Μια ύστατη προσπάθεια να διασωθούν οι συνομιλίες για εκεχειρία στη Γάζα πραγματοποιείται στο Κάιρο από προχθές, την ώρα που αναζωπυρώνεται επικίνδυνα το βόρειο μέτωπο του Ισραήλ με τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου.

Ο ηγέτης του ισλαμιστικού κινήματος Χασάν Νασράλα ανακοίνωσε το απόγευμα της Κυριακής (22/8) ότι η οργάνωση του στόχευσε βάση των ισραηλινών υπηρεσιών πληροφοριών του στρατού, 110 χλμ. εντός του ισραηλινού εδάφους και σε απόσταση 1,5 χλμ. από το Τελ Αβίβ, στο πλαίσιο της ευρείας κλίμακας επίθεσης που εξαπέλυσε το πρωί της ίδιας ημέρας.

Η Χεζμπολάχ επιτέθηκε για να εκδικηθεί τον θάνατο ενός εκ των ανώτερων στρατιωτικών διοικητών του, του Φουάντ Σουκρ, που σκοτώθηκε σε ισραηλινό πλήγμα στο νότιο προάστιο της Βηρυτού στις 30 Ιουλίου. Είχε προηγηθεί προληπτικό χτύπημα του Ισραήλ όταν οι μυστικές υπηρεσίες του κατόρθωσαν να πληροφορηθούν τις προπαρασκευαστικές ενέργειες της επίθεσης.

Στο κενό οι συνομιλίες για εκεχειρία

Οι ΗΠΑ, που μαζί με την Αίγυπτο και το Κατάρ αποτελούν τους μεσολαβητές ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς, προσπαθούν να προωθήσουν μια «πρόταση-γέφυρα», που θα γεφυρώσει δηλαδή το χάσμα ανάμεσα στις δύο πλευρές οι οποίες αλληλοκατηγορούνται για την κατάρρευση των προηγούμενων γύρων των συνομιλιών.

Ωστόσο, η αντιπροσωπεία της Χαμάς αναχώρησε απόψε από το Κάιρο, δήλωσε ο Εζάτ Ρισκ, ένα από τα στελέχη της απορρίπτοντας τους όρους της συμφωνίας. Αν και οι λεπτομέρειες των διαπραγματεύσεων δεν έχουν γίνει επισήμως γνωστές, το κυριότερο πρόβλημα φαίνεται ότι είναι η υπαναχώρηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου από την αρχική πρόταση για εκεχειρία, που είχε εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, και η επιμονή του να διατηρήσει το Ισραήλ τον έλεγχο δυο σημαντικών «διαδρόμων» στη Λωρίδα της Γάζας, του Φιλαντέλφι (κατά μήκος των συνόρων Γάζας – Αιγύπτου) και του Νετσαρίμ (που «κόβει» τη Λωρίδα κατά πλάτος περίπου στη μέση). Ο ισραηλινός πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι μέσω του Φιλαντέλφι εισέρχονται όπλα στη Γάζα και αν αποσύρει τα ισραηλινά στρατεύματα από τον διάδρομο-σύνορο, η Χαμάς θα επανεξοπλιστεί. Τόσο η Αίγυπτος όσο και η Χαμάς αντιδρούν στο να βρίσκεται ο Διάδρομος Φιλαντέλφι υπό ισραηλινό έλεγχο.

Εν τω μεταξύ, συνεχίζονται οι επιχειρήσεις του ισραηλινού στρατού στη Γάζα, εκτοπίζοντας χιλιάδες ήδη εκτοπισμένους Παλαιστινίους και αυξάνοντας τους 40.000 και πλέον νεκρούς. Η συνέχιση των εχθροπραξιών υπογραμμίζει την αποτυχία των συνομιλιών για εκεχειρία.

Φέρνει επίσης στο φως και επιδεινώνει τα χάσματα εντός της ισραηλινής κοινωνίας. Την περασμένη Τετάρτη, εκατοντάδες υπερορθόδοξοι Ισραηλινοί διαδήλωσαν κατά της υποχρεωτικής στράτευσής τους, που θεσπίστηκε πρόσφατα (ενώ εξαιρούνταν από τον στρατό επί δεκαετίες), και συγκρούστηκαν με αντιδιαδηλωτές και αστυνομικούς. Οι αντιδράσεις των υπερορθοδόξων φέρνουν σε δύσκολη θέση τον Νετανιάχου του οποίου η κυβέρνηση στηρίζεται από υπερορθόδοξα κόμματα αλλά και από υπερεθνικιστές που αντιτίθενται στην εξαίρεση των υπερορθοδόξων από τον στρατό.

