όχι σε μεγάλο σπίτι. Οταν κάθισα και υπολόγισα ότι το 80% των εκπομπών μου σε ρύπους προέρχονται από τα αεροπορικά ταξίδια, πήρα τις αποφάσεις μου». Τα φιλικά προς το περιβάλλον ταξίδια απαιτούν χρόνο. Για να φθάσει στην Αυστρία ο 31 ετών άνδρας ταξίδεψε με τρένο για πεντέμισι ώρες ως την Κοπεγχάγη. Από εκεί πήρε το λεωφορείο για σχεδόν δύο ώρες προς τις δανέζικες ακτές, στη συνέχεια μπήκε στο φέρι που τον μετέφερε σε 45 λεπτά στη Γερμανία, ένα τρένο για το Αμβούργο άλλη μιάμιση ώρα, ένα άλλο τρένο για τη Νότια Γερμανία (11 ώρες) και ένα τελευταίο τρένο για την Αυστρία άλλες τρεις ώρες.

Για την ακρίβεια, έφυγε από το διαμέρισμά του στη Στοκχόλμη πριν από τις 6 πρωί Τετάρτης και έφθασε στον προορισμό του στις Aλπεις το μεσημέρι της επόμενης ημέρας. Αξιζε; Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που έκανε μέσω σχετικής δημοφιλούς αριθμομηχανής στο Internet, εξοικονόμησε 80% εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2019 η αεροπορική επιβατική κίνηση μειώθηκε κατά 3,8% στη Σουηδία σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Οι ανησυχίες για το κλίμα είναι μεταξύ των βασικών λόγων αυτής της μείωσης, υπογραμμίζει ο Ζαν Μαρί Σκόγκλουντ, αρμόδιος σε θέματα αεροπορίας.

Σουηδοί πολιτικοί ανακοίνωσαν ότι θα ρίξουν χρήματα για τη δημιουργία νέου στόλου τρένων έπειτα από χρόνια περικοπών όταν τα φτηνά αεροπορικά εισιτήρια προσέλκυαν περισσότερο κόσμο.

Η αλλαγή αυτή οφείλεται εν μέρει στην Γκρέτα Τούνμπεργκ, τη 16χρονη σουηδή ακτιβίστρια, η οποία διέσχισε την Ευρώπη με τρένο, για να δώσει ομιλίες και να πιέσει τους πολιτικούς να κάνουν περισσότερα για το περιβάλλον. Η Τούνμπεργκ δεν έχει μπει σε αεροπλάνο από το 2015 και αυτή την εβδομάδα έγινε γνωστό ότι θα ταξιδέψει σύντομα στις Ηνωμένες Πολιτείες με ιστιοφόρο για να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο για την κλιματική αλλαγή δίνοντας διαλέξεις.  

«Εάν θέλετε να μειώσετε το αποτύπωμά σας στο περιβάλλον, το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να σταματήσετε να πετάτε» λέει η Σουζάνα Ελφορς, η οποία δημιούργησε μια ομάδα στο Facebook που ονομάζεται «Διακοπές με τρένο», όπου οι χρήστες ανταλλάσσουν πρακτικές συμβουλές για τα ταξίδια με τρένο. Το γκρουπ ήδη αριθμεί 99.000 μέλη.

Ο τομέας των αερομεταφορών εκλύει περίπου το 2,5% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, κάτι που σημαίνει ότι είναι μόνο ένα μικρό κλάσμα του προβλήματος. Ενας κατάλογος της Ευρωπαϊκής Ενωσης που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο κατέταξε τη Ryanair μεταξύ των κορυφαίων 10 εταιρειών που εκπέμπουν ρύπους στην Ευρώπη. «Οι επιβάτες που ταξιδεύουν με τη Ryanair έχουν τις χαμηλότερες εκπομπές CO2 ανά χιλιόμετρο από οποιαδήποτε άλλη αεροπορική εταιρεία» ανέφερε η εταιρεία σε δήλωσή της.

Την ίδια ώρα οι ευρωπαίοι ηγέτες αρχίζουν να επανεξετάζουν πόσο θα πρέπει να ενθαρρύνουν τα ταξίδια με αεροπλάνο. Τα αεροπορικά καύσιμα είναι προς το παρόν αφορολόγητα στην ΕΕ, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Γαλλία ανακοίνωσε αυτόν τον μήνα ότι θα καθιερώσει έναν οικολογικό φόρο στις πτήσεις που προέρχονται από τα γαλλικά αεροδρόμια, με τα χρήματα να επενδύονται σε σιδηροδρομικά δίκτυα και άλλες φιλικές προς το περιβάλλον μεταφορές.

Πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες επέβαλαν ή αύξησαν τους φόρους στις πτήσεις. Η ολλανδική κυβέρνηση ασκεί πιέσεις για έναν ευρωπαϊκό φόρο επί των αερομεταφορών. Ακόμα και ορισμένες αεροπορικές εταιρείες έχουν πάρει το μήνυμα.

«Σκεφθείτε να πετάτε υπεύθυνα» λέει η ολλανδική αεροπορική εταιρεία KLM σε διαφήμιση που κυκλοφόρησε αυτόν τον μήνα, προτείνοντας μάλιστα – σε μια άκρως ασυνήθιστη κίνηση – στους ταξιδιώτες να εξετάζουν πρώτα το ενδεχόμενο να μετακινηθούν με άλλο μέσο: «Θα μπορούσατε να πάρετε το τρένο;».

Οι αεροπορικές εταιρείες λένε ότι λαμβάνουν μέτρα για να είναι πιο «πράσινες». Η SAS, η μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία στη Σκανδιναβία, σταματάει τις αφορολόγητες πωλήσεις στη διάρκεια των πτήσεων και ζητεί από τους επιβάτες να προκρατήσουν τα γεύματά τους, ώστε τα αεροπλάνα να είναι ελαφρύτερα και πιο αποδοτικά από πλευράς καυσίμων.

Το άγχος για την αλλαγή του κλίματος «παίζει σίγουρα σημαντικό ρόλο» στην πτώση της αεροπορικής επιβατικής κίνησης της Σουηδίας, δηλώνει ο επικεφαλής της SAS Ρίκαρντ Γκούσταφσον, τονίζοντας ότι η εταιρεία του πιέζει να επεκτείνει τη χρήση ανανεώσιμων καυσίμων όσο το δυνατόν γρηγορότερα.