«Για εμένα ο πόλεμος δεν ξεκίνησε πέρυσι αλλά το 2014» λέει σε συνέντευξή του στο «Βήμα» ο σκηνοθέτης Βιτάλι Μάνσκι, του οποίου το τελευταίο ντοκιμαντέρ, με τίτλο «Ανατολικό μέτωπο» και θέμα τον πόλεμο που ξεκίνησε η Ρωσία πριν από έναν χρόνο, θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου αυτή την Παρασκευή, ακριβώς έναν χρόνο από την εισβολή στην Ουκρανία.
Είστε Ρώσος που γεννήθηκε στην Ουκρανία. Πόσο προσωπικός είναι για εσάς αυτός ο πόλεμος;
«Είναι τόσο προσωπικός ώστε για εμένα δεν ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου 2022 αλλά τον Μάρτιο του 2014. Ολα όσα συμβαίνουν είναι μια προσωπική τραγωδία: η απώλεια της Ρωσίας που ήταν το σπίτι μου για 30 χρόνια, η χώρα στην οποία βρήκα την αγάπη, όπου γεννήθηκαν τα παιδιά μου, όπου έχτισα την καριέρα μου και έζησα τη διάλυση όλων των ψευδαισθήσεών μου».
Το νέο σας ντοκιμαντέρ με τίτλο «Ανατολικό μέτωπο» πραγματεύεται τον πόλεμο.
«Για πρώτη φορά στη ζωή μου είμαι συνδημιουργός μαζί με τον νέο ουκρανό σκηνοθέτη Γεβχέν Τιτορένκο. Οταν οι πρώτες οβίδες άρχισαν να πέφτουν κοντά στο σπίτι του στις 24 Φεβρουαρίου 2022, ο Γεβχέν πήγε να πολεμήσει αλλά και να βιντεοσκοπήσει τον πόλεμο. Ετσι είναι ταυτόχρονα σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής. Πήγα στην Ουκρανία και έκανα γυρίσματα με τον ίδιο και τους συντρόφους του: την καθημερινότητά τους, την ειρηνική ζωή και ενδιάμεσα αποσπάσματα με τις εικόνες του πολέμου. Ετσι προέκυψε μια μεγάλη εικόνα και, χωρίς να θέλω να κολακέψω τον εαυτό μου, μπορώ να πω ότι ίσως πρόκειται για μια νέα εκδοχή του «Ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπο» του Εριχ Μαρία Ρεμάρκ».
Σκηνοθετήσατε το ντοκιμαντέρ «Οι μάρτυρες του Πούτιν» με εικόνες από τα πρώτα χρόνια του στην εξουσία. Πώς ήταν ως άνθρωπος και πώς μεταμορφώθηκε;
«Δεν είμαι υποστηρικτής της θεωρίας των ριζικών μεταμορφώσεων. Οταν έγινε πρόεδρος ο Πούτιν κληρονόμησε ένα απολυταρχικό Σύνταγμα που του δίνει πολύ μεγάλες αρμοδιότητες – στη Δύση είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τέτοια συγκέντρωση εξουσίας. Κατάλαβε πολύ γρήγορα ότι είχε τη δυνατότητα να παραμείνει για πάντα στην εξουσία και τότε άρχισε να εφαρμόζει τη δική του κοσμοθεωρία, εκείνη που είχε μάθει στο σχολείο της σοβιετικής εποχής και στη σχολή της KGB. Είναι ένας παντοδύναμος άνθρωπος με απεριόριστη εξουσία και δεν είναι υποχρεωμένος να συμβουλεύεται κανέναν, ούτε να λογοδοτεί σε κανέναν».
Θεωρείτε πιθανό η Μόσχα να κάνει χρήση πυρηνικών όπλων;
«Δυστυχώς είμαι ένας από τους πεπεισμένους ότι το σενάριο αυτό θα υλοποιηθεί επειδή η απόφαση λαμβάνεται από έναν άνθρωπο και ο άνθρωπος αυτός σκέφτεται αποκλειστικά τον εαυτό του. Ο Πούτιν δεν θέλει να βρεθεί στη Χάγη και να δικαστεί για τον πόλεμο που ξεκίνησε, και το κουμπί των πυρηνικών αντιπροσωπεύει την προσωπική του ασφάλεια».
Πώς φαντάζεστε το τέλος αυτού του πολέμου;
«Για την Ουκρανία θα είναι η αρχή της διαδικασίας ένταξης στην οικογένεια των πολιτισμένων ευρωπαϊκών χωρών, της διαχείρισης της καταστροφής, του χτισίματος μιας νέας ζωής. Ελπίζω ότι αυτό θα περιλαμβάνει την αποτίναξη οποιωνδήποτε σκληρών θέσεων που υπάρχουν σήμερα σε εθνικά και διεθνή ζητήματα. Οσον αφορά τη Ρωσία, το πιθανότερο σενάριο είναι ότι θα διαιρεθεί και θα προκύψουν κάποιες νέες χώρες, όπως είχε συμβεί με τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης».
Και μια τελευταία ερώτηση…
Είστε ο δημιουργός του τελευταίου ντοκιμαντέρ για τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ. Πώς αντιλαμβανόταν εκείνος όσα συμβαίνουν στη Ρωσία τα τελευταία χρόνια;
«Ηταν πολύ οδυνηρό για εκείνον. Ο Γκορμπατσόφ πέθανε σε μεγάλη ηλικία και επειδή ακριβώς σε αυτό το διάστημα είχα συνεχείς επαφές μαζί του, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι αν δεν υπήρχε η συναισθηματική πίεση της πραγματικότητας γύρω του, θα μπορούσε να ζήσει για μερικά χρόνια ακόμη. Ομως με την έναρξη του πολέμου, έχασε κάθε ενδιαφέρον για τη ζωή».
Ο Βιτάλι Μάνσκι γεννήθηκε στο Λβιβ της Ουκρανίας πριν από 59 χρόνια. Σπούδασε και εργάστηκε για περισσότερα από 30 χρόνια στη Ρωσία, από την οποία έφυγε μετά την πρώτη εισβολή στην Ουκρανία το 2014. Με την κάμερά του έχει καταγράψει τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της Ρωσίας μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης.