Ο ισραηλινός πρωθυπουργός αντιμετωπίζει επίσης πρόβλημα με τις οικογένειες των ομήρων που ζητούν επίμονα μια συμφωνία για εκεχειρία προκειμένου να απελευθερωθούν οι δικοί τους που παραμένουν στα χέρια της Χαμάς. Οι συγγενείς των ομήρων συνεχίζουν τις διαμαρτυρίες στο Τελ Αβίβ, κατηγορώντας τον Νετανιάχου για την αδυναμία επίτευξης εκεχειρίας με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των ομήρων.

Οι ΗΠΑ ενισχύουν τις δυνάμεις τους

Η επίσκεψη του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν στην περιοχή, που ολοκληρώθηκε στις αρχές της εβδομάδας, δεν ήρε το αδιέξοδο στις συνομιλίες. Ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν επιθυμεί διακαώς να έχει σταματήσει ο πόλεμος στη Γάζα πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, το οποίο θα φέρει γενικότερη ηρεμία στην ευρύτερη περιοχή όπου η κατάσταση παραμένει έκρυθμη εν αναμονή των αντιποίνων του Ιράν και των συμμάχων του κατά του Ισραήλ λόγω της πρόσφατης δολοφονίας του πολιτικού ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, από τους Ισραηλινούς στην Τεχεράνη.

Η αβεβαιότητα στην έκβαση των συνομιλιών για την επίτευξη εκεχειρίας έκανε τους Αμερικανούς να ενισχύσουν τη στρατιωτική παρουσία τους στην περιοχή. Ο Μπάιντεν είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Νετανιάχου την περασμένη Τετάρτη, με τη συμμετοχή της αντιπροέδρου Κάμαλα Χάρις, κατά την οποία συζήτησαν την υποστήριξη που θα παράσχει η Ουάσιγκτον στο Ισραήλ εναντίον των απειλών από το Ιράν και τους συμμάχους του.

Η πρόταση και οι… παραλλαγές της

Ως προς το σημαντικότερο ζήτημα, τις διαπραγματεύσεις για εκεχειρία μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ, επικρατεί σύγχυση και απαισιοδοξία. Η αμερικανική πλευρά δηλώνει ότι το Ισραήλ έχει δεχτεί την τροποποιημένη πρόταση και ότι βρισκόμαστε κοντά σε συμφωνία, ο Νετανιάχου το διαψεύδει με τις δηλώσεις και τις πράξεις του και η Χαμάς υποστηρίζει ότι είχε δεχτεί την αρχική πρόταση αλλά το Ισραήλ πρόβαλε νέες απαιτήσεις και οι Αμερικανοί την τροποποίησαν.

Η πρώτη φάση του σχεδίου περιλαμβάνει κατάπαυση πυρός για έξι εβδομάδες, ανταλλαγή των ομήρων με παλαιστίνιους κρατουμένους σε ισραηλινές φυλακές και επιστροφή των κατοίκων της Βόρειας Γάζας στα σπίτια τους. Η δεύτερη φάση περιλαμβάνει μόνιμη εκεχειρία και η τρίτη την ανοικοδόμηση της Λωρίδας της Γάζας. Ομως στη συνέχεια, τον Ιούλιο, ο Νετανιάχου πρόβαλε νέες απαιτήσεις.

Οι λεπτομέρειες δεν έχουν γίνει επισήμως γνωστές. Από διαρροές και σκόρπιες δηλώσεις φαίνεται ότι το Ισραήλ επιθυμεί να διατηρήσει στρατιωτική παρουσία σε τμήματα της Λωρίδας της Γάζας, όπως στον Διάδρομο Φιλαντέλφι και αλλού, ενώ η Χαμάς επιθυμεί πλήρη απόσυρση του ισραηλινού στρατού. Επίσης το Ισραήλ ζητεί να έχει την επιλογή να επιστρέψει στον πόλεμο μετά την πρώτη φάση της εκεχειρίας.

Ανάλυση στους «New York Times» επικαλείται πρώην ανώτατο αξιωματούχο των ΗΠΑ, «με δεκαετίες εμπειρίας σε διαπραγματεύσεις στη Μέση Ανατολή», που θυμήθηκε αυτές τις μέρες την έκφραση που χρησιμοποιούσε ο πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ: «Διπλωματία της ψόφιας γάτας». Καμιά φορά, έλεγε ο Μπέικερ, «στόχος των διαπραγματεύσεων δεν είναι να βρεις λύση αλλά να σπρώξεις την ευθύνη, την ψόφια γάτα, προς το κατώφλι του αντιπάλου σου». Η ανάλυση της αμερικανικής εφημερίδας καταλήγει ότι ο Νετανιάχου και ο νέος ηγέτης της Χαμάς, Γιαχία Σινουάρ, κάνουν ακριβώς αυτό στις παρούσες συνομιλίες αλλά ο ισραηλινός πρωθυπουργός το κάνει με μεγαλύτερη επιτυχία. Ο Σινουάρ, που διαδέχτηκε τον Χανίγια στην πολιτική ηγεσία της Χαμάς, είναι από τους αρχιτέκτονες της επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου και πιο σκληροπυρηνικός από τον προκάτοχό του.